Audio-Technica is een van de grootste koptelefoonfabrikanten ter wereld, met dank aan populaire toestellen met Bluetooth en voor DJ’s. Met de AT-HA5050H-DAC/versterker en de open ATH-ADX5000-koptelefoon bewijst het ook helemaal thuis te zijn in de absolute high-end.

Audio-Technica

Noem de grote namen uit head-fi op en de naam ‘Audio-Technica’ zit er geheid bij. Toch als je het vraagt aan iemand die iets afweet van de hobby. De Japanse firma is al heel lang bezig met koptelefoons, naast natuurlijk cartridges voor platenspelers en microfoons. In thuisland Japan is het zelfs nummer één qua koptelefoons. Bij ons is Audio-Technica qua head-fi vooral bekend voor de ATH-M50x, een pro-koptelefoon die enorm in de smaak valt bij DJ’s en muzikanten. Zelf hielden we altijd van heel de fraaie gesloten houten koptelefoons die AT voor audiofielen uitbracht (met de letter ‘W’ in de modelnaam), maar ook van de zeer bereikbare ATH-MSR7. Nog een andere die we best te pruimen vonden was de ATH-AD1000X, de zeer open tegenknie van de W-reeks. Toen de Japanse firma aankondigde dat ze van dat open design een referentiemodel zou uitbrengen, konden we dus niet wachten om te horen of deze ATH-ADX5000 – pakweg – een uitdager voor de Sennheiser HD800 kon zijn.

Bij een referentiekoptelefoon hoort een referentiebron en -versterking. Dat lijken wel meer hoofdtelefoonfabrikanten te vinden, incluis Audio-Technica. Het bijzondere is dat de Japanse firma bij ons enkel dit ene high-end model uitbrengt. En je spreekt dan meteen over een premiumproduct. De AT-HA5050H is op elke hifi-show één van de blikvangers, een fors ding met een hybride versterkerontwerp, aansluitingen voor alle koptelefoontypes en een nostalgische design met hout en VU-meters.

Open Air Dynamic

De ATH-ADX5000 vormt één poot van het high-end triumviraat bij Audio-Technica. Voor iedereen wat wils: de ADX5000 voor wie houdt van open designs, de W5000 voor liefhebbers van de gesloten houten cups waar AT bekend voor staat. En sinds kort is er nummer drie, de in fijn leder en in beperkte oplage beschikbare ATH-L5000 van 4.200 euro. De ATH-ADX5000 die we hier bekijken kost ongeveer de helft (2.190 euro), wat het een rivaal maakt voor bekende koptelefoons als de Sennheiser HD 800 S, MrSpeakers Ether 2 en de Audeze LCD-3. Dat zijn taaie tegenstrevers, maar op vlak van presentatie en het technisch design moet Audio-Technica niet toegeven. De eerste ontmoeting met de koptelefoon is al spectaculair. De case waarin de koptelefoon komt is wellicht de mooiste die we ooit zagen. ‘Case’ doet het eigenlijk geen recht aan, het is een volwaardig reiskoffertje uit leder. Echt heel mooi en subtiel. Een waardig opbergplekje voor een apparaat dat met de hand gebouwd wordt in Japan, toch wel. In de koffer vind je lange kabel die eindigt in een 6,3 mm jack. Wil je gebalanceerd luisteren, dan komt er van Audio-Technica nog een aparte kabel aan.

Iedereen die de ATH-ADX5000 oppikt zal verbaasd opkijken over het gewicht. In tijden waarin de head-fi-liefhebber bestookt wordt met vrij zware planar magnetic-koptelefoons, is deze dynamische Audio-Technica een absoluut tegenpool. Het weeg 270 gram – en het lijkt nog lichter. Dat is 60 gram lichter dan de HD 800 S, en die vonden we ook al een pluimgewicht op je hoofd. Heel straf dus. Het vederlichte gevoel gaat niet weg als je de ATH-ADX5000 op je hoofd plaatst, want die 270 gram wordt perfect verdeeld over je hoofd. Bij topmodellen van Audio-Technica hebben we altijd problemen om het 3D-wingssysteem goed te krijgen, waarbij twee geveerde klepjes op je scalp drukken om de hoofdtelefoon op zijn plaats houden. Het systeem is best slim, want hierdoor drukt er geen hoofdband op de kruin van je hoofd. Maar bij een kale Westers hoofd zoals de onze is het moeilijk om een goede pasvorm te krijgen. Maar wat blijkt: de ATH-ADX5000 heeft een conventionele verstelbare hoofdband die niet enkel perfect werkt, maar ook nog elegant modern oogt.

De drivers werden speciaal voor de ADX5000 ontworpen. Het zijn grote 58-mm speakers die heel zichtbaar gemonteerd zijn. Langs de buitenkant kijk je door een grote metalen rooster rechtstreeks op de achterkant van de drivers. Het zal niet verbazen dat je omgeving enorm kan meegenieten van je muzieksmaak als je wat deuntjes op de ADX5000 beluistert. Omgekeerd komt er ook best wat geluid binnen. Dit is echt een koptelefoon om thuis boven te halen, in een stillere kamer.

