Met Sony op bezoek in de Pinewood Studios

Als Sony de Europese pers uitnodigt om de nieuwste Ultra HD 4K-tv’s voor te stellen, dan zijn de Pinewood Studio’s een perfecte achtergrond. Want ook in Pinewood wordt er meer en meer volledig digitaal gewerkt. In Ultra HD 4K uiteraard. Dat de nieuwste Star Wars (Episode VII) hier wordt opgenomen is mooi meegenomen. Helaas, foto’s nemen werd ons strikt verboden, op straffe van vernietiging van het toestel zelfs. Geen sneak-previews van lichtsabelgevechten dus.

Sony liet ons vorig jaar in LA al zien dat het menens was met 4K. Van de lens tot in de woonkamer heeft Sony alle technologie in huis om 4K-video op te nemen, te bewerken, verdelen en uiteindelijk in decinemazaal of thuis te tonen. Dat werd ook dit jaar als een sterke troef uitgespeeld, maar meer nog was Sony er op uit om te laten zien dat er heel wat content in 4K gecreëerd wordt. Hun F65-camera, het professionele neusje van de zalm heeft al dienst gedaan voor M. Night Shyamalan’s ‘After Earth’ met Will en Jaden Smith, Roman Polanski’s ‘La Vénusà la fourrure’, en Joseph Kosinski’s ‘Oblivion’ met Tom Cruise, om er maar enkele te noemen.

Maar naast film wordt er ook heel wat live content met Sony’s F65 en de kleinere F55 geproduceerd. Muziekconcerten bijvoorbeeld. Peter Gabriel’s ‘Back To Front: So LIVE’ tour werd in oktober 2013 opgenomen met tien F55-camera’s. En in juli 2013 werd een concert van Muse in Rome opgenomen met zestien F55-camera’s. In een van de filmzalen van Pinewood kregenwe de 4K-versie van de Muse-hit ‘Follow Me’ te zien, en vooral te horen. Indrukwekkend, en verrassend levensecht. Wie een voorproefje wil, helaas niet in 4K, kan terecht op deze link. Voor de musical liefhebbers was er War Horse, dat door Sony samen met National Theatre Live vanuit London live werd uitgezonden via satelliet in 4K. En dan is er natuurlijk voetbal. Sony is een officiële partner van het FIFA en tijdens het WK werden er drie wedstrijden live in 4K geproduceerd. Twaalf camera’s zijn er ingezet voor de opnames van de finale.

De troeven van 4K zijn duidelijk als het over live events gaat. Ze kunnen perfect in de cinemazaal bekeken worden, en de beelden zijn indrukwekkend genoeg om de live-sfeer te recreëren. Maar de voordelen van Ultra HD 4K zijn niet beperkt tot meer detail en scherpere beelden. Beelden maken in 4K heeft ook voordelen als je eigenlijk een Full HD-resultaat wenst. Je kunt immers perfect een Full HD-beeld croppen uit een 4K-bron, en je kunt de gewenste Full HD-crop zelfs nog roteren. Sony brengt dat idee nog een stap verder. Neem twee F55-camera’s en stel ze zo op dat ze het volledige voetbalveld bekijken. Serverhardware ‘naait’ de beelden aan elkaar. Uit dat gigantische 8k x 2-beeld kun je nu naar believen HD-beelden snijden. Waar een of meerdere camera toch nog actiemomenten kunnen missen ergens op het veld is dat met deze oplossing uitgesloten.

Iedereen kan 4K-video maken. Ook thuis kun je al aan de slag om Ultra HD-contentte maken. Foto’s en video’s, we maken ze steeds meer met onze smartphones, en met de Xperia Z2 heeft Sony nu zelfs een smartphone in huis die 4K-video kan opnemen. Deze nieuwste Android-smartphone van Sony is bovendien stof- en waterbestendig (IP55/58), zodat je ook in de regen prachtige beelden kunt maken. Het hart van de camera is een 20,7 MP ‘ExmorRS for mobile’ CMOS-sensor, Sony’s eigen ‘G Lens’ en de mobiele versie van haar BIONZ-beeldverwerking. Je schiet er 4K-video mee, met 30 frames per seconde. Het 16GB flash-geheugen loopt dan vol met ongeveer 400MB/min. In theorie kun je dus 40 minuten 4K-video kwijt op de telefoon. Dankzij SteadyShot-technologie geniet je van digitale beeldstabilisatie, geen luxe als je video maakt met een smartphone. Met de ingebouwde ‘Movie Creator’ software kun je overbodige stukken wegsnijden, of een leuke clip uit je video snijden. De Xperia Z2 levert bovendien een hele reeks foto/video mogelijkheden: HDR-opnames, ‘Augmented Reality’-effecten, creatieve filters, en zelfs de optie voor ‘Timeshift video’. Daarbij neem je video op in 1.280x720maar wel met 120 frames per seconde. Die beelden kun je dan in perfect slow motion afspelen.

