De DS-A101-G is een kleine versterker van ELAC die propvol handige functies zit voor iedereen. De brede massa krijgt Spotify Connect, tv-integratie en Bluetooth, de meerwaardezoeker wordt bediend met Roon, subwooferintegratie en kamerkalibratie. En dat voor aardig wat minder dan 1.000 euro.
‘WiFi Streaming Integrated Amplifier’
ELAC noemt de DS-A101-G een ‘WiFi Streaming Integrated Amplifier’, wat een uitgebreide manier is om te zeggen dat het apparaat zeer veel kan. De DS-A101-G heeft een aantal ingangen om fysieke bronnen aan te sluiten, maar het is toch vooral een versterker die op streamingvlak uitblinkt. De vele streamingopties (Spotify Connect, AirPlay, Roon, DLNA en Bluetooth) en de compacte vorm maken dit toestel geschikt voor iemand die op een discrete manier een set stereospeakers wil aansturen. Dankzij die streamingmogelijkheden kan dat zonder extra apparaten en de bijhorende kabelspaghetti, al kun je wel toestellen zoals een cd-speler of console aansluiten.
De ELAC-versterker kan perfect het middenpunt zijn van een stereosysteem, maar de plaats bij uitstek om de DS-A101-G te plaatsen is bij je televisie. Als een van de weinige stereoversterkers op de markt verwerkt het Dolby Digital over een optische kabel (zie verder) en kan het reageren op je infrarode tv-afstandsbediening. Even uitzonderlijk is de ingebouwde ABC-functionaliteit voor je subwoofer en om te compenseren voor de kamer. Er zijn natuurlijk nog andere toestellen die gelijkaardige dingen bieden, maar het kleine formaat, de lagere prijs en de uitgebreide functies maken deze ELAC toch iets bijzonder.
Hebben we deze niet al gehad?
De stortvloed van nieuwe producten die ELAC lanceerde sinds topingenieur Andrew Jones het bedrijf vervoegde en het Canadese Alchemy overnam is niets minder dan indrukwekkend. Vooral omdat de kwaliteit van de vele nieuwe producten doorgaans zeer hoog is. Kijk maar naar de Adante-, Debut-, Uni-Fi-, Navis- en Vela-lijnen. Het zijn stuk voor stuk goed presenterende luidsprekers. Maar, door het vele nieuwe speakergeweld bij het bedrijf is het heel makkelijk om de andere nieuwe producten van ELAC uit het oog te verliezen.
Een jaar of twee geleden kregen we bijvoorbeeld de EA101EQ-G in de testruimte op bezoek, een heel compacte 2 x 80 Watt (bij 8 Ohm) BASH-versterker met een ongewoon industrieel design en een paar zeer interessante eigenschappen. De bijzonderste vaardigheid vonden we een functie om een subwoofer te integreren en te compenseren voor de kamer, allemaal geregeld vanuit een app. ELAC ontwierp de EA101EQ-G trouwens omdat het vond dat er vanuit eigen huis een passende versterker moest zijn voor de betaalbare Debut- en Uni-Fi-speakers.
Nu zijn we de zomer van 2019 en krijgen we dit product opnieuw binnen. Neen, wacht… het lijkt op eerste zicht dezelfde versterker, maar deze nieuwe Explore DS-A101-G is toch iets anders. Het versterkingsgedeelte en het design is inderdaad zo goed als identiek, maar aan het toestel is een heel streamingluik toegevoegd zodat het nog meer een alles-in-één-oplossing kan zijn. Qua streaming heb je alles wat je kunt wensen, met ondersteuning voor Spotify Connect, AirPlay, Bluetooth en Roon. Dat laatste is niet verrassend voor wie ELAC kent. Het Duits-Amerikaanse merk was een Roon-fan van het eerste uur en legde bijvoorbeeld als eerste een Roon Server in de winkel. De EA101EQ-G blijft op de markt en kost ongeveer 150 euro minder dan de Explore DS-A101-G die we hier bekijken. Er zijn ook een paar belangrijke verschillen: de EA101EQ-G heeft een hoofdtelefoonuitgang en een USB klasse-B-aansluiting voor een streamer of computer, dit toestel niet.