De AT-ADX5000 doet ook niet mee aan de trend om koptelefoons een relatief lage impedantie mee te geven. De cijfers die Audio-Technica stipuleert zijn 420 Ohm en een gevoeligheid van 100 dB/mW, waarmee je meteen weet dat dit geen koptelefoon is om aan je smartphone te hangen. Het heeft echt wel wat vermogen nodig.

Hybride versterker

Over vermogen gesproken… Muziekliefhebbers die de AT-HA5050H ontmoeten tijdens hun zoektocht naar een hoofdtelefoonversterker met ingebouwde DAC zullen ongetwijfeld even halt houden. Audio-Technica creëerde hier een van de mooiste toestellen op de markt, heel mooi afgewerkt. Met zijn twee VU-meters, voorpaneel met houten strookje en nostalgische knoppen een echte blikvanger die het hart van elke retroliefhebber doet smelten. Het weegt wel een ton – of zo voelt het toch aan – en is bijna zo groot als een traditioneel hifi-component. Dat maakt de AT-HA5050H wat minder ideaal voor luisteren aan je bureau naast je computer. Het heeft echt een eigen plekje nodig – en dat verdient het ook.

Je kunt er ook net omheen dat de AT-HA5050H een toestel uit de premiumklasse is. Het prijskaartje bedraagt circa 6.000 euro, en dat is in head-fi-land toch al zeer high-end te noemen. Voor die prijs krijg je wel een apparaat met een heel bijzonder hybride versterkerluik dat nostalgie koppelt aan moderniteit. De voortrap is een buizenversterker met een koppel E88CC’s, de eindtrap is een klasse A-versterker op basis van dure Toshiba-transistors. Het idee van een hybride hoofdtelefoonversterker is niet helemaal nieuw. Eerder dit jaar zagen we zo bijvoorbeeld de IFI Audio Pro xDSD langskomen. Bij de Audio-Technica is het hybride gegeven niet optioneel. De buizenvoortrap speelt altijd mee. Om nog verder te namedroppen: het hoge gewicht van dit toestel komt ook vanwege de forse Lundahl-transformator.

Als je een blik werpt op de retrovoorkant, valt er ook iets apart op. De AT-HA5050H heeft bijzonder veel 6,3-mm jackuitgangen waarop je een koptelefoon kunt aansluiten. Acht, om precies te zijn. Maar dit is niet bedoeld voor mensen die hun volledige koptelefooncollectie in één keer willen aansluiten. De uitgangen zijn gegroepeerd in paren (zodat je ook gebalanceerd kunt aansluiten) en bieden verschillende uitgangsimpedanties. Zo kun je kiezen uit 0,1, 33, 82 en 120 Ohm. Waarom zou je dit zou doen? Door hier een bepaalde impedantie te selecteren, zorg je dat de output beter past bij de technische specificaties van de gekozen koptelefoon. Want hoe beter de uitgangsimpedantie van de versterker past bij de impedantie van de koptelefoon, hoe optimaler de drivers functioneren. Gegeven dat de impedantie van koptelefoons enorm kan uiteenlopen (enkele Ohms tot meer dan 600), moet je dus iets doen om die verscheidenheid aan te kunnen. Dat doen sommige hoofdtelefoonversterkers met een gain-knop, AT verkiest het met aparte uitgangen te doen.

Eindbaas-DAC

De AH-HA5050H heeft voldoende ingangen om veel scenario’s mogelijk te maken. Streaming heeft het niet ingebouwd, maar je kunt wel een streamer of pc aansluiten via USB klasse B (asynchroon of adaptief instelbaar). Alternatieven zijn bronnen aansluiten via een coaxiale ingang of met een analoog signaal te werken. Daarbij kun je kiezen tussen een doordeweekse cinch-aansluiting of gebalanceerde XRL3-ingangen. De HA5050H is echt enkel bedoeld voor head-fi-liefhebbers. Er zijn geen uitgangen en je kunt het apparaat dus niet als voorversterker inzetten.

Die digitale ingangen verklappen het al: dit is ook een DAC. Welke DAC-chip juist het kloppende hart van het conversiegedeelte vormt, verklapt Audio-Technica niet. Luistert naar de vloeiende conversie zouden wij vermoeden dat het gaat om een DAC-chip uit de Velvet Sound-serie, al suggereren sommigen bronnen dat het om een Burr-Brown-module kan gaan. Welke het ook mag zijn, de HA5050 kan veel hi-res verwerken. PCM-streams verwerkt het tot 384 kHz / 32 bit, DSD tot 5,6 MHz is even welkom. Er is geen mogelijkheid om een andere filter te kiezen of een PCM-stroom te upsamplen naar DSD. De nadruk moet op muziek liggen en niet op tweaking. Audio-Technica heeft dit toestel op een bepaalde manier getuned en zo is het. Gelukkig hebben ze dat wel op een geslaagde manier gedaan. De DA-conversie is wat ons betreft heel inzichtrijk en gebalanceerd. Het helpt ook dat de daarop volgende versterkingsgedeelte krachtig genoeg is om elke koptelefoon optimaal te laten functioneren. Sluit je een koptelefoon gebalanceerd aan, dan kun je rekenen op 2 x 125 mW (bij 16 Ohm) tot 2 x 3,3 mW (bij 600 Ohm). Dat lijken lagere cijfers, maar dat is wel gemeten bij een volledige frequentiebereik. Een reële belasting dus, niet bij een enkele testsignaal op 1 kHz zoals sommige fabrikanten citeren. Dat maakt een groot verschil uit.

