Dynaudio Xeo 6: Kleiner maar groter

Hoewel de techniek eigenlijk weinig introductie meer behoeft (zeker als je mijn recensie van de Xeo 3 hebt gelezen) zijn er bij de nieuwe Xeo serie een paar interessante verbeteringen doorgevoerd die het gebruik nóg eenvoudiger en stabieler maken, maar vooral ook voor een nóg betere geluidskwaliteit zorgen. Ook het uiterlijk en de techniek zijn aangepakt. De kast heeft nu de meer ingetogen afwerking en het formaat van de zeer succesvolle Excite serie (waardoor de vloerstaander dus een kleine 7 centimeter minder hoog is geworden). Ook heeft hij dezelfde los te monteren voetjes die hem wat meer zijdelingse stabiliteit geven. Die voetjes zijn aan de onderzijde standaard voorzien van ringvormige rubberen kussentjes die je vloer beschermen. In elk van die ringen zit, net als bij de Excite, een in- en uitschroefbare spike verborgen die je van bovenaf zeer eenvoudig kunt bijstellen met behulp van de meegeleverde inbussleutel. Ook de luidsprekerbezetting lijkt nu heel erg op die van de Excite X34. Ik zeg bewust ‘lijkt’, want Dynaudio heeft de goede gewoonte om voor elke luidsprekerserie kleine maar essentiële aanpassingen aan units en filters uit te voeren, waardoor die nog beter zijn toegesneden op de specifieke serie waarin ze komen te zitten.



Tot zover het uiterlijk, want over het innerlijk is ook belangrijk nieuws te melden. De digitale versterkers aan boord van de eerste serie waren bij beide Xeo modellen hetzelfde, dus 50 Watt voor de tweeter en 50 Watt voor de woofer(s). Hoewel dat bij de dubbele woofer van de Xeo 5 in bijna alle gevallen goed ging waren er aanwijzingen dat ze bij veeleisende gebruikers wel eens een beetje in ademnood konden komen. Daarom heeft Dynaudio in de Xeo 6 een derde digitale versterker ingebouwd, zodat beide woofers nu een eigen aandrijving hebben. En nu hoor ik de mensen die mijn vorige recensie niet hebben gelezen mompelen: “Hij zegt ‘digitale versterkers’, maar hij bedoelt waarschijnlijk Klasse D”. Eh… nee dus! Ook nu weer wordt er een digitaal (PCM) signaal naar de luidsprekers gezonden. Dat signaal wordt dan door een digitaal wisselfilter uitgesplitst naar laag/mid en hoog, vervolgens omgezet naar een ander digitaal formaat (PWM) en tenslotte versterkt in een soort power-DAC. Daardoor is het signaal letterlijk tot aan de aansluitklemmen op de luidsprekerunits digitaal, alleen heeft de power-DAC het uiterst nauwkeurig vermomd als analoog signaal waardoor de units er iets mee kunnen. Het enorme voordeel hiervan is dat de fabrikant de volledige controle heeft over de kwaliteit van het signaal vanaf het moment dat het door de bron wordt afgegeven. Vervorming is dan ook iets dat je in een Xeo luidspreker niet gauw zult tegenkomen, wat de kwaliteit van de weergave natuurlijk ook ten goede komt.



De ‘Hub’
Aangezien we het over een draadloos luidsprekersysteem hebben moet er dus een zender in het spel zijn. Die heette bij de vorige serie nog (vrij logisch) de Transmitter, maar bij de nieuwe serie is de naam van dat compacte en netjes vormgegeven kastje (ook niet onlogisch) veranderd in Hub. Wie bekend is met IT-terminologie weet dat een Hub een centrale unit is waarop alle andere apparaten in de set-up worden aangesloten. Dat is hier niet anders, op de Hub sluit je alle bronnen aan die je via de Xeo luidsprekers wil laten weergeven. De nieuwe Hub is op een aantal punten naar een hoger plan getild. Zo zie ik nu (en dat is verheugend!) een coaxiale digitale ingang én een ethernet-ingang. De coax spreekt voor zich. Vooral ‘dedicated’ cd-spelers van een wat hogere kwaliteit beschikken naast een optische digitale uitgang vaak ook over een elektrische coaxiale uitgang. De meeste audiofielen prefereren die verbinding vanwege de (vermeende?) betere geluidskwaliteit en vooral ook omdat ze dan de mogelijkheid hebben om te experimenteren met digitale interlinks. De ethernet-ingang is op dit moment nog niet bruikbaar, maar Dynaudio Nederland vertelde me dat er binnenkort een interessante software-update van de Hub komt waardoor hij ook op afstand bedienbaar wordt via een App op je smartphone of tablet.



