Harmonix tuning devices

Om de één of andere reden ben ik slecht in het reviewen van accessoires. Niet omdat ik het niet wil of de verschillen niet onder woorden kan brengen, nee eigenlijk omdat ik ze in dagelijks gebruik neem en simpelweg geen aantekeningen maak.

Met als resultaat dat de importeur mij aan het jasje trekt en ik met schaamrood op de kaken moet bekennen dat ik nog geen letter op papier heb. Zo is het ook gegaan met de onderhanden producten van Harmonix. Wel gebruiken, met plezier, maar niets noteren. Tot het moment daar is dat het toetsenbord onder de vingers schuift.

Harmonix is genoegzaam bekend onder audiofielen voor het leveren van tuning devices voor kamerakoestiek en bestrijding van resonanties. Tegenwoordig produceert het moederbedrijf van Harmonix (Combak) ook elektronica onder de naam Reimyo. Erg kostbaar maar ook erg mooi. Waarin verwerkt de eigen tuning devices en elementen om de netspanning te zuiveren. Wij beperken ons in deze recensie tot twee accessoires voor platenspelers.

De puck, of zoals Harmonix hem noemt: “Tuning record stabilizer clamp”, is zwaar en weegt 750 gram. Een extra belasting voor het lager van uw platenspeler waar u rekening mee moet houden. De puck is gemaakt uit meerdere soorten metaal, waaronder mogelijk lood vanwege het gewicht. Het contact tussen de plaat en de puck maakt Harmonix met twee halfronde houten ringen. Je kunt de puck niet vastzetten aan de spindel, je zet hem gewoon los op de plaat. Wat dat betreft vind ik de naam “clamp” verwarrend, die naam impliceert een klem zoals b.v. Clearaudio die levert, en dat is het niet. De mat is van een papierachtig vezelmateriaal, gevoelig voor vocht, dus dient u die te bewaren tussen uw platencollectie als hij niet in gebruik is.

De mat is 1 mm dik, wat uiteraard gevolgen heeft voor uw VTA instelling. De arm moet dus 1 mm omhoog in de basis als u hem op een kaal plateau legt. De mat weegt maar 65 gram. Harmonix claimt niet met beide hulpmiddelen alle resonanties te dempen, wat veel concurrenten doen, nee Harmonix claimt dat men de resonanties buiten het waarneembare frequentie gebied schuift. Waardoor meer transparantie ontstaat, meer diepte in het geluid komt, meer informatie vrijkomt en instrumenten natuurlijker gaan klinken. Harmonix zegt: “Het gebruik van een normale mat of clamp/puck drukt de plaat vaster tegen het plateau in een poging resonanties te dempen, met als gevolg dat nieuwe resonanties ontstaan. Vooral in de lagere frequenties.”


Hoe

Zowel de puck als de mat vindt een plekje op mijn Garrard 301 loopwerk, welke in een DIY plint is vastgezet, waarbij het geheel rust op een Target muurbeugel. De Garrard is gecombineerd met een Pro-ject 9” carbon arm en een Benz-Micro Glider L2 MC element. Vanaf daar Crystal Cable Connect Piccolo kabels naar een Van Medevoort PHM3 phono versterker en verder een zelfde kabel naar een Ayon Audio 300B geïntegreerde buizenversterker. Luidsprekers zijn Focal-JMLab Electra 927 Be met een Electra SW900 subwoofer aan Crystal Cable Speak Reference kabels.

Vergelijkbare matten heb ik voor handen van Garrrad (rubber), Loricraft (twee lagen kurk) en Funk Achromat (kunststof). Een puck ligt voor het grijpen van Transrotor. Om te voorkomen dat ik telkens de hoogte van de arm moet veranderen gebruik ik de onderste helft van de Loricraft kurk mat als ondergrond voor de Harmonix. Dat deel plus de Harmonix mat is exact 3 mm dik, net als de andere matten.

Oren open

Na heel wat weken met de matten en pucks te hebben gegoocheld grijp ik naar drie platen die illustratief zijn voor wat er gebeurt. Dire Straits met “Love over gold” in de originele dunne uitvoering, ruisend van ouderdom. Juliette Gréco met “Ses grandes chansons”, een Speakers Corner heruitgave op 180 gram vinyl van de originele Philips opname uit de jaren ‘60. Tenslotte van Sara K. “Water Falls” eveneens 180 gram vinyl op het Stockfisch label, maar een recente opname. Uitgangspunt is de kurk mat die ik tot nu toe standaard gebruikte omdat hij veel beter is dan de originele rubber mat. Als ik Dire Straits draai en de Harmonix puck erop zet komen significante verschillen naar voren. De muziek wordt aanmerkelijk luchtiger en losser. Stemmen komen naar voren, het stereobeeld wordt dieper, lage tonen krijgen er een octaaf bij en kleine geluidjes in de muziek vragen meer de aandacht van de luisteraar. Een aangename en duidelijk waarneembare verbetering. Groter dan ik had verwacht.

