Statieven: Meer steun & fraaie soepele zwenkbewegingen

Een solide statief doet het altijd beter dan de optische beeldstabilisator. Dit om meerdere redenen: het statief staat als een rots en maakt dus geen enkele camerabeweging. Valt precies op maat en horizontaal en/of verticaal af te stellen. En met een vloeiend bewegende (vloeistof-) kop zijn er fraaie pans (panorama’s) en tilts te maken.



Camerastatieven zijn er in alle maten, soorten en uitvoeringen. Driepoten (tripods), eenpoten (unipods), met en zonder dwarsverbindingen. Zo zijn er veel verschillende manieren om de poten te kunnen uitschuiven en te vergrendelen. Het constructiemateriaal varieert van metaal-legeringen en carbonverzels tot essenhout. Daarnaast spelen factoren zoals degelijkheid, gewicht, de verkrijgbaarheid van onderdelen en accessoires mee. Bekende statiefmerken zijn Benro, Vanguard, Manfrotto, Berlebach, Libec, Cullmann, Sachtler, Camgear en Velbon.



Stabiliteit
De stabiliteit van een camerastatief hangt af van drie factoren. Als eerste de pootconstructie. Vanouds geldt een driepoot als een van de meest stabiele constructies. Hoe hoger het statief wordt des te meer de stabiliteit in gevaar komt. Met name door het uitdraaien van middenzuilen begint het bij de zwaardere camera al snel te trillen en te wiebelen.



Bij de vorm is er keuze uit rond, meer plat, ovaal of zelfs enigszins driehoekig. Hoe breder de profiel-diameter des te zwaarder en solider het statief uitpakt. Het in/uitschuiven maakt holle poten noodzakelijk omdat de uitschuifbare poten in de hoofdpoten van het statief dienen te vallen. Holle poten zijn minder dempend en lichter dan massieve poten. Niettemin kan dit probleem door een zwaardere uitvoering of compenserende materiaalkeuze ondervangen worden. Bij de tussen schuivende poten, zoals bij Libec en Berlebach, is er in feite sprake van dubbel uitgevoerde hoofdpoten waartussen de extensiepoten op en neer geschoven worden. Dat geeft een stevige schokdempende constructie.



Als tweede factor het aanbrengen van dwarsverbindingen. Dat kan op twee manieren:
1. Dwarsverbindingen (middle spreader) tussen de poten. Geeft een flink stuk meer stevigheid doch kan het maximaal uitklappen van de poten beperken. Een variant vormt een ketting tussen de poten die losgemaakt kan worden.
2. Het gebruik van een voetplaat (ground spreader). Dat werkt uitstekend op een vlakke ondergrond maar in het onregelmatige veld werkt dit ronduit lastig.
Het gebruikte materiaal is factor drie. Een metaallegering zoals aluminium met magnesium of zelfs ten dele uit titanium biedt stevigheid en een behoorlijke mate van stabiliteit. Dit zelfs bij zware schoudercamera’s. Bij grotere statiefmodellen neemt het gewicht snel toe. Een ander nadeel is dat metaal trillingen geleidt en het enige tijd duurt voordat deze trillingen dempen.
CarbonFiber maakt het mogelijk om zeer lichte en toch sterke statieven te produceren. Onder andere verkrijgbaar bij Manfrotto. Dit type statief is gewild bij de mobiele gebruikers van lichte camera’s. Essenhout is prima schok dempend, zeer solide en niet zwaar. Hout wordt tevens niet koud. Handig bij vorst en in de poolgebieden.

 

Waarop een driepootstatief te selecteren?

De keuze van materialen en uitvoering bepaalt voor een belangrijk deel de prijs. Hetzelfde geld voor de uitvoering van de statiefkoppen. Naar keuze vloeistof, snel, balhoofd/roterende kop en panorama. Goedkoop is vaak duurkoop en een goed statief gaat wel 20 jaar mee! Losse onderdelen zijn voorradig.



Waarop een driepootstatief te selecteren?
Het statief en de foto/videokop dient zowel het gewicht van de camera te kunnen dragen als een licht gewicht comfortabele bediening te bieden. Een statief dat te licht voor de camera met objectieven is, wordt instabiel. Omgekeerd is een te zwaar statief weliswaar heel stabiel maar onhandig in gebruik.
Het volgende criterium betreft de vloeiende bewegingsmogelijkheden en het kunnen uitrichten van de foto/videokop. Daarbij spelen de soepele pan, tilt, gradenverdeling en waterpas(sen) een belangrijke rol. Valt de camera met statiefplaat snel van het statief af te nemen en bijvoorbeeld uit te wisselen met een rig? En is er een afstandsbediening verkrijgbaar?
Wat de drie poten zelf betreft zijn van belang: de hoogte, hoe wijd de poten uit te klappen zijn, of de middenzuil omkeerbaar is en de kwaliteit en comfort van de vergrendeling. Een dwarsverbinding tussen de poten geeft meer stabiliteit. En wat zit er aan het einde van de poten? Uitdraaibare spikes (punten), rubberen doppen of wieltjes? Dit afhankelijk van het oppervlak waar op je de driepoot gaat plaatsen.



Panorama’s en roterende timelapse
Panorama’s schieten is populair bij zowel video als foto. Je kunt ze van statief schieten in 180-360 graden. Statieven met een panoramakop bieden:
- Een vloeiende (pan-)beweging maken.
- Een gradenboog om de opname goed op elkaar te laten aansluiten.
Gemotoriseerde panorama’s lopen niet alleen mechanisch heel vloeiend maar zijn ook nog eens (in de tijd) te programmeren. Hiermee kan je de compositie en gebeurtenissen in een panorama perfect sturen. Dat geldt ook voor timelapse-opnamen met geplande (pan-)beweging. Handmatig is dat bijzonder lastig te realiseren. Voorgeprogrammeerde motorcamera’s klaren dit klusje met gemak. Bekende voorbeelden van dit type gemotoriseerde koppen en camera’s zijn Panogear, Celestron, Gigapan Epic, Moco, Ditogear, Skypix en Kessler.



Statiefaccessoires
Een nogal eens vergeten aspect zijn de accessoires voor statieven. Wij noemen de belangrijkste. Een statieftas vergemakkelijkt het dragen. Met een afstandsbediening op de statiefpook hoef je de camera zelf niet aan te raken.
Een waterpas helpt bij het recht houden. Losse pootjes passen het statief aan de ondergrond aan. En extra rails of houders helpen bij het bevestigen van lampen, fieldrecorders en microfoons.