Avalon Compás beleving bij Chattelin

Het is niet de eerste keer dat ik het zeg of schrijf, en in mijn beleving geldt het nog steeds: in deze tijd moet een dealer zich continu blijven profileren. Een van de eigenaren die dat begrepen heeft, tegelijkertijd een van de weinige echte High End winkels van Nederland – Chattelin Audio Systems in Den Haag – organiseert in dat kader met enige regelmaat shows waarbij een met zorg samengestelde set centraal staat.

Het is de eerste maal dat ik de winkel van Peter Chattelin bezoek. Ik ken hem uit een periode waarin hij nog in een, inmiddels naar Rotterdam verhuisde, Delftse High End winkel werkte en ik hem als muzikant op enthousiaste wijze bezig zag met zijn Pink Project op de Grote Markt in Delft.

Wanneer ik dat tegen hem zeg, kan hij er zelfs een datum op plakken. Althans, in ieder geval een jaartal; 1998. Spelen in die band doet hij nog steeds. Nu overigens voor een veel groter publiek. Tijdens de demo vertelt hij zelfs dat hij zich eerst en vooral een muzikant voelt. Gelukkig, ben ik geneigd te denken. Een muzikant heeft passie voor muziek. Ervaart daar ook emotie bij. Weet hoe muziek behoort te klinken en hoe klanken worden gevormd en, mag ik het zeggen, gemanipuleerd om op bijvoorbeeld een CD optimaal te klinken.

Het is zaterdag 27 oktober 2012 en ik zit in een moderne, strakke ruimte die door Peter, onder andere met behulp van enkele DAAD's, omgevormd is tot een fraaie, goed klinkende grote luisterruimte. Om mij heen zitten mensen waarvan enkelen, afgaande op de reacties van Peter, hier waarschijnlijk vaker komen. Tijdens de demo spreekt hij regelmatig één van de aanwezigen aan. Zijn interactie met zijn klanten is voorbeeldig. Hij ontpopt zich als een van de weinige Nederlandse dealers die een echt indruk makende demo kunnen geven.

Ten eerste is dat omdat hij heel goed weet hoe hij een High End installatie in een specifieke ruimte moet tunen. Ten tweede weet hij op heel pakkende wijze zijn publiek te boeien. Hoe hij dat doet? Onder andere door terug te grijpen op zijn ervaringen als muzikant. Zo vertelt hij dat ieder (onderdeel van een) muziekinstrument een bepaalde resonantiekarakteristiek heeft. Hij pakt ter illustratie zijn Pastorius Tribute Edition gitaar. Deze gitaar heeft een hals van hout uit 1964. Uit een tijd dat het milieu nog niet op negatieve wijze beïnvloed werd door allerlei soorten vervuiling.

Hij vertelt dat een gerenommeerd gitaar fabrikant als Fender hout opgeslagen heeft liggen uit de periode voordat de milieuvervuiling een rol ging spelen. Iedere gitaar wordt zorgvuldig getuned. Ten derde is hij iemand die weet hoe een instrument klinkt. En dat is eigenlijk veruit het belangrijkste criterium. Hoe klinkt een instrument en hoe kun je dit op optimale wijze reproduceren middels een High End set.

Enter de Avalon Compás

Enter de Avalon Compás luidspreker. Een primeur voor Chattelin Audio Systems, want het is de eerste maal dat deze luidspreker aan het Nederlandse publiek wordt gepresenteerd. In tegenstelling tot de trend bij de 'cost no object' luidsprekers heeft Avalon er voor gekozen om een referentie luidspreker te concipiëren die opnieuw opgetrokken is uit hout. Gewoon, puur hout. Geen aluminium, of welke andere moderne variant qua grondstof dan ook. Dit is de opvolger van de Eidolon, de Eidolon Vision en de Eidolon Diamond. Een speaker die, in tegenstelling tot zijn voorgangers, is uitgerust met uitsluitend keramische units.