Gemakkelijke setup
Custom install en integratie is iets waar ELAC veel mee bezig is, wat wellicht te maken heeft met de hernieuwde focus op de Noord-Amerikaanse markt (waar consumenten eerder een professional audio laten installeren dan het in de winkel te kopen) die er kwam met de intrede van Andrew Jones. Dat merk je toch ook een beetje aan de DS-A101, hoewel het honderd procent gericht is op de muziekliefhebber die zelf zijn aankopen doet. Het is heel compact en volledig op afstand te bedienen via smarthomeplatforms (waaronder Crestron en Control4) maar ook via een app. Verstop de ELAC-versterker gerust in een tv-meubel, je kunt hem volledig bedienen via de DS-A101-G-app. De naam is niet zo spannend, maar de app zelf werkt wel goed.
De BASH-versterking wordt niet extreem warm, al moet je wel zorgen dat de ventilatiesleuven aan de zijkant vrij blijven. Het blijft een klein kastje waar hitteproducerende onderdelen in zitten. Het is ook niet gemaakt om achter een muurgemonteerde tv te plaatsen; daar heeft ELAC een nog dunnere 3.0-versterker voor ontwikkeld. Dat toestel werd in februari 2019 getoond op de ISE-beurs, maar lijkt nog niet op de markt.
De afmetingen zijn echt bescheiden: 21,4 x 6 x 31,5 cm. Daardoor lijkt de DS-A101-G op eerste zicht een alles-in-één minisysteem, niet een volwaardige stereoversterker. Maar dat is het wel. De ELAC neemt het op tegen toestellen zoals de Arcam SA10, Cambridge Audio CXA60, Marantz PM7005 en de compacte NAD D3045. Vooral die laatste komt het dichtst in de buurt van het ELAC-concept. Ook voor de nieuwe Sonos Amp is deze ELAC een alternatief.
Instellen via app
Er zijn een aantal zaken waarmee de DS-A101-G zich onderscheidt van de andere versterkers in zijn prijsklasse. De vele streamingopties kom je sowieso niet vaak tegen, maar echt uniek is wat de fabrikant ABC noemt: Auto Blend and Calibrate. ABC lijkt misschien heel technisch, maar eigenlijk is het net een eenvoudige manier om twee hele taaie akoestische problemen op te lossen.
Door middel van enkele geluidsmetingen garandeert Auto Blend dat een subwoofer perfect integreert met de speakers, terwijl Calibrate (AutoEQ) de klank aanpast aan de eigenschappen van de kamer. Correcties aan het geluid worden aangebracht onder 200 Hz, een punt waaronder de meeste problemen met de kamer (zoals roommodes) het felst opvallen.
Voor de metingen hoef je niet aan de slag met speciale microfoons, zoals bij een AV-receiver of high-end stereoproducten met calibratiesoftware. Bij de DS-A101-G werkt alles via een heldere app die je op je smartphone of tablet draait (iOS en Android). De interne microfoon van de telefoon wordt gebruikt, je kunt geen extern exemplaar verbinden via USB.
Voor ELAC is dit niets nieuw, want het is een echte pioneer van deze gebruiksvriendelijke aanpak. Het bedrijf introduceerde reeds in 2016 met de Sub 2070 een app-gebaseerde kamermeting, waarna het deze functie stelselmatig uitgebreid heeft naar andere subwoofers. Ook de EA101EQ-G kwam met Auto Blend (integratie speakers-subwoofer) en AutoEQ (kamercorrectie).
Waarom een subwoofer?
De stereospeakers aanvullen met een subwoofer om een 2.1-opstelling te creëren wordt niet vaak gedaan door audiofielen. Toch valt er veel voor te zeggen, vooral als je de compacte DS-A101-G combineert met eveneens kleine boekenplankspeakers. Dat is misschien wel interieurvriendelijk, maar lage bassen zijn toch heel uitdagend voor kleine speakers. Voeg een (muzikale) subwoofer toe en dat probleem wordt opgelost.
Helaas worden subwoofers worden voor muziekweergave vaak als ‘te lastig’ ervaren. Er hangen inderdaad wat uitdagingen aan. Plaatsing is belangrijk en je moet de subwoofer juist afstemmen op de boekenplankspeakers. Het idee is dat de subwoofer zo naadloos mogelijk overneemt van de speaker, zodat je niet hoort dat die lage tonen van elders komen dan de details in een muziekstuk. Als de subwoofer enkel hele lage tonen moet leveren (min 80 Hz), dan is plaatsing niet zo’n probleem, omdat ons gehoor de oorsprong van subbassen niet kan bepalen. Of de subwoofer voor of achter je staat, maakt niet uit. (Zonder even rekening te houden met de invloed van de kamer).
