Quad 23L Classic Loudspeakers

Het is zaterdagmiddag en mijn vrouw en dochter vertrekken naar de manege. Een uitgelezen moment om me terug te trekken in mijn luisterruimte voor de broodnodige dagelijkse portie muziek. Terwijl ik de trap op loop denk ik; "O ja, dat is waar ook. Ik heb mijn eigen luidsprekers aan de kant geschoven. Ik moet nu eerst een set recensie luidsprekers opstellen."

Omdat ik als recensent regelmatig tijdelijk nieuwe apparatuur in mijn beide sets opneem gaat die gedachte natuurlijk wel vaker door mijn hoofd. En altijd weer gaat dat gepaard met een daar aan gekoppeld gevoel. De ene keer is dat nieuwsgierigheid, de andere keer vreugde of geluk, maar ook verbazing komt voor. Terwijl ik de twee trappen bestijg die de woonkamer scheiden van de grote luisterruimte, bedenk ik me dat het Quad luidsprekers zijn die tijdelijk op de plek komen te staan van mijn referentieset Audiovector Si3 Avantgarde Arreté luidsprekers. Lange tijd behoorden Quad luidsprekers niet tot mijn rijtje favoriete weergevers.

Dat is echter drastisch veranderd toen ik de ESL 57 en de ESL63 hoorde in combinatie met vintage apparatuur. Later had ik een zelfde positieve ervaring toen ik de ESL 2905 hoorde, ditmaal gekoppeld aan eigentijdse elektronica. Sindsdien ben ik helemaal om. Luidsprekers van Peter Walker, en van hen die zijn merknaam in ere houden, weten mij tegenwoordig wel degelijk te raken. Tegen de tijd dat ik mijn luisterruimte bereik overheerst het gevoel van nieuwsgierigheid. Want ditmaal gaat het niet om een elektrostaat, maar om een klassieke dynamische luidspreker; de 23L Classic. Behorend tot de L Classic Series waartoe ook de beide monitor luidsprekers 11L en 12L en de grote vloerstaander 25l behoren.

23L Classic

Maar laat ik voor ik verder ga met het opstellen van de luidsprekers even teruggaan naar het moment waarop de 23L speakers afgeleverd werden. De eerste indicatie dat het hier gaat om een nieuw type luidspreker krijg ik wanneer de importeur mij bij aflevering een grote envelop met Quad folders overhandigt. Daarbij zitten enkele folders van de L Classic Series. Wat opvalt is dat alleen de 11L en 12L een eigen folder blijken te hebben. De 23L is, net als zijn grote broer de 25L, alleen terug te vinden in de overzichtsfolder van de L Classic Series. Beide typen zijn dan ook nog maar net op de markt. Een tweede aanwijzing dat de 23L nog maar net gelanceerd is kom ik tegen op de dozen waar de serienummers op staan afgebeeld. Importeur NewTranstec heeft de hand weten te leggen op het paar met serienummer 00010.

Bij het openen van de doos wacht mij een aangename verrassing. Wanneer ik een stuk verpakkingsmateriaal verwijder blijkt dat de luidspreker op zijn kop in de doos staat en dat de vier solide ogende spikes naar boven steken. Omdat de spikes al gemonteerd zijn hoef ik de luidspreker alleen maar om te draaien op de plek waar ik hem hebben wil en vervolgens de doos van hem af te lichten. Geen geknoei met monteren van een platform of het inschroeven van de spikes. Voordat ik de exemplaren uit hun dozen bevrijd maak ik echter eerst even gebruik van het feit dat de onderkant van de speaker zich nu op ooghoogte bevindt. Zo is goed te zien hoeveel aandacht besteed is aan het fundament van de luidspreker.