De belangrijkste update is dat de nieuwe Hub drie verschillende draadloze frequenties heeft, terwijl de vorige Transmitter gewoon drie kanalen binnen de 2,4 GHz frequentie aan boord had. Om het gebruik van WiFi als drager van het digitale muzieksignaal voor nu en in de toekomst nog flexibeler en betrouwbaarder te maken heeft Hub-id 1 een frequentie van 2,4 GHz, id 2 van 5,2 GHz en id 3 van 5,8 GHz. Door met de schakelaar achterop de Hub een id te kiezen bepaal je welke bandbreedte je gaat gebruiken om het digitale signaal naar je luidsprekers te zenden. Met de meegeleverde afstandsbediening koppel je de luidsprekers aan een bepaalde Hub-id, en daarnaast kies je welke ingang je wil beluisteren. Mocht het je nu een beetje duizelen: ik leg in het volgende hoofdstukje uit hoe dat in de praktijk in zijn werk gaat. Kleine opmerking vooraf: hou er wél rekening mee dat hogere frequenties een kleiner bereik hebben. En dat Dynaudio dat natuurlijk best weet en er dus een oplossing voor heeft ontwikkeld, maar ook daarover zometeen meer.

De Ontvanger

Eén van de zaken die bij de vorige Xeo-serie regelmatig als verbeterpunt werd aangemerkt was de werking van de IR-ontvangers. Deze zaten op de baffle van de luidspreker en als je met de frontjes erop speelde bleken zelfs die vrij dunne doekjes een belemmering te vormen voor zowel de ontvangst van het infrarood-signaal van de afstandsbediening als voor de visuele feedback die je moest vertellen of het signaal inderdaad werd ontvangen. Daarom heeft Dynaudio deze ontvanger bij de nieuwe Xeo serie bovenop de kast gemonteerd. Ik moet toegeven dat mijn eerste reactie was dat ik dat niet zo mooi vond, maar die mening heb ik vrijwel meteen herzien. De toename in gebruiksgemak is namelijk enorm en weegt ruimschoots op tegen mijn (persoonlijke) esthetische bedenkingen. De visuele feedback is sterk verbeterd door de toevoeging van een rijtje witte led’s, die niet alleen de volumestand laten zien maar ook informatie geven over de gekozen bron en over de koppeling met de Hub. Ook zitten er nu fysieke drukknopjes bovenop, waarmee je de luidsprekers aan en uit kunt zetten, het volume kunt bedienen én de bron kunt kiezen. Handig als je de afstandsbediening even niet binnen handbereik hebt. En waar ik Dynaudio écht oneindig dankbaar voor ben is dat ze de blauwe led die de stand ‘in bedrijf’ aangeeft fors hebben gedimd. Ook op de Hub trouwens. Toegegeven, dat is een stokpaardje van me, maar het draagt ook echt bij aan de veel chiquere uitstraling van het nieuwe design.