Kleine speakers hebben echter op nog iets hogere frequenties soms ondersteuning nodig, gewoonweg omdat ze niet tot 80 Hz kunnen duiken op een kwalitatieve manier. De subwoofer moet in dat geval wél iets hogere frequenties leveren, frequenties waarvan we wel kunnen merken dat ze van voor, achter of naast ons komen. Daarom plaats je bij een 2.1-opstelling met kleine speakers de subwoofer best vooraan in de kamer.
De DS-A101-G profileert zich ook als een oplossing voor tv-geluid. In dat scenario is een subwoofer echt een nuttige toevoeging. Actiefilms maar ook series waarin muziek integraal deel is van de sfeerschepping – denk aan ‘The Bridge’ of andere nordic noir-reeksen bijvoorbeeld – doen veel in het laag. Qua beleving biedt een sub echt wel een meerwaarde.
Heldere app
Wat ELAC biedt is een functie die door metingen bepaalt waar de subwoofer best het overneemt van de luidspreker. Dat is best complex, maar wordt in de app eenvoudig gehouden. In een vijftal minuten doorloop je het simpele stappenplan in de app. Wanneer je in de DS-A101-app de Auto Blend-functie instelt, moet je eerst de cutoff-frequentie van je speakers ingeven. Dat kan gedetailleerd in Hz of door te kiezen uit small-medium-large speakers. Daarna volgen een aantal nearfield-metingen (waarbij je de smartphone heel dicht bij de speaker houdt) en dan een paar metingen op de luisterplek.
ELAC zegt hier weinig over, maar het lijkt ons dat je best de telefoon stilhoudt en op oorhoogte. Na de meting kun je in de app Auto EQ (dus de kamerkalibratie) snel in- en uitschakelen, zodat je kunt vergelijken.
De app zit op andere vlakken eveneens in elkaar. Qua vormgeving is het eerder functioneel, maar het zit propvol handige functies. Dat je de ingangen kunt hernoemen is heel praktisch. De Streaming-ingang gaven we bijvoorbeeld de naam ‘Roon’, terwijl we de optische ingang hernoemden naar ‘TV’. Naamsveranderingen zie je in de app en meteen op het display van de versterker. Dat geeft je een bijkomende reden om het toestel toch ergens zichtbaar te plaatsen. Het industriële design met de metalen voorkant die over zijranden heen plooit mag wel gezien worden. Er zijn twee touchknoppen vooraan; die vinden we wel overgevoelig.
Via de app kun je veel zaken instellen, zoals de toonregeling, helderheid van het display, volume per ingang, basniveau, en nog veel meer. Wel goed om weten: Bluetooth op je mobiel toestel moet ingeschakeld zijn om te verbinden met de versterker. De app werkte prima op onze Huawei P30 Pro, maar toen we overschakelden naar onze iPad Pro werd de ELAC niet gevonden – maar konden we wel vanaf de iPad muziek streamen over Bluetooth. Na even experimenteren bleek de uitleg heel simpel: op een gegeven moment kan maar één instantie van de app verbinden met de ELAC. Als we de app sloten op de Huawei, vond de app op de iPad hem opeens wel. Een Bluetooth-verbinding gebruiken voor app-controle heeft zijn voordelen (de WiFi instellen gaat zo heel makkelijk), maar heeft dus ook een klein nadeel.
Zeer geschikt voor tv
Gebruik je de DS-A101-G met je tv, dan werk je het best met een optische kabel die van de televisie naar de ELAC-versterker loopt. Bij de meeste andere stereoversterkers ervaar je dan een aantal minpunten. De afstandsbediening van de tv kan niet langer dienen om het volume van het tv-geluid te regelen en je moet in de instellingen van de tv duiken om te zorgen dat het geluidssignaal van de tv in PCM-stereo wordt uitgestuurd. Ook zullen maar weinig stereoversterkers automatisch naar de juiste ingang schakelen als je de tv inschakelt, zodat je even een paar seconden stilte ervaart terwijl je tussen de kussens van de sofa grabbelt naar de versterkerremote. ELAC heeft op slimme wijze al die zaken opgelost. Om te beginnen verwerkt de DS-A101-G Dolby Digital-streams, zodat je niets in de tv-instellingen moet aanpassen. Het geluid van de Netflix- en Amazon Video-apps op je tv-toestel – wellicht in DD 5.1 – wordt dus door de ELAC-versterker zelf omgezet naar 2.0 of 2.1.
