Wadia 151 PowerDAC Mini

Wadia is een specialist op het gebied van high-end digitale audio. Hun cd-spelers gelden al jaren als toonaangevend, en toen ze in 2008 hun inmiddels legendarische iPod dock 170 iTransport uitbrachten bleek er zomaar audiofiele geluidskwaliteit bereikt te kunnen worden met de meest begeerlijke draagbare muziekspeler ter wereld. De hier beluisterde 151 PowerDAC Mini past zowel qua uiterlijk als geluidskwaliteit perfect bij de docking station, maar heeft als losse unit eigenlijk veel meer in zijn mars.

De naam is bijna groter dan het apparaat, want de afmetingen zijn precies hetzelfde als van de iTransport: 6.86 x 20.32 x 20.32 centimeter. In plaats van een iPod aansluiting in het deksel heeft de PowerDAC Mini een blauw lcd-display in het front, en vijf kleine maar stevig aanvoelende drukknopjes waarmee input, fase (waarover later meer), mute en volume up en down geregeld kunnen worden.

Er zijn aan de achterkant vier ingangen beschikbaar, twee S/Pdif coaxiaal, één Toslink en één usb. Een paar keurige, en wegens Amerikaanse regelgeving goed geisoleerde luidsprekeraansluitingen laten blanke draad, spades en banaanstekkers toe, en de net-entree is goddank van het IEC type, wat betekent dat de eigenaar naar hartenlust kan experimenteren met betere netsnoeren.

Aansluiten

Het aansluiten van de 151 PowerDAC Mini is een fluitje van een cent, en kan zelfs door de grootste a-techneut zonder gebruiksaanwijzing worden voltooid.
De doos bevat verder een verrassend goed standaard netsnoer en een mooie metalen afstandsbediening die ook een eventueel aangesloten iPod (uiteraard in de 170 iTransport!) kan bedienen.

Met de 170 iTransport er bovenop heb je in feite een zeer compact maar uiterst  hoogwaardig setje dat zich uitstekend weet te vermommen in zijn kleine behuizing. Als je net iets langer kijkt zie je natuurlijk wel dat de afwerkingsgraad van grote klasse is, en dat de combinatie van design en functionaliteit een erg goede balans kent. Maar gedurende de luistersessies op de redactie van HiFi.nl zal dan ook nog eens blijken dat de Wadia 151 PowerDAC Mini tot grote prestaties in staat is.

Volgens de opgegeven specificaties levert de PowerDAC Mini aan 8 Ohm twee keer 25 watt, het dubbele aan 4 Ohm, en heeft hij bij 1 kHz een dynamisch vermogen van maximaal 200 Watt aan 4 Ohm. Nu vind ik altijd dat het opgegeven wattage niet zoveel zegt, het geeft tot op zekere hoogte aan welke luidsprekers je er met goed fatsoen nog aan kunt knopen, maar muzikaliteit is er echt niet uit af te leiden.

Natuurlijk hebben we onze 170 iTransport er op aangesloten, en dat werkt zoals verwacht vlekkeloos. De redactie wordt echter bevolkt door forensen die bij het vullen van hun iPods wat minder op kwaliteit hebben gelet, maar vooral op het meenemen van zoveel mogelijk muziek. Daarvoor is dus op een enkele uitzondering na geen lossless compressie gebruikt, en dus besloten we al gauw de PowerDAC te beoordelen als losse versterker met ingebouwde D/A converter, en ons Marantz UD8004 loopwerk en onze Sonos Zoneplayer 90 als bron te gebruiken.

Als luidspreker fungeerde de nog steeds verbazingwekkende Kef Q 100, een luidspreker met een rendement van `slechts` 86 dB maar een mooi regelmatig impedantieverloop zodat hij toch vrij eenvoudig is aan te sturen. Dat is geen veilige keuze, ik maak gewoon gebruik van de best klinkende luidspreker die ik op dit moment voorhanden heb. Onlangs hoorde ik op een beurs wat de PowerDAC Mini presteert op een paar grote en kostbare Revel luidsprekers, en dat was verbazingwekkend.

