Roy Anderssons meesterlijke collecties vervreemdende tableaux vivants Songs From The Second Floor (2000) en You, The Living (2007) blijken nu de eerste delen te zijn van een trilogie, die wordt afgesloten met het al even hilarisch trieste A Pigeon Sat On A Branch Reflecting On Existence.

Het procedé is bekend: losse scenes, gefilmd in één statische shot, met wit geschminkte mensen in kunstmatig ogende, bijna kleurloze ruimtes, waarin het menselijk tekort in vele opzichten bondig gedemonstreerd wordt. Absurd maar altijd herkenbaar.

Hoewel er van een doorlopend verhaal geen sprake is zijn er wel terugkerende situaties en personages. Dit keer is een stel colporteurs dat feestartikelen probeert te verkopen. Vampiertandjes, een lachkussen en als klapper een masker. Niemand kan er om lachen, zij zelf al helemaal niet. Zelfs het innen van geld bij een wanbetaler lukt hen niet. Mensen gaan ook heel grappig dood. Bijvoorbeeld bij een poging een wijnfles te ontkurken.

Was er in You, the Living het steeds terugkerende klaaglijke zinnetje ‘Niemand geeft om mij’, nu zeggen verschillende personages bijna empathisch in de telefoon ‘fijn te horen dat alles goed met je gaat’. Toon en situatie ontkrachten echter alle betekenis van die woorden, met hilarisch effect.

Meer dan de eerdere delen is A Pigeon een allegaartje. Zo wordt er veel gesprongen in de tijd. De Zweedse koning Karel XII (1682-1718) onderbreekt zijn tocht naar het slagveld, voor een bezoek aan een hedendaags café, waar hij op zijn paard binnen rijdt en alle vrouwen weg laat sturen. Anno 1943 bedanken soldaten de caféhoudster met een kus. Maar er zijn ook hedendaagse jongeren met mobieltjes. Niet dat het allemaal uitmaakt: het menselijk lijden is van alle tijden, en absurd was het leven altijd al.

Andersson is een van de weinige filmmakers die er in geslaagd is een volkomen originele, onmiddellijk herkenbare eigen stijl te ontwikkelen. Die was er niet ineens, leert zijn onlangs opnieuw uitgebrachte debuutfilm A Swedish Love Story. De met eindeloos geduld geperfectioneerde sketches uit zijn trilogie zijn te afwijkend om iedereen te behagen, maar, hoe melig ze soms ook lijken, ze leggen een meedogenloos confronterende en tegelijk compassievolle visie op de wonderlijke diersoort mens bloot.

Aanvullende informatie

• Zweden, 2014
• Speelduur: 96 minuten
• Scenario en regie: Roy Andersson
• Productie: Pernilla Sandström
• Camera: István Borbás, Gergely Pálos
• Montage: Alexandra Strauss
• Art direction: Ulf Jonsson, Julia Tegström, Nicklas Nilsson, Sandra Parment, Isabel Sjöstrand
• Met: Holger Andersson, Nils Westblom, Viktor Gyllenberg
• Beeld: 1,78:1 anamorf
• Geluid: DD 5.1
• Uitgave: Lumière