Opstellen en aansluiten
Bij het opstellen hoef je in principe alleen maar rekening te houden met de lengte van het meegeleverde netsnoer, dat lang genoeg is om de luidsprekers redelijk ver de kamer in te plaatsen. En hoewel dat om geluidstechnische redenen misschien optimaal is, moeten de luidsprekers in de praktijk vaak genoegen nemen met een plaatsje vrij dicht tegen de achterwand of zelfs in een hoek. Dynaudio heeft daarvoor een nuttig filter ingebouwd waarmee je, via een schakelaar op het aansluitpaneel, de karakteristiek van de laagweergave een beetje kunt aanpassen. Je kunt kiezen uit de standen Neutral, Wall en Corner. De verschillen die dat oplevert zijn subtiel maar zeer bruikbaar. Op het aansluitpaneel vind je ook, naast een ingang voor het netsnoer (een ‘varkensneusje’) en de aan/uit knop, een schakelaar waarmee je aangeeft of het een linker- rechter of mono-luidspreker is. Dat laatste lijkt vreemder dan het is. Je kunt de luidsprekers weliswaar alleen per paar kopen, maar van dat paar kun je dus ook twee mono-luidsprekers maken voor in verschillende kamers waar stereo niet noodzakelijk is. Het zal misschien niet vaak zo gedaan worden, maar het kán… En tot slot vind je op de achterkant ook nog een schakelaar waarmee je de luidspreker toewijst aan een bepaalde multiroom-zone (rood, blauw of groen). Luidsprekers in dezelfde zone kun je tegelijkertijd vanaf één van hen bedienen en dezelfde muziek laten weergeven, ook als ze niet in dezelfde kamer staan.



Als je de Xeo’s uitsluitend in combinatie met een computer of laptop gebruikt, en de Hub via USB aansluit, kun je de meegeleverde voedingsadapter in de doos laten zitten. De Hub werkt dan namelijk gewoon op de 5 Volt die standaard uit elke USB uitgang komt. Als je naast USB ook nog andere digitale of analoge bronnen wil aansluiten hoef je nog steeds de externe voeding niet uit te pakken, maar als je géén USB gebruikt heb je de externe voeding uiteraard wél nodig. Nog een belangrijke tip: plaats de Hub niet te dicht in de buurt van een andere WiFi-bron, zoals een modem of router. Omdat het dan plaatselijk wel heel druk wordt in de 2,4GHz bandbreedte kun je daar beter voorzichtig mee zijn en liever Hub-id B (5,2 GHz) of C (5,8 GHz) kiezen. Mocht je, door de hogere frequentie, net wat zendbereik tekort komen dan heeft Dynaudio een perfecte oplossing in de vorm van de ‘Extender’. Dit is eigenlijk een soort WiFi-repeater die globaal ergens halverwege de Hub en de luidsprekers kan worden geplaatst om het signaal te verlengen. Niet voor deze recensie gebruikt, maar zeker het vermelden waard, is het derde nieuwe ‘kastje’ dat je als consument kunt aanschaffen bij je Xeo systeem: de Xeo Link. Dat is een ontvanger zoals die ook in de luidsprekers zit, maar dan met analoge en digitale uitgangen, waarmee je bijvoorbeeld een actieve subwoofer of zelfs een complete tweede hifi set in het Xeo-netwerk kunt opnemen.

Luisteren

Dynaudio heeft de prettige gewoonte om uitsluitend ingespeelde luidsprekers als recensiemateriaal aan te leveren. Ik kon dus meteen aan de slag en ook deze keer besloot ik om vooral gebruik te maken van de meegeleverde kabels. Dat zullen de meeste kopers namelijk ook doen denk ik, hoewel ik voor de meer audiofiel aangelegde gebruiker kan melden dat je met betere netsnoeren (in dit geval de AudioQuest NRG 1.5) en een betere USB kabel (AudioQuest Carbon) nog best een leuke verbetering kunt krijgen.
De luidsprekers werden met een tussenruimte van ongeveer 2,5 meter neergezet, licht ingedraaid, en op ongeveer 40 centimeter van de achterwand. Een realistische opstelling die wel een lichte ‘overdruk’ in het laag veroorzaakte. Het ingebouwde filter werd daarom op ‘Wall’ gezet, en dat gaf exact de juiste aanpassing. De Dynaudio Xeo 6 ontpopte zich snel tot een uiterst muzikale luidspreker die heel dicht bij mijn ideale geluid in de buurt komt. Er is meer dan genoeg ruimtelijkheid, maar niet zoveel dat de afbeelding te groot wordt. Ik heb de voorganger Xeo 5 niet in de praktijk getest, dus ik kan niet zeggen of de derde ingebouwde versterker echt een groot verschil maakt, maar ik heb geen moment de indruk gehad dat er te weinig power voorhanden was. Ook niet bij luid spelen. Er is veel dynamiek en de timing en ritmische samenhang van de muziek zijn van grote klasse. De tonale afstemming van de Xeo 6 is neutraal met een lichte neiging naar warm, en er is (hoera!) absoluut geen onnatuurlijke nadruk op resolutie. De laagweergave is behoorlijk diep en snel, en stemmen hebben voldoende body. De afbeelding was mooi op hoogte en het beeld bleef ook op grotere luisterafstand overeind.