Vooral Veel Luisteren

De PowerDAC als het hart van een compacte stereo-installatie dus. Met eventueel een iPod dock als bonus, maar niet noodzakelijkerwijs. Er is bewust niet naar audiofiel muziekmateriaal geluisterd. Daar hebben we hier op de redactie eigenlijk een beetje een hekel aan gekregen. Prachtig opgenomen, dat wel, maar vaak gespeend van iedere emotie en muzikaliteit. In plaats daarvan luisterde ik naar wat recent ontdekte `echte` muziek die een goede geluidskwaliteit als bonus heeft, en niet als doel.

Massive Attack is zo`n band die rustig de tijd neemt om een nieuw album uit te brengen. Na het duistere 100th Window uit 2003 `deden` ze in 2004 nog even een matig ontvangen soundtrack, maar vervolgens bleef het bijna zes jaar stil. Het wachten werd traditiegetrouw onderbroken door regelmatig de kop opstekende geruchten over een nieuwe plaat, maar pas begin dit jaar werd het geduld van de fans beloond toen het redelijk optimistisch klinkende Heligoland uitkwam.

Massive Attack krijgt nog wel eens het verwijt dat ze de vorm belangrijker vinden dan de inhoud, en dat de nadruk meer op de productie ligt dan op de muzikale integriteit. Een kwestie van smaak zullen we maar zeggen, ik hou er in elk geval van. En die sound! De eerste track (Pray For Rain) geeft twee belangrijke dingen aan: dat er nog genoeg te huiveren valt bij deze band, en dat het idioom van deze Bristolians niet meer exclusief binnen de Triphop valt. Een lage toon die de ruimte moeiteloos vult zwelt aan, drums en percussie ratelen een onderkoeld swingend ritme dat aan het minimalisme van oude New Order platen doet denken, belletjes rinkelen ergens in de ruimte, de stem zweeft vlijmscherp afgebeeld voor de muziek, en ik zit binnen enkele seconden niet meer naar de set te luisteren maar naar de muziek.

Nick Cave (die van de Bad Seeds inderdaad) windt er met zijn hobbyband Grinderman geen doekjes om. De wereld is niet mooi, de mens is van nature een rotbeest, en het leven is een bitch. En dat alles wordt op het nieuwe album over je uitgestort met een energie en verbetenheid die doet denken aan een drie kwartier durende draai om je oren. Heerlijk therapeutisch, maar dan moet het wel op enig volume worden afgespeeld. Op de Kef Q 100 geeft de PowerDAC Mini geen krimp. Het blijft gecontroleerd klinken, geen compressie of een dichtgelopen geluidsbeeld, geen scherp randje. Terwijl de muziek zelf behoorlijk rafelig is... Niet slecht...

Nog zo`n wonderlijke productie is het nieuwe album van de uit San Francisco afkomstige producer Brandan Angelides, die onder de naam Eskmo op 19 oktober 2010 zijn gelijknamige debuutalbum op het Londense Ninja Tune label uitbrengt. Ultravet geproduceerd, echt een staalkaart van `s mans kunnen, en een echte uitdaging voor de PowerDAC Mini. De ritmische samenhang is bij deze muziek van groot belang, evenals de vele laagjes met allerlei details die hij in elkaar weeft. Het geluidsbeeld treedt hier ver buiten de luidsprekers, er is breedte, diepte en zelfs een geloofwaardige illusie van hoogte. Allemaal synthetisch, dat geef ik toe, maar moeten we geluidsapparatuur dan altijd beoordelen met een in een klein Zwitsers kerkje bespeelde triangel die met een microfoon van een ton is opgenomen? Zeg eens eerlijk: wie draait dat thuis regelmatig? Wie? Dat dacht ik al... Dus wat voor realiteit is dat dan?

In And Out Of Phase

Iedereen die met muziek en goede weergave bezig is kent het verschijnsel dat sommige albums gewoon niet willen klinken. Het geluid is een beetje kil en dun, en ritmisch lijkt het ook niet te kloppen. Het kan natuurlijk zijn dat de opname gewoon niet deugt, maar de kans is groot dat de oorzaak moet worden gezocht in een probleem met de absolute fase.

