Bentley, Volvo, BMW en Rolls Royce. Vier mooie referenties voor de Zweedse Dirac, een lijstje waar nu ook Arcam en NAD aan worden toegevoegd. Maar wat maakt deze baanbrekende software zo gegeerd én hoe werkt het?
Het Zweedse Dirac werd vijftien jaar geleden opgericht door een aantal onderzoekers aan de universiteit van Uppsala, nadat ze tot de conclusie kwamen dat de luidsprekers die ze kochten nooit zo goed klonken als gehoopt. Meestal leidt die observatie tot een carrière in luidsprekerdesign, maar deze Zweden besloten een ander pad te bewandelen. Hun bedrijf zou zich richten op digitale geluidscorrectie.
De naam verwijst inderdaad naar de fysicus Paul Dirac, een man die zo zwijgzaam was dat zijn collega’s al gekscherend voor hem de meeteenheid ‘dirac’ bedachten – wat neerkomt op ‘één woord per uur’. Maar het draait vooral rond de vergelijking die Dirac bedacht, een vergelijking die volgens de Zweedse onderzoekers aan het hart ligt van de Dirac-software.
Dirac: slecht of goed?
In de hifi-wereld zijn er aardig wat mensen te vinden die softwarematige kamercorrectie een slechte zaak vinden. Dat standpunt is ergens wel begrijpelijk. Kalibratie- en correctiefuncties vind je hoofdzakelijk bij AV-receivers en vaak zijn die toch gericht op surroundweergave. Muzikaliteit en detail zijn zaken die door deze functies werden aangetast, of dat was toch zo in de begindagen.
Tegelijkertijd is het ook gek dat kamercorrectie vaak links blijft liggen. De eigenschappen van een kamer hebben soms een immense impact op de klank. Dit is de voornaamste reden waarom een speaker in de winkel fantastisch klinkt en bij je thuis opeens geen bassen meer lijkt te produceren. Dat ligt niet aan de gebruikte kamer, maar wellicht aan frequenties die overdreven gedempt worden of tegengewerkt worden door een weerkaatsing.
Misschien is het daarom dat Dirac in de audiowereld nog een relatief onbekende naam is. In andere industrieën ligt dat wel anders. Dankzij een strategische samenwerking met de Harman-groep (wellicht de belangrijkst leverancier van in-car audiotechnologie ter wereld) wordt Dirac-software gebruikt om de klank in wagens veel beter te maken. Wie al eens in een Volvo S90 met een Bowers & Wilkins-audiosysteem stapte, weet wat het resultaat er mag zijn. Dirac verkoopt zijn technologie ook aan smartphonebouwers, zoals Xiaomi en Oppo.
Wat is er anders aan Dirac?
Om te ontdekken wat er anders is aan Dirac trokken we naar twee opleidingsdagen gegeven door Arcam, één van de merken die Dirac toepassen. Op uitnodiging van Transtel-Sabima, de Belgische importeur van Arcam, bezochten we de kantoren in Cambridge voor een eerste sessie, gevolgd door een geavanceerde opleiding voor dealers en installateurs gegeven in Alpha High End in Brasschaat, dicht bij de Nederlandse grens.
Veel kamercorrectiesystemen op AV-receivers werken rond de frequentierespons en volumelevels, met name om zogenaamde ‘room modes’ – problemen met specifieke basfrequenties in jouw kamer – aan te pakken en om te zorgen dat speakers die niet perfect opgesteld zijn toch goed klinken in de luisterpositie. Dirac werkt echter op drie fronten: frequentie, fase en impuls respons. Het eerste en het laatste hebben voornamelijk met kamereigenschappen te maken, dat je de fase kunt manipuleren is echter heel bijzonder.
