Het digitale surround tijdperk is nu in volle gang, en dat zowel in de bioscoop als thuis. Maar sinds het quadrofonie verhaal geëindigd is tegen het einde van de jaren '70, blijft de liefhebber van surround muziek op z'n honger zitten. Okee, er zijn wel concerten op dvd beschikbaar in 5.1 surround, maar daar hoort wel altijd beeld bij. En dat is toch een heel andere soort beleving dan wanneer je 'gewoon' naar een stuk muziek luistert.
In 1999 komt daar verandering in. Er worden dan meteen twee nieuwe surround dragers voor muziek gelanceerd: sa-cd en dvd-audio. De twee zijn onderling niet compatibel – leren ze het dan nooit? -, al komen er wel spelers op de markt waarmee je de beide dragers kunt weergeven. Alsook cd's en dvd-video schijfjes. Het surround aspect is trouwens niet het enige wat deze dragers onderscheidt van de compact disc.
Het is zo dat de twee schijven een beduidend hogere opslagcapaciteit bieden – in beide gevallen is op een duallayer versie 8.5 Gb beschikbaar - dan die van de cd. Die capaciteit kan in de praktijk inderdaad worden gebruikt om een 5.1 surround versie van een album op de disc te zetten, maar vaak wordt ook gekozen voor een stereoversie, waarbij dan wel veel hogere resoluties beschikbaar zijn – die in theorie kunnen leiden tot een superieure geluidskwaliteit – dan wat we gewend waren van de cd.
Het hoge resolutieverhaal doet natuurlijk sterk denken aan de hi-res downloads - meestal gaat het om muziek in stereo – die vandaag beschikbaar zijn. Het is zelfs zo dat een heel groot deel van die 'nieuwe' hi-res downloads afkomstig is uit de dvd-audio- en sa-cd bibliotheken van weleer. Eén en ander is typerend voor de platenmaatschappijen: er is niets dat ze liever doen dan dezelfde content twee keer verkopen.
Okee, terug naar sa-cd en dvd-audio. Een dvd-audio disc kan niet alleen muziek bevatten, maar ook extra content, zoals videoclips en dergelijke. Een belangrijk nadeel aan dvd-audio is dat je, om de disc aan de praat te krijgen, in de meeste gevallen een tv nodig hebt om te kunnen navigeren in de menustructuur. Dat is bij sa-cd niet het geval. Op een sa-cd schijf kunnen drie lagen voorkomen. Eentje waarop de muziek in hi-res stereo staat, een met een hi-res surround versie en één waarop een cd-laag staat. Deze laatste kan ook weergegeven worden op een gewone cd-speler.
Geen van beide formaten is uiteindelijk een succes geworden. En dat is toch wel jammer, want sommige 5.1 dvd-audio/sa-cd versies klinken ronduit geweldig. Als je ze draait op een goede surround set, die ook nog correct afgeregeld is, met name. En daar hebben we meteen twee belangrijke redenen waarom sa-cd en dvd-audio niet massaal doorgebroken zijn... Sa-cd werkt op basis van DSD – Direct Stream Digital – techniek. Er zijn al oneindig veel discussies gevoerd over de vraag of DSD al dan niet superieur is aan de PCM-technologie die we van de cd kennen. Het antwoord is dat er geen duidelijke winnaar aan te duiden is. Dvd-audio discs maken gebruik van een 'lossless' compressietechniek die ontwikkeld werd door de Britse high-end audio fabrikant Meridian. Vandaar de benaming MLP, wat staat voor Meridian Lossless Packing.
Dvd-audio schijfjes zijn nagenoeg van de markt verdwenen, maar sa-cd discs zijn nog wel verkrijgbaar. Zij het niet bepaald op elkehoek van de straat. Daarbij is het zo dat het bijna altijd om stereo sa-cd's gaat. En dan meestal enkel in het klassiek/jazz genre. Hoe dan ook zijn zowel dvd-audio als sa-cd niet langer relevant als surround drager. Ook de ondersteuning vanuit de hardware hoek verdwijnt in een ras tempo. Helaas, maar het is niet anders. Het ergste van al is dat er sindsdien ook geen vervangend medium voor surround muziek is opgedoken. Al blijk inmiddels wel dat er een aantal muziektitels in het nieuwe Auro-3D formaat in de maak zouden zijn. We komen er verder nog op terug.