Uit je vel springen

Als je echt wil weten of je koptelefoon een grote, overtuigende soundstage neerzet, moet je de track ‘All We Ever Look For’ op de recente heruitgave van ‘Never For Ever’ van Kate Bush beluisteren. Op tweederde door de track heen opent er opeens een deur en hoor je iemand rondlopen. Hoewel we ergens wisten dat dit ging gebeuren, schrokken we toch eventjes toen we het ’s avonds laat op de ADX5000 hoorden. Het leek echt alsof er iemand langsliep, waardoor we reflexmatig naar links keken. Het was geen kippenvel, het was spring uit je vel.

Het is maar een anekdote, maar het geeft goed aan waar deze high-end Audio-Technica echt in uitblinkt. Alle muziek dat ‘ruim’ is opgenomen, met muzikanten op een podium, klinken bijna live. Naarmate we meer koptelefoons getest hebben, durven we ook een stelregel lanceren: koptelefoons die je onmiddellijk pakken met ‘iets’, zijn daarom niet beter dan koptelefoons die op een bescheiden manier iets heel natuurlijk neerzetten. De ATH-ADX5000 zit echt in die laatste categorie. Als je luistert, denk je niet meteen: “Wow�. Het heeft even tijd nodig en je moet naar vertrouwde muziek luisteren vooraleer je realiseert dat dit wel echt heel goed is.

Dit is niet helemaal onverwacht, want heel open hoofdtelefoons neigen heel ruimtelijk te klinken. De keerzijde is dat ze vaak wat basarmer kunnen zijn. De ATH-ADX5000 is op dat vlak een uitzondering. Hoewel het qua impact in het laag niet kan wedijveren met bijvoorbeeld de wat vette Sony MDR-Z1R, zit het er niet echt zo ver vandaan. De bloedarmoede qua bassen die je verwacht, is er niet. Vaste testtracks zoals Max Richters’ ‘War Anthem’, ‘Packt Like Sardines in a Crushd Tin Box’ van Radiohead of ‘Radioactive’ van Imagine Dragons klinken vol, zonder verstopte, wollige bassen. De zeer lichte drivers van die Audio-Technica voor dit vlaggenschip ontwikkelde zijn ook snel, bijna even lichtvoetig als sommige elektrostaten. Het is een eigenschap dat goed past bij grootse orkestrale werken en snelle, strakke elektronische muziek. 

Conclusie

Het is wel heel moeilijk om niet op verliefd te worden op de AT-HA5050H, al zorgt het prijskaartje van 6.000 euro dat je dit fraaie apparaat nooit hals over kop zult aanschaffen. Doe je het toch, dan krijg je gelukkig wel een zeer competente DAC en krachtige versterker in handen die je verrast met een inzichtrijke klank. Het past wat in het concept dat je op de HA5050H weinig instellingen of mogelijkheden zult terugvinden. Wel heb je die unieke aansluitingen met verschillende uitgangsimpedanties, waardoor deze high-end versterker perfect wordt voor head-fi-liefhebbers die een doe-alles oplossing zoeken die bij alle koptelefoons passen.

De hogere Audio-Technica-koptelefoons maken altijd keuzes voor een klank die inzicht en helderheid voorrang geeft, wat toch wat Japans is. Dat geeft ze een heel andere karakter dan pakweg Sennheiser of Beyerdynamic. De ATH-ADX5000 is echter minder eigenwijs. Het is een koptelefoon die zeker niet neutraal is, maar wel heel fijn en misschien wel meer Europees van ziel. De enorme openheid, de snelheid en de combinatie van een krachtig laag met een vloeiend midden maken de ATH-ADX5000 een van de beste keuzes op dit prijspunt.

ATH-ADX5000

+ Enorm ruimtelijk, live-ervaring
+ Levendige en aanwezig dieplaag
+ Extreem licht
+ Prima afgewerkt, mooie case
+ Referentieklank

- Geen gebalanceerde kabel meegeleverd
- Omgeving moet echt stil zijn
- Eist degelijke versterking

AT-HA5050H

+ Flexibel en bruikbaar met alle hoofdtelefoons
+ Krachtig hybride-versterkerdesign
+ Premiumbouwkwaliteit en tijdloos design
+ Prima DA-conversie

- Prijsklasse
- XLR4 vereist adapter
- Geen filterinstellingen