Een tweede punt is de afstandsbediening. Aangezien de optische uitgang van een tv een vast volumeniveau uitstuurt, doen de volumeknoppen van de tv-remote niets als je werkt met de ELAC-versterker. De oplossing die ELAC aanreikt is elegant: via de app leert de DS-A101-G de knoppen van je tv-afstandsbediening aan. Dat gaat vlot. Je selecteert in de app welke functie je wil programmeren, drukt tweemaal op het knopje op de tv-afstandsbediening, en het is klaar. Zo kun je heel vlug de volumeknoppen van de tv-remote wel laten werken, en bijvoorbeeld een ongebruikte knopje instellen om de versterker naar de optische ingang te schakelen. Praktisch is dat je de ELAC-remote niet stopt met functioneren, je kunt dus beide kastjes blijven gebruiken. Let wel: sommige high-end tv's hebben een afstandsbediening met Bluetooth of RF-radiosignalen. Dan werkt de ELAC-oplossing niet.
Voor onze test verbonden we de ELAC-versterker met de Samsung UE60KS7000 in onze testruimte. We merken meteen dat de optische ingang autosensing heeft; als je tv inschakelt, schakelt de ELAC automatisch er naar over.
Een voordeel bij deze Samsung-tv is dat je expliciet kunt kiezen om een Dolby Digital-signaal via de optische kabel naar buiten te sturen – bij veel tv’s kun je enkel kiezen uit ‘PCM’ en ‘Automatisch’. Zo kunnen we snel vergelijken tussen PCM- en DD-output. Dat verschil is zeker merkbaar als we via Netflix kijken naar ‘Thor: Ragnarok’. Dialogen komen bij de Dolby Digital-stream los van de achterliggende soundtrack en de subwoofer neemt een actievere rol, waardoor de actiescènes spectaculairder overkomen.
Tegenwoordig zijn er steeds meer stereoapparaten met een HDMI-ARC-ingang (zoals de NAD M10 of de Sonos Amp), wat qua instellen nog handiger is. HDMI-ARC met CEC laat immers toe om meteen de tv-remote voor het audiotoestel te gebruiken. De keerzijde is dat HDMI lastig te implementeren valt en soms niet werkt zoals verwacht. Hoe ELAC het aanpakt is slim: je krijgt de bedrijfszekerheid van een optische kabel met de gebruiksvriendelijkheid die je van HDMI gewoon bent.
Maakt de kleintjes groot
Bij het testen hebben we de DS-A101-G voor muziekweergave gecombineerd met een set Bowers & Wilkins 606-speakers en later met een set Q Acoustics 3020i, aangevuld met de Monitor Audio Silver W12-subwoofer (zonder de eigen kamercorrectie ingeschakeld en op de muziekstand).
De 606’en hebben op zich geen subwoofer nodig om muziek mooi weer te geven. Ze zijn mooi in evenwicht en worden prima aangestuurd door de ELAC. De BASH-versterkingstechnologie in de DS-A101G kennen we eerder van subwoofers en in-cartoestellen, maar lijkt bij een volwaardige hifi-versterker zijn werk toch goed te doen. BASH in essentie een combinatie van klasse AB en klasse D, wat ook verklaart waarom de DS-A101-G toch wat warmte verspreidt. Shalygins ‘Canti d’inizio e fine’ gebracht door celliste Maya Fridman op het Nederlandse TRPTK-label is een zeer fraai eclectisch werk dat op - alles in rekening gebracht - deze al bij al betaalbare set toch wel heel knap klinkt. In een track als 'Canto Terzo: Kapziel' gaat het plots van heel stil naar heel luid, en kun je ook opnieuw ontdekken hoe veelzijdig en gelaagd een cello wel is. De ELAC met zijn compacte 606's (8 Ohm, gevoeligheid 88 dB) kan niet alle finesse en openheid weergeven, maar dat legt eerder aan de beperking van de kleinere luidspreker. De verwerking van de dynamische sprongen, de timing, dat doet de ELAC goed. Het bewijst wel weer dat een goede opname je heel ver brengt, dat is duidelijk.
We blijven de klassieke toer op gaan, met een veel traditionelere Grieg-compositie, ‘Concerto for Piano and Orchestra in A minor Op.16’, met Alice Sara Ott aan de piano. Voor dit heerlijk stuk draaien we graag de volumeknop helemaal open, waarbij we opkijken hoe de ELAC-versterker moeiteloos de 606’en blijft aansturen. Zetten we het heel luid, dan vinden we wel dat de klank iets harder van karakter wordt, maar niets echt storend.