Allereerst die fier in de lucht priemende spikes. Deze zijn van een zware kwaliteit. De grote metalen draaiknoppen maken het mogelijk om de spikes onafhankelijk van elkaar in hoogte te verstellen en op die manier de speaker waterpas af te stellen. Het platform waar de spikes in vastgeschroefd zitten maakt een degelijke, stabiele indruk. De speakerkast rust met vier metalen pootjes op dit platform. Duidelijk is te zien dat de twee aan de voorkant langer zijn dan die aan de achterzijde. Daardoor helt de 17,2 kilo wegende luidspreker enigszins achterover. Tijdens de luistertests blijkt dat deze hoek perfect gekozen is. Nu is ook goed te zien dat zich in de bodem van de kast, tegenover het platform, een Auxiliary Bass Radiator (ABR) bevindt. Waarmee het type luidspreker duidelijk wordt; de 23L is een reflex box met ABR. Hierdoor is hij vrij makkelijk te plaatsen en kan hij ook dicht bij een wand worden opgesteld. Hij staat hier in de matte Classique Cherry Veneer uitvoering maar is ook leverbaar in Deep Rose Veneer. Beide versies zijn gelijk geprijsd op 799 euro per stuk. Voor een glanzende uitvoering in Classique Cherry Piano of Black Piano betaalt u per stuk 100 euro meer.

Na het verwijderen van het front zie ik de drie units van deze drieweg luidspreker. Boven een 25 mm fabric dome tweeter die verantwoordelijk is voor het frequentiegebied van 2,2 kHz tot 23 kHz. Deze ligt in het midden van een ondiepe trechtervorm waardoor een optimale integratie van het hoog en het middengebied wordt bewerkstelligd. Ook in deze prijsklasse maakt Quad gebruik van de krachtige neodymium magneten die een sterk geconcentreerd magnetisch veld geven. Daaronder de 125 mm kevlar midrange conus met een butyl rubber rolrand. Deze bestrijkt het gebied van 450 Hz tot 2,2 kHz. Tenslotte eenzelfde unit die wordt ingezet als midbass driver welke vanaf het kantelpunt van 450 Hz naar beneden loopt tot aan 40 Hz. De gevoeligheid (2.83V @ 1m) bedraagt 88 dB en de fabrikant adviseert het gebruik van een versterker die tussen de 50 en 200 Watt per kanaal levert. De impedantie bedraagt 8 Ohm en zakt niet onder het 4 Ohm punt. Aan de achterzijde de dubbel uitgevoerde aansluiting voor de luidsprekerkabels.

Jammer vind ik het dat deze aansluitingen zich niet helemaal onderaan de achterzijde bevinden. Doordat ze net onder het midden zijn aangebracht hangen de luidsprekerkabels wat meer in het zicht, hetgeen de `significant other` over het algemeen wat minder weet te waarderen. De liefhebbers van bi-wiring of bi-amping kunnen hun hart ophalen. Maar uiteraard is ook single wire een optie. Mede omdat ik denk dat de meeste potentiële klanten in deze prijsklasse voor deze laatste optie zullen kiezen heb ik mijn Siltech Classic kabels op deze wijze aangesloten. Uiteraard kunnen hierbij de standaard vergulde metalen plaatjes tussen de beide sets connectoren worden gebruikt. Ze zien er wat steviger uit dan gemiddeld het geval is maar desalniettemin adviseer ik toch om deze te vervangen door jumpers. Voor een optimaal resultaat het liefst van hetzelfde merk en type als de luidsprekerkabel. De behuizing, die 925 x 225 x 316 mm meet (HxBxD), is in het kader van het opbreken van resonanties niet opgetrokken uit MDF maar uit een combinatie van twee lagen van verschillende houtmaterialen.

Plaatsing en luisteren

Serieus luisteren doe ik altijd pas wanneer de luidsprekers al enkele dagen op hun plek staan. Maar ik ben nieuwsgierig genoeg om even te luisteren op het moment van aansluiten. Op één van de getweakte Creaktiv audioracks ligt op dat moment tussen de ASR Emitter I versterker en de Esoteric SA-10 SACD speler een recent binnengekomen CD van STS Digital getiteld Groove Into Bits Vol.1. Het bijzondere van deze CD is dat de 14 songs die er op staan afkomstig zijn van even zo vele LP`s. Ja, u leest het goed; van LP omgezet naar digitaal. Bij mijn weten is dit de eerste keer dat dit gebeurd is. Vraagt u mij niet waarom, persoonlijk zou ik er niet aan denken om een LP te digitaliseren. Maar het geeft wel een leuk effect.