Peter haalt het front van één van de luidsprekers af en toont de units. In vergelijking met voorgaande Avalon modellen is er minder dempend materiaal aanwezig. Wel zit er rond de units een smalle rand vilt. Wat gebleven is, is de specifieke Avalon klank. Neil Patel, de man die Avalon in 1989 kocht en sindsdien verantwoordelijk is voor de ontwerpen, heeft ook deze luidspreker het licht doen zien. Lang is er over getwijfeld of er wel aan een opvolger van de illustere voorgangers zou moeten komen. Met de introductie van de Compás is aan alle onzekerheid een eind gekomen.

Een foto'tje uit de albums van Chattelin ((c) Jerry Kooyman)

Zoals gezegd, de specifieke Avalon klank is gebleven. Dus zoals altijd ligt ook nu de nadruk op de ruimtelijke afbeelding, een enorme grote afbeelding met een beeld dat zich achter de luidsprekers bevindt. Een groot verschil met een merk als Wilson Audio waar het beeld meer naar de luisteraar toe komt of een merk als Magico waar vooral de kracht, de slam opvalt. Uiteraard chargeer ik de verschillen teneinde de ontwerpen wat duidelijker van elkaar te kunnen onderscheiden. Want, zoals later tijdens een aan het eind van mijn bezoek op mijn verzoek gedraaide CD van Stravinsky blijkt; ook de Compás kan krachtig klinken.

Die Stravinsky opname is gemaakt door Prof. Keith Johnson van Reference Recordings. Een man die al zijn passie, ervaring en vakmanschap in een opname weet te leggen. De grote ervaring die hij en zijn zakelijke partner Richard Fryer hebben opgedaan bij het maken van hun meermalen bekroonde opnamen gebruiken zij bij het ontwerpen van de Spectral elektronica. De opnamen worden eveneens gekenmerkt door een groot ruimtelijk beeld met daarin de klankkarakteristieken zoals die ten tijde van de opname op dat moment en in die specifieke ruimte golden.

De Spectrals zijn ontworpen om exact dat door te geven wat bij de microfoonvoet waargenomen wordt, niets meer en niets minder. Voor mij zijn de meest in het oor springende kenmerken van Spectral de extreme snelheid, precisie, puntigheid en transparantie.

Resultaten uit het verleden

In het verleden had Spectral in de oren van sommige liefhebbers, ook in die van mij, nogal eens een wat artificieel aandoend karakter. Maar met de DMA 260 is dat licht gekunstelde karakter ten goede bijgesteld. Diezelfde nieuwe klankkarakteristiek heeft Spectral nu ook doorgezet in de Spectral DMA 400 mono eindversterkers die Richard Fryer enkele dagen geleden persoonlijk is komen afleveren bij Chattelin Audio Systems.

De set die Peter voor deze dag heeft samengesteld bestaat naast de genoemde luidsprekers en eindversterkers nog uit de Spectral DMC-30SS series 2 voorversterker en vier bronnen. Allereerst is daar de Aurender S10 en daarnaast zijn er music files opgeslagen op een MAC in i Tunes die via een Wadia 121 DAC geconverteerd worden. Vervolgens is er de top CD speler van Spectral, de SDR-4000 SL. En last but not least voor de analoog liefhebbers een SME 20.3 met Koetsu element dat zijn signalen doorgeeft aan een Audio Research PH 8 phono voorversterker. De kabels zijn, uiteraard zou ik bijna zeggen, voor het merendeel afkomstig van MIT. Aan de versterkers de nieuwe Shunyata Pyton Ztron AC kabels.

Aan de bronzijde MIT AC 1 AC kabels aangesloten op een Acoustic Revive AC powerblok. Peter verontschuldigt zich tegenover mij voor het feit dat nog niet alle onderdelen van deze set volledig zijn ingespeeld maar zodra de eerste klanken door de ruimte klinken is wel duidelijk dat hier een heel mooi systeem staat te spelen. Omdat ik wat later binnen gekomen ben is Peter al bezig met zijn demo en heb ik net het streamen gemist. Hij stapt over naar de CD speler en start een serie van CD's met werk in kleine bezettingen. Een jazz pianist laat er qua klank geen twijfel over bestaan dat hij op een echte concertvleugel speelt. Ook de fysieke afbeelding van zowel de vleugel als van de mannelijke zangstem klopt.