De puck ruil ik voor de mat. De mat heeft een totaal andere invloed. Attack neemt sterk toe, zeg maar snelheid en dynamiek. Het laag wordt een stuk dramatischer en drukkender. De invloed van de Harmonix mat op het geheel is kleiner dan de invloed van de puck. Al is de mat een verbetering tegenover twee lagen kurk, voornamelijk te zoeken in meer levendigheid. Samen, mat en puck, vermindert de dynamiek die ik kreeg met de mat alleen. Stemmen worden nog iets beter in nuances, lage tonen nemen weer iets af, wat blijft is de detaillering in het laag en de rest van de frequentie band. Ruil ik de Harmonix/kurk mat voor een Funk Achromat en laat ik de puck staan, dan valt op hoeveel de Achromat lijkt op de Harmonix mat. Al is de laatste nog wat makkelijker en losser, is het laag wat imposanter en helpt hij mee aan een breed stereobeeld. Terug naar de uitgangspositie (kurk mat zonder puck) is het geheel in vergelijk ineens saai, minder nuance in stemmen en met een slanker stereobeeld. Terug komt extra snelle attack, iets dat mij doet afvragen of een puck de attack dempt.

Juliette Gréco vindt het heerlijk onder de puck te liggen. Ze wordt er “vriendelijker” van en gevoeliger. Termen als: transparanter, meeslepender, muzikaler, mooier en indringender staan op het notitieboekje. Het gevoel bekruipt mij alsof ik een beter element gemonteerd zou hebben zodra de puck van Harmonix zijn werk doet. Alleen de mat maakt het maar matig beter. Een scherpere “S” is hoorbaar. Eveneens hoor ik nadrukkelijker de plaatruis. Weer de toename in dynamiek, alsof het volume van de versterker wordt opgedraaid. Al met al is het geluid ten opzichte van de puck ruiger en minder fijntjes. Puck en mat samen brengen het tedere element terug. Terug is het meeslepende gevoel en details komen extra naar voren. Zoals kleine klokjes op de achtergrond. Na wat experimenteren, combinatie puck met kurkmat en puck met Achromat, gaat mijn voorkeur uit naar de kurkmat, of nog liever de Achromat met de Harmonix puck.

Door naar een moderne opname van Sara K. Met de puck ontstaat meer ruimte, wat zich uit in een breder en dieper stereobeeld, waarbij individuele instrumenten beter volgbaar zijn. Piano krijgt meer de specifieke klank van het instrument. Tonen houden langer aan en sterven maar langzaam uit. Een harp krijgt eindelijk de aandacht die het instrument hier verdient. Een tweede stem is nadrukkelijker aanwezig en heeft meer een eigen inbreng. Het gebruik van alleen de mat maakt de piano levendiger. Doet minder met de stem en laat de tweede stem wegzakken in de lage tonen die de bas voortbrengt. Pas met de mat en de puck komt die 2e stem weer naar voren. Het stereobeeld blijft wat achter t.o.v. de kurkmat gecombineerd met de puck. Daar staat tegenover dat de kwaliteit van de harp blijft en het natuurlijke geluid volop aanwezig is.

Samengevat

Meest opvallend in dit verhaal is de rol van de puck. De Harmonix puck doet heel wat met het geluid. Meer dan ik haalbaar achtte en zeker ook meer dan ik bereik met een veel goedkopere Transrotor puck of een Clearaudio clamp. De verandering is kort te omschrijven als aangenamer, muzikaler, rijker en groter. Iets dat wordt bereikt met elke opgelegde LP en zich niet laat beperken tot een bepaald soort opname of muziek. Wonderlijk wat een puck teweeg kan brengen. Dat de Harmonix mat minder opvallend presteert en de puck voor moet laten gaan in positieve effecten, is mogelijk te wijten aan de kurk onderlaag.

Direct op een plateau zal hij beter uit de verf komen. Iets wat ik niet kan proberen, want mijn arm kan niet ver genoeg zakken. Vandaar waarschijnlijk dat de Funk Achromat met een Harmonix puck de meest optimale combinatie vormt. De TU-812EX in combinatie met een andere mat kan de werking van de TU-812EX beperken, ik denk zelfs negatief beïnvloeden. Want het onderdrukken van resonanties en het tunen van resonanties zijn twee totaal verschillende principes. Met dat gegeven in het achterhoofd is het eindoordeel dat de Harmonix Tuning record stabilizer clamp ronduit verslavend is, de Harmonix mat een verbetering vormt en de combinatie van beiden pas aan te bevelen is als u het zelf als ideaal bestempeld. Vast staat dat de Harmonix mat zelfs onder mijn ongunstige omstandigheden een vette verbetering vormt ten opzichte van een standaard rubber Garrard mat. Een betere puck dan de Harmonix TU-812? Ik ken er tot nu toe geen.

Naschrift
Zo rond de tijd dat deze recensie van de Harmonix tuning devices, bestaande uit de TU-812 puck en TU-800EX mat werd geschreven, kondigde Harmonix een “improved” versie aan van de mat. Uit pure nieuwsgierigheid vroeg ik een exemplaar voor een recensie. Mijn ervaringen met de improved versie kunt u hier lezen.

Prijzen:
Harmonix TU-812 Tuning record stabilizer clamp 460 euro
Harmonix TU-800EX(i) LP record matte 240 euro

Importeur:
DALUSO
Postbus 55
6100 AB Echt
Telefoon: +31(0)611354725
Email: info@daluso.nl
Web: www.daluso.nl