Huiver je bij de gedachte aan 4K-video opgenomendoor een smartphone? Dan heeft Sony voor jou de gloednieuwe FDR-AX100E 4K-camcorder. Die compacte en lichte (0,92 kg) camcorder is er voor wie toch wat serieuzer met 4K-video aan de slag wil. Het prijskaartje van net geen 2.000 euro levert je een mooie camera. Exmor-R CMOS-sensor, Zeiss Vario-Sonnar T groothoeklens van 29 mm met 12x optische zoom, en Sony’s BIONZ X-beeldverwerkingsprocessor. De camera neemt op in Full HD tot 50 frames per seconden, of 4K (3.840 x 2.160) met 24 of 25 frames per seconde. Je kunt de camera ook gebruiken om foto’s te maken met maximaal 20 megapixels. Beelden worden opgeslagenin MPEG4-AVC/H.264 of in het professionelere XAVC S. De FDR-AX100E gebruikt SDXC-kaarten (Class 10) voordataopslag, en een uurtje 4K-video past op een 32GBkaart. Via HDMI sluit je de camera rechtstreeks aan op een 4K-, of Full HD-tv. We konden even aan de slag met beide toestellen, en de resultaten onmiddellijk bekijken op Sony’s nieuwste X9-reeks. En die waren, ondanks onze beperkte videokunde, prachtig. 

Streamen in 4K?

Een overvloed aan detail zorgt voor zeer realistische beelden. En wat meer is, net zoals we op de vorige pagina al vermeldden, je kunt uit deze 4K-beelden ook prachtige Full HD-crops maken. Of inzoomen op detail. Voor de professional is er dan nog de FDR-AX1, een Handycam die we niet meer echt compact kunnen noemen maar met een gewicht van net geen 2,5 kg nog wel draagbaar. De camera kan opnemen in een resolutie van 3.840 x 2.160 met snelheden van 24 tot 60 frames per seconde. De camera beschikt over twee slots voor professionele XQD-mediakaarten, en de data wordt opgeslagen in het XAVC S-formaat. Een 64 GB-kaart is goed voor een uur 4K-content met 60 frames per seconde. En hoe krijgen we die content in huis? Je familiefilmpjes in 4K op televisie krijgen zal dus geen probleem zijn.

Maar hoe zit het met de Hollywoodcontent, films, tv-reeksen? Laten we maar meteen met de deur in huis vallen, televisie-uitzendingen in Ultra HD 4K, daar zul je nog even op moeten wachten. De stappen van een standaard naar een voldoende uitgebouwd ecosysteem voor content en distributie, en verder naar een echte commerciële massamarkt zullen verschillende jaren kosten. Volgens Tim Morrod van het analystenbureau IHS Technology zal het hele ecosysteem ongeveer klaar zijn rond 2017, tegen 2020 zouden er wereldwijd al 200 UHD-kanalen kunnenzijn, en zal er tegen 2023 echt sprake zijn van een massamarkt. De Olympische spelen 2016 in Rio, en de FIFA wereldbeker 2018 in Rusland zullen ongetwijfeld de grote stuwende kracht zijn achter de eerste UHDkanalen. Vergeleken met de adoptie van Full HD gaat dat nog vrij snel. Al is er natuurlijk altijd de vrees dat het met Ultra HD dezelfde weg gaat als Full HD. De televisies zijn er, maar de uitzendingen volgen heel langzaam. Na al die jaren kijken we nog steeds naar heel wat SD-content. Maar er zijn ook andere kanalen om Ultra HD content aan te bieden. Hoe zit het bijvoorbeeld met UltraHD-schijfjes, of zullen we in de toekomst gewoon UltraHD streamen?

Een 4K-videobestand past niet zo maar op een Blu-rayschijf. Vier keer meer pixels doet een videobestand snel groeien. Als je weet dat een 50 GB Blu-ray-schijf al snel ergens tussen de 25 en 40 GB aan film bevat, dan kun je wel begrijpen dat een 4K-film niet op die schijf past. Zo’n film zou, als we het rekenwerk vereenvoudigen, 100tot 160 GB vereisen. Er zijn dan ook nieuwe standaardenvereist. Zowel voor de fysieke schijf als voor het videocompressie-algoritme dat we gebruiken. De fysieke schijf is het kleinste probleem, fabrikanten pakken al geruime tijd uit met vierlagige Blu-rayschijven die 100 GB kunnen bevatten. Rest dus enkel nieuwe standaarden te bepalen voor hoe we de film comprimeren en op schijf zetten, en dat is werk voor de BDA (Blu-ray Disc Association).