Een goede track om de combinatie van een diepe laagweergave en de ruimtelijkheid te testen is ‘Labyrinth - Path 1’ van Pete Namlook en Lorenzo Montanà. De Xeo 6 weert zich kranig, en hoewel ze mijn bank niet zo hard laten trillen als mijn eigen luidsprekers ben ik toch onder de indruk. En terwijl het laag heerlijk de kamer vult zweven de kleine klikjes en tikjes van het ritme als lichtpuntjes door het geluidsbeeld, waarbij ze ook flink in de diepte worden geprojecteerd als de opname dat vereist. Ook de combinatie van akoestische instrumenten en elektronica die Henk Hofstede (ja, die van The NITS) op zijn prachtig opgenomen Nederlandstalige solo-album Het Draagbare Huis laat horen is geweldig. In de track ‘Inktman’ zit een hele diepe Turkse trom waarvan je het vel hoort trillen, en de percussiegeluidjes worden prachtig in de afgebeelde ruimte geplaatst. De stem van Henk staat mooi vooraan in het geluidsbeeld en heeft niet alleen kop maar ook lijf, als je begrijpt wat ik bedoel. Het gevoel van ‘erbij zijn’ is groot, want de Xeo 6 slaagt erin om bijna volledig uit het beeld te verdwijnen.



Omnivoor
Om de kwaliteit van de A/D conversie te testen sloot ik mijn iFi iPhono aan op de Hub, en draaide mijn onlangs verworven nieuwe elpee van The Hounds Of Love van Kate Bush, die door Steve Hoffmann en Kevin Gray werd geremasterd. Deze audiofiele herpersing is de best klinkende versie die ik ken, en vooral de muzikale suite op kant B (The Ninth Wave) is een echte kippenvel-generator. En ik moet zeggen dat het resultaat me niet tegenviel. Het stond me niet ‘centimeters dik op de armen’ maar ik werd me wel degelijk een lichte tinteling rond de haarwortels in de nek gewaar. Natuurlijk kan het beter (het is niet voor niets dat er studio-A/D converters zijn die enkele tonnen kosten) maar voor de meeste gebruikers zal dit ruimschoots goed genoeg zijn. Prima dus!
De Xeo 6 is een echte omnivoor. Het maakt niet uit of je ermee naar audiofiel opgenomen groot klassiek werk als de Symphony Concertante voor Orgel en Orkest van de Belgische componist Joseph Jongen (DORIAN - DOR 90200) luistert, of naar een briljant concert van Genesis (Seconds out, en dan liefst heel kant 4 met The Cinema Show, Dance On A Volcano en Los Endos), het klankmatige resultaat is altijd geloofwaardig en vooral muzikaal.

Conclusie
De nieuwe Xeo serie biedt een flink aantal functionele verbeteringen ten opzichte van de vorige serie, die het gebruik eenvoudiger en trefzekerder maken. Omdat ik de vorige keer de kleine Xeo 3 onder handen heb genomen is het klankmatige vergelijk er een van appels met peren, maar ik denk dat ik mijn conclusie over de weergave het beste zo kan uitdrukken: als ze straks weer de doos in moeten omdat Dynaudio ze nodig heeft voor een volgende recensie, dan zal ik ze echt missen. Hun volle en muzikale klank spreekt me enorm aan en ik kan dan ook niet anders dan ze twee opgeheven duimen toekennen. En ik speel graag even leentjebuur bij mijn eigen recensie van de Xeo 3 door te zeggen dat ik, als ik op dit moment op zoek was naar een compleet nieuwe, fraai klinkende en mooi vormgegeven hifi-set, serieus zou overwegen om al mijn cd’s op een netwerk-harde schijf te zetten, een leuke streamer te kopen, en er een set Xeo 6 bij te zetten.

Prijs
Dynaudio Xeo 6 € 3.000,- per paar
Hub € 250,-
Link € 150,-
Extender € 150,-