Bij het testen kwamen we wel iets gek tegen: bij het beluisteren van het Fridman-album via Roon drukten we op de iPad per ongeluk op de play-knop binnen de Qobuz-app, waarna plots simultaan uit de speakers twee muziekstreams te horen waren. Blijkbaar verwerkt de streaming-ingang meerdere streams tegelijkertijd. Dat hebben we nog nooit meegemaakt. Echt erg is het ook niet, gewoon een merkwaardige observatie. Misschien dat een update dit in de toekomst zal aanpakken. (Een update aanbrengen is trouwens eenvoudig en verloopt via de app.)
De subtiele kracht van de ABC-aanpak merken we als we de functie in/uitschakelen met het nerveuze ‘A Quai’ van Yann Tiersen (je kent het misschien van de soundtrack van ‘Amelie Poulain’). Zonder is het hoog net iets prominenter en scherper, met Auto EQ ingeschakeld is de track veel meer in balans. Als je maar snel vergelijkt, lijkt het eerste misschien 'interessanter' omdat je gehoor bepaalde klanken beter opmerkt; hetzelfde effect heb je ook bij vergelijkingen waarbij een van de twee testtracks iets luider staat. Luister je even wat langer en aandachtiger, dan is weergave met Auto EQ ingeschakeld superieur want evenwichtiger. In deze ruimte hebben we wel al andere toestellen met kamerkalibratie getest, zoals de eerder vermelde M10 met Dirac. We spreken dan over oplossingen die duidelijk meer kosten, maar naar ons ervaring is Dirac wel effectiever dan het basalere ELAC-systeem. Maar veel moeilijker om te gebruiken, dat ook.
Straffer werd het als we de Bowers & Wilkins-speakers omruilden voor een set piepkleine 3020i’s van Q Acoustics (4-6 Ohm, 88 dB). Het zijn boekenplankspeakers die voor hun lage prijs veel bieden, maar wel profiteren van een betere versterker. Een deel van hun beperkingen vangen we op door de Silver W12-subwoofer aan het verhaal toe te voegen, om daarna de Auto Blend-metingen opnieuw uit te voeren. ‘Angel’ van Massive Attack is dan een perfecte track om naar te grijpen, want een paar 3020i’s kunnen zonder ondersteuning deze uitdagende track nooit helemaal juist weergeven. Daarvoor zijn de bassen te diep en te medogeloos. Als het goed zit, dan krijg je bij Angel een echte immense basmuur geserveerd met een kurkdroge ritmesectie en vocals die loskomen van die immense, onstopbare golf van lage tonen. En dat is grotendeels met de DS-A101-G er in slaagt te leveren, al moeten we in de app het subwoofervolume toch een paar strepen lager zetten om het allemaal echt in evenwicht te houden.
Als we tijdens het afspelen Auto EQ aan en uit zetten, horen we meteen het contrast tussen een heldere weergave die heel goed zijn snelheid en ritmegevoel overbrengt, en een meer wollige klank die later in de track (als een stem 'Love you' blijft herhalen) gewoon alle finesse verliest. Ook bij bij die andere favoriete bastesttrack van ons, ‘War Anthem’ van Max Richter’, horen we dankzij AutoEQ iets dat je met een doorsnee budgetversterker en de kleine Q Acoustics moeilijk zou kunnen behalen. ‘The Healing’ van UNKLE/Gavin Clark/Heritage Orchestra staat ook echt als een huis, ritmisch en open. Dat is een mooi resultaat.
Conclusie
Het grote pluspunt van de ELAC DS-A101-G is zijn combinatie van compacte vorm en veel slimme functies die je elders niet vaak vindt. Roon-compatibiliteit is een absoluut een grote troef voor muziekliefhebbers, zeker aan dit prijspunt waar weinig Roon-compatibele producten zijn. Maar er zijn ook voldoende andere (main)streamingopties. Het is een versterker dat goedklinkende 2.1-opstellingen heel eenvoudig maakt én de interessante extra’s op tv-vlak maken de ELAC zeer handig onder het grote scherm in de woonkamer.
We zouden dit toestel in het bijzonder willen aanraden als je een set kleine boekenplankspeakers wil aanvullen met een subwoofer. Ook met grotere speakers is het prima, maar vooral in dat scenario biedt de redelijk geprijsde ELAC-versterker iets meer dan de rest. Conventioneel is de DS-A101-G dus niet, maar dat is net zijn sterkte.
ELAC EXPLORE DS-A101
849 euro | www.servi-q.nl
Beoordeling 4,5 op 5