Victor Matsuda, chairman of BDA Global Promotions Committee, liet op CES weten dat de taakgroep die met die standaarden bezig is zijn werk tegen het eind van 2014 hoopt af te ronden. Verdere details ontbreken. Waar je wel zeker van kunt zijn, is dat 4K Blu-rays een nieuwe speler zullen vereisen. Tijdens ons bezoek was de toekomst van die schijven een van de meest prangende vragen van de verzamelde journalisten: “Wanneer zal de consument fysieke 4K-media kunnen kopen?” Totaal onverwacht wasde reactie van Sony. Ongemakkelijk geschuif met de voeten, ontwijkende antwoorden door te verwijzen naar de BDA (Blu-ray Disc Association). Dat we een ietwat vaag antwoord kregen was vorig jaar misschien aanvaardbaar, 4K was toen gloednieuw. Maar een jaar later verwacht je van een voortrekker van Blu-ray toch een concreter antwoord. De volgende dag werd er dan toch kort verwezen naar de enige info die we hebben van de BDA, namelijk dat een nieuw formaat verwacht wordt tegen eind van dit jaar. Vanwaar die aarzeling? Een mogelijke reden werdeen paar weken later bekend. Bij het publiceren van zijn jaarresultaten liet Sony duidelijk weten dat de ondermaatse Blu-ray-verkoop zwaar op de resultaten drukt. De vraag naar fysieke media daalt, vooral in Europa, en dat heeft Sony verplicht om de rentabiliteit van zijn schijfproductie-faciliteiten te herzien. Concreet nam Sony 25 miljard Yen (180 miljoen euro) aanbijzondere waardevermindering op in de resultaten. Die beslissing kan mogelijk verstrekkende gevolgen hebben. Als Sony, een belangrijke voortrekker van het Blu-ray-formaat, moet toegeven dat de schijfbusiness nu toch niet zo rendabel blijkt, dan bedenkt het zich misschien wel twee keer voor het aan 4K Blu-rayschijven wil beginnen.

Sony liet al meerdere malen horen dat het meertoekomst ziet in streaming. En ook tijdens ons bezoek werd er met de regelmaat van de klok naar Netflix verwezen. Maar gezien de nodige bandbreedte zal dat echter niet voor iedereen een haalbare kaart zijn. Fysieke media lijken toch nog steeds de beste garantie voor kwaliteit en toegankelijkheid. Maar als het voor de fabrikanten financieel niet haalbaar is, zou het wel eens kunnen dat er geen 4K-schijven komen. Een slecht vooruitzicht.

Is streaming van Ultra HD de toekomst? Sony is niet de enige die brood ziet in een 4K-streamingdienst. Op YouTube kun je al 4K-content vinden, al is die (voorlopig) niet te bekijken op een televisie, zelfs niet bij een 4K-tv. In de VS hebben ook Amazon Instant Video, Vudu, Microsoft Xboxvideo en Hulu plannen om hun diensten in 4K aan te bieden. Baanbrekend werk voor 4K wordt vooral door Netflix geleverd. De populaire streamingdienstis sinds vorig jaar beschikbaar in Nederland en zal tegen het einde van het jaar ook naar België komen. Tijdens CES liet Netflix regelmatig van zich horen, dit jaar zou er 4K-streaming komen. En kijk, ze hebben woord gehouden. Sinds begin april is hun eigen politieke thriller, House Of Cards, in Ultra HD te bekijken. Voorlopig kun je wel alleen het tweede seizoen in dat formaat streamen. Op het moment dat je dit leest zou ook Breaking Bad volledig in 4K beschikbaar moeten zijn. De serie, eigendom van Sony, is volledig geremastered in 4K en voorzien van een 5.1 surround track. De verhalen van Walter White, een scheikundeleraar die zich in de misdaad werpt om voor zijn vrouw en kinderen te zorgen, zullen binnenkort in piekfijn detail te bewonderen zijn.

Hoe ziet zo’n 4K-stream er uit? We testten het uit met House of Cards. Het effect hangt natuurlijk af van de scene. In donkere steegjes, of bij nachtelijke shots is er van al die extra pixels helemaal niets te zien. Maar in de stevig belichtte shots is het effect wel te merken. Closeups van Kevin Spacey in zijn kantoor tonen werkelijk elk detail van zijn gezicht en kleren. De fijne structuur van een mooie jas, of een prachtig shot in het park, ze krijgen een mooie boost. Wat ons echter vooral opviel was dat je niet zozeer het extra detail merkt, maar dat het beeld er vooral ‘echter’ uitziet, het voelt realistischer aan. Dat is vooral het geval bij de vrij statische scenes waarin je mensen ziet. Scenes met veel actie halen aanzienlijk minder voordeel uit het bijkomend detail. Is je nieuwsgierigheid geprikkeld? Wie het zelf eens wil bekijken moet in ieder geval over een goede internetverbinding beschikken. Netflix in 4K heeft een stream van 15 Mbps nodig. Daarnaast moet je 4K-televisie ook de nieuwe H.265 videocodec ingebouwd hebben, beter bekend onder de naam HEVC (High Efficiency Video Coding). Op toestellen van dit jaar is dat geen probleem. De televisies van vorig jaar beschikken daar helaas nog niet over. Sony heeftvoor zijn toestellen wel een mediaspeler uitgebracht.De FMP-X5 is bestemd voor de KDL-84X9005, deKD-65X905A en de KD-55X9005A. De speler beschiktuiteraard over HEVC en kan gebruikt worden om Netflixin 4K te streamen. Andere functionaliteiten zijn helaasnog niet bekend, en dat maakt het prijskaartje van 399 euro wel erg zwaar.