Sommige D/A converters beschikken daarom over een faseschakelaar, en ook op de 151 PowerDAC Mini is er een te vinden. Ik weet dat daar in bepaalde audiofiele kringen gejuich over zal opgaan. Wat doet die schakelaar en waarom zou je hem willen hebben? De werking is in feite simpel, hoewel het verhaal erachter buitengewoon ingewikkeld is.

In het kort komt het er op neer dat ongeveer de helft van alle muziekopnames met een omgekeerde polariteit is opgenomen. Een positieve puls die normaal gesproken de conus van de luidspreker naar buiten laat bewegen zorgt nu juist voor een beweging naar binnen. Dat komt onder meer door faseverschillen die al tijdens de opname ontstaan door eindeloze overdubs en multi-miking. Van enige standaardisering is nooit sprake geweest, dus bestaat dit fenomeen tot op de dag van vandaag. Met een faseschakelaar is dit `probleem` te corrigeren, en ik kan uit eigen ervaring vertellen dat het in sommige gevallen inderdaad zeer goed hoorbaar is.

Op internet circuleert een lijst van muzieklabels en de fase waarin hun releases zijn geregistreerd, maar die geldt wat mij betreft slechts als sterk verouderde vuistregel. In de praktijk blijkt namelijk dat de absolute fase zelfs bij onderlinge tracks van één album kan verschillen. En daar zit ook een beetje een probleem wat mij betreft. Die totale willekeur aan fase zorgt voor een voortdurende onrust bij de audiofiel, want je weet dus nooit of die schakelaar goed staat.

Het staat dus vast dat het werkt, maar de wenselijkheid van zo`n schakelaar is mijns inziens eerder filosofisch dan praktisch. Luister je naar de muziek of naar de weergave ervan? Die vraag moet iedereen voor zichzelf beantwoorden, in de wetenschap dat de Wadia in elk geval de mogelijkheid biedt.


Conclusie

De Wadia 151 PowerDAC Mini vertoont veel trekjes van de vanzelfsprekende autoriteit die je ook tegenkomt bij veel duurdere versterkers, waardoor je vergeet dat het natuurlijk ook een hele goede, compact gebouwde en strak vormgegeven DAC is. Die overigens uitsluitend digitale signalen lust. Er zitten geen analoge inputs op dit apparaatje, dus bezitters van een ruime collectie vinyl en een bijbehorende schijfdraaier kunnen omzien naar iets anders als middelpunt van hun primaire set. Jammer maar begrijpelijk, want een A/D converter van het benodigde niveau zou de prijs van dit kleinood waarschijnlijk zowat verdubbelen.

Ik vermoed trouwens dat deze Wadia mede om die reden net zo gemakkelijk zijn weg naar studeer- en slaapkamers zal vinden, waar hij de `tweede set` nieuw leven kan inblazen. Als opfrisser voor een ouwe trouwe cd-speler of om  een streaming-set uit te bouwen. En voor de bezitters van een iPod natuurlijk in combinatie met het bijpassende Wadia 170 iTransport dockingstation. De ingebouwde versterker is erg goed, maar door het ontbreken van analoge outputs kent de PowerDAC Mini in feite maar één toepassing: als hart van een set. En omdat er helaas ook geen analoge ingangen op de 151 PowerDAC Mini zitten is hij net niet allround genoeg om een universele oplossing te mogen heten.

De prijs van 1298 euro is voor veel mensen waarschijnlijk even slikken, maar wat mij betreft langs alle kanten verdedigbaar. Er zijn goedkopere DAC`s op de markt die puur als converter niet veel onderdoen voor de Wadia. Maar daar krijg je dan weer geen ingebouwde versterker van briljante kwaliteit bij. Andersom geldt hetzelfde voor versterkers die vrijwel nooit met een ingebouwde DAC worden geleverd. Maar de belangrijkste reden waarom ik de Powerdac Mini een welgemeende aanbeveling wil geven is dat Wadia er in geslaagd is een uiterst muzikaal apparaat te bouwen. En wie al wat langer in de hifi meeloopt weet dat de waarde daarvan eigenlijk niet in geld uit te drukken is.