Temeer omdat Fritz de With, die verantwoordelijk is voor deze omzetting van analoog naar digitaal, kleine spettertjes niet digitaal weggepoetst heeft, op zachtere stukken het achtergrondgeluid van de naald in de groef ook gewoon heeft laten staan en zelfs de zo bekende pre echo niet verwijderd heeft. Hierdoor komt de cd, afgespeeld op een goed installatie, dicht bij het gevoel dat je krijgt wanneer je naar een verzamel LP luistert. En ook via de Quads is dit het geval. Het eerste stuk is bij uitstek geschikt om de plaatsing van de luidsprekers te optimaliseren. Zangeres Shawn Colvin zingt Steady On. Een driedimensionale bel van geluid waarin vooral de diepte informatie en de heerlijke stem de aandacht trekken. De luidsprekers blijken in deze ruimte het best te presteren wanneer ik ze licht indraai en de frontjes verwijder. Ze kunnen ruim twee meter uit elkaar staan zonder dat er een gat in het midden ontstaat. Shawn staat prachtig los in het midden en niets van de rond en vloeiend klinkende mix blijft ook maar op enigerlei wijze aan de luidsprekers plakken. Met gesloten ogen is absoluut niet te traceren waar de beide Quads staan. Een werkelijk prachtige prestatie in deze prijsklasse. Het beeld is zeldzaam coherent en lijkt daarin sterk op dat wat hun grote familieleden de ESL 2905`s neerzetten. Het is weliswaar de eerste, maar zeker niet de laatste keer tijdens deze luistersessies dat de overeenkomst in muziekweergave me opvalt.

Het gebeurt opnieuw wanneer ik een vrij recente CD van het Stockfisch label draai. The Greater Good. Op de meeste CD`s van dit Duitse kwaliteitslabel staat er een enkele man of vrouw met een gitaar centraal. Op dit album is een trio te horen waarvan de drie leden elk op eigen titel hun sporen reeds verdiend hebben. Het zijn de Amerikanen Shane Alexander en Eugene Ruffolo en de Nederlander Dennis Kolen. Toen ik deze CD voor het eerst hoorde werd ik getroffen door de harmonie van de drie stemmen. Via de Quads hoor ik opnieuw diezelfde harmonie. Ik draai het eerste nummer, het door Dennis Kolen geschreven All The Lonely Times. De samenzang klinkt me het ene moment in de oren als dat van de Amerikaanse groep America en op andere momenten als dat van het trio Crosby, Stills & Nash. Opvallend is de helderheid van de weergave, de natuurgetrouwe klank van de gitaren en de detaillering die zeer realistisch klinkt en iedere artificiële scherpte achterwege laat. Ongemerkt ga ik over in het tweede nummer, het verstilde If I Could waarin de stem van Eugene op de voorgrond staat. De verstaanbaarheid is perfect.

Natuurlijk komt dat mede door de opname maar hetzelfde valt op wanneer ik later The All-Time Greatest Hits Of Roy Orbison beluister. Een special limited edition Gold CD van Mobile Fidelity Sound Lab waarvan ik Only The Lonely draai. Het achtergrond koortje articuleert uitstekend en ligt qua verstaanbaarheid op het niveau dat ik gewend ben van mijn veel duurdere Audiovector Si3 Avantgarde Arreté luidsprekers. Ook al zijn die dan nog net wat puntiger en hebben die een hogere resolutie. Dat ook een klassiek werk met hoge resolutie, dat gekenmerkt wordt door grote dynamiekverschillen en een overweldigend stereobeeld geen probleem is voor de Quads wordt bewezen wanneer ik de Vuurvogel van Stravinsky draai in de uitvoering van het Minnesota Orchestra onder leiding van Eiji Oue op het Reference Recordings label. Ik hoor voorafgaand aan het begin het `ademen` van de zaal. Ook de dreigende sfeer die het begin kenmerkt wordt perfect weergegeven door deze `kleine` Quads. Cello`s, blaasinstrumenten, ze hebben een mooi vol timbre. Gegeven het formaat van de Quads worden de pauken crescendo`s aan het eind, met opmerkelijke druk, op geloofwaardige wijze neergezet.

