Concerten voor klavecimbel en orkest BWV 1052, 1054
Bach´s oeuvre kent slechts zo´n 25 concerten waarvan 17 origineel en de overige transcripties. Een aantal dat in schril contrast staat met de vele orgel - en solo klavierwerken om maar niet te spreken van de bijna 200 cantates. Maar aannemelijk is dat dit slechts een deel moet zijn wat er ook daadwerkelijk geschreven zal zijn daar het wereldlijk werk over het algemeen, waartoe deze concerten behoren, geen lang leven beschoren was. In feite was het min of meer gebruiksmuziek en had geen verheven doel in tegenstelling tot de werken die werden geschreven voor liturgische doeleinden en die tot het vaste repertoire behoorden. We weten dat Bach de meeste tijd doorbracht met het dirigeren van orkesten en ofschoon er vaak muziek van Italiaanse meesters op het programma stond, moet er het één en ander van zijn hand verloren zijn gegaan, gegeven alleen al het feit dat Bach meer dan 600 concerten gaf met zijn Leipziger orchester.
De praktijk in die dagen was dat een componist, veelal door tijdsdruk, zijn toevlucht nam tot het zogenaamde parodieren, een geliefd stuk werd dan wat veranderd of een kreeg een andere orkestratie geheel naar gelang de voorhanden zijnde instrumentalisten of de kwaliteiten van de musici. De parodie was niet alleen maar een verandering van sfeer en kleur, maar een compositie of deel ervan kon ook gebruikt worden voor een heel ander genre. Het was wel gebruik om altijd wereldlijke stukken te “schuiven” naar de geestelijke werken. Een aantal stukken en delen van de concerten gebruikte Bach dan ook weer voor andere composities, bijvoorbeeld voor zijn cantates.
De klavecimbel concerten werden waarschijnlijk geschreven in Leipzig waar Bach niet kon beschikken over een goed orkest zoals hij dat in Cöthen had. Het klavecimbel was er echter erg populair en Bach kon dan ook gebruik maken van een keur aan uitstekende klavecinisten, waaronder zijn zonen Wilhelm Friedeman en Carl Philippe Emanuel en enkele van zijn leerlingen.
Het bekendst werd het concert BWV (Bach Werke Verzeichnis) 1052, later nog altijd graag gespeeld door Mendelssohn, een concert met een rijke en virtuoze klavecimbel partij. Men neemt aan dat dit concert een transcriptie is van een vioolconcert wat nu verloren is. De rechterhand speelt de partij die oorspronkelijk bedoeld was voor de viool. Later werden de drie delen weer gebruikt in cantates, waarbij het klavecimbel vervangen werd door orgel. Het tweede deel horen we terug in het openingskoor van cantate 146 “Wir müssen durch viel Trübsal”
Het tripel concert BWV 1044 is geschreven voor fluit, viool, klavecimbel en strijkers en doet daardoor denken aan het vijfde brandenburgse concert. Het concert BWV 1054 is een transcriptie van het vioolconcert BWV 1042.
Le concert Francais o.l.v. klavecinist Pierre Hantai geven een gespierde uitvoering van deze werken, geheel naar de geest van de barok, virtuoos en fantasievol. Pierre Hantai is een talentvol klavecinist en speelt de hoekdelen met ongelooflijke virtuositeit. De strijkers zijn prachtig gearticuleerd en het geheel onder Hantai´s directie is uitzonderlijk uitgewogen zodat de luisteraar een goed inzicht krijgt in de complexe harmonische structuur van Bach´s muziek.
De opname gemaakt in de Doopsgezinde kerk van Haarlem door Nicolas Bartholomée is present en vrij direct met een juiste galm en een overvloed aan detail. Een opname die het uw geluidsapparatuur niet gemakkelijk maakt wat betreft dynamiek en oplossend vermogen. Is alles in orde dan heeft u aan deze cd een prachtige opname met het klavecimbel - een door Bruce Kennedy gebouwd instrument naar een klavecimbel van Michael Mietke – mooi geïntegreerd in het orkest met een natuurlijke strijkersklank en een gelukkig weer eens een goed hoorbare contrabas.
Tripel concert voor fluit, viool, klavecimbel en orkest BWV 1044
Le Concert Francais
Piere Hantai, klavecimbel en directie
Astree 8523