Dat doet me grijpen naar een SACD met daarop het Requiem van Mozart in de uitvoering van Nikolaus Harnoncourt met Concentus Musicus Wien en het Arnold Schönberg Chor. Ik draai alleen de eerste vier delen; Introitus, Kyrie, Sequentia en Offertorium. De eerste twee delen zijn volledig geschreven door Mozart terwijl deel drie en vier slechts fragmentarisch gereed waren op het moment van zijn overlijden. Het zijn deze vier delen die me het sterkst aanspreken, waarbij ik vooral het koor in het beangstigende Dies Irae en in Lacrimosa als het indrukwekkendst ervaar. Bij het afspelen van dit monumentale werk laten de Quads horen dat dit werk net iets te complex is op het moment dat de volumeknop wat verder wordt open gedraaid. Niet iets waar deze zuiltjes zich voor hoeven te schamen en zo lang die grens niet in het zicht komt blijft de weergave aangenaam en boeiend. Ik begon met een CD die het vinyl medium trachtte te benaderen dus het wordt hoog tijd dat ik nu zo’n grote zwarte schijf ga pakken en naar het echte vinyl ga luisteren. En als ik dat dan toch doe; why not go for the full monty?

Met andere woorden waarom dan maar niet meteen met een 180 gram zware? Er worden tenslotte nog steeds prachtige opnamen opnieuw uitgebracht. Eén van de klankmatig meest indrukwekkende recente heruitgaven vind ik die van Henry Mancini en zijn orkest op het album The Pink Panther. Geopend wordt met The Pink Panther Theme en dit nummer heeft alles in zich om de luisteraar tot op het bot te raken. Verfijnde details zoals in de zilverige klank van de bekkens. Het realistische, organische, scheurende geluid van een solerende tenorsax; opnieuw met prachtige detaillering maar ook met micro en macro dynamiek. Schetterend koper dat nu eens decent op de achtergrond en dan weer prominent op de voorgrond treedt. Een bigband in full swing, opgenomen in een tijd dat het opnemen van een track nog een kunst en een kunde was. De Quads doen het met verve en ik mis niets in deze weergave. Hulde, een prestatie van formaat.

Conclusie

Ik heb mijn quotum van het maximaal per recensie toegemeten aantal woorden inmiddels reeds ruim overschreden en dat moet op zich al iets zeggen. Ik heb namelijk met plezier geluisterd naar deze Quad 23L Classic weergevers. Ze zetten een mooi holografisch beeld neer dat volledig los komt van de luidsprekers. Iets wat niet zonder meer geldt voor iedere luidspreker uit deze prijsklasse, of zelfs daarboven.

De luidsprekers stellen geen uitzonderlijke eisen aan de versterker waar zij aan gekoppeld worden, het neergezette beeld is prachtig coherent en de klank is uitermate muzikaal. Nergens is sprake van irritatie. De klank is eerder rijk en vol terwijl evenmin details worden gemaskeerd. Iemand die complexe muziek op hoog volume wil beluisteren wordt door deze luidsprekers niet optimaal bediend. Maar eenieder die in deze prijsklasse een muzikale set luidsprekers zoekt die met iedere muziekstijl raad weet, kan ik een luistersessie met deze Quad 23L Classic luidsprekers zonder enige reserve van harte aanbevelen.

Aanvullende informatie:

Distributeur: New Transtec
Prijzen 23L Classic luidsprekers:
Cherry, Rosewood veneer 799 euro per stuk
High Gloss Black or Cherry 899 euro per stuk