Peter toont een overbekende live CD van Nils Lofgren waarop die o.a. het doodgedraaide 'Keith don't go' ten gehore brengt, een tribute aan Rolling Stones Keith Richards. Gelukkig laat hij hem alleen maar zien en pakt hij een ander exemplaar om te draaien. Een waarop Nils bewijst dat hij ook een uitstekend bas gitarist is en o.a. beïnvloed is door Marcus Miller en de op 36-jarige leeftijd veel te vroeg overleden Jaco Pastorius. Ook hier weer dat prachtige ruimtebeeld dat de combinatie Avalon / Spectral op weet te roepen. Mooie tonale balans, fraai doortekende, lang uitklinkende tonen, bastonen met gewicht.

Iets wat nog sterker opvalt bij een opname van een andere gitarist, ditmaal op het audiofiele Turtle Records label. Solo bassist Dean Peer, een toepasselijke keus zoals blijkt uit een stukje achtergrondinformatie dat Peter bij iedere CD, en dus ook nu, verstrekt. Bij deze sessie wilde Dean namelijk perse de voorganger van de Compas, de Eidolon als luidspreker gebruiken bij het terug luisteren van de opname. Geen wonder dat deze CD altijd zo goed klinkt op de duurdere Avalons.

Nog één uit Chattelin's eigen album ((c) Jerry Kooyman)

Nog meer...

De ene na de andere CD verdwijnt in de Spectral, en Peter laat een mooie melange van muzieksoorten voorbij komen. Het zal u niet verwonderen dat het systeem steeds even overtuigend en geloofwaardig klinkt. Op enkele momenten draait Peter een LP in plaats van een CD. In de zaal blijken de meeste toehoorders de CD speler boven de draaitafel te prefereren. De LP klinkt vloeiender en rijker, de CD geeft een groter, gedetailleerder beeld en heeft meer power. Peter geeft terecht aan dat er bij analoog veel variabelen zijn die naar smaak kunnen worden aangepast; de draaitafel, de arm en armbekabeling, het element, de phono voorversterker etc.

Dire Straits klinkt in mijn oren weliswaar heerlijk maar de draaitafel combinatie is voor mijn smaak wat te warm en te romantisch. Iets wat ik met name wijt aan het Koetsu element. Zelf zou ik wel eens een Lyra element in deze combinatie willen horen; gedetailleerder, ritmischer, frisser en met behoud van klank saturatie. Sorry, ik laat me even gaan. Het is tekenend voor de relaxte sfeer bij deze show dat er ruimte is om met Peter, maar ook als bezoekers onderling, tussen de muziek door van gedachten te wisselen over onderwerpen die gerelateerd zijn aan de muziek en spontaan naar boven komen.

Tegen het eind van mijn bezoek maak ik gebruik van een korte pauze om met Peter te overleggen over enkele CD's die ik nog graag zou willen horen. Hij nodigt me uit om een keus te maken uit zijn collectie. Voor mijn gevoel is alles wel aan bod gekomen behalve twee uitersten binnen de klassieke muziek; oude muziek op authentieke akoestische instrumenten en symfonisch klassiek uit de vorige eeuw. Na de pauze begint Peter met de CD die ik prachtig vind, maar op sommige sets het aanhoren niet waard is omdat de klank van de oude strijkinstrumenten vervormt tot een dun klinkend gekrijs. Het gaat dan om La Folia, een SACD van Jordi Savall.

Deze set doorstaat de test, hoe kan het ook anders, met glans. Prachtig ruimtelijk, met snelle transienten en harmonischen die mooi uitkristalliseren. Een instrumentale klankenpracht die ten volle tot uitdrukking komt. Ik sluit mijn verblijf af met een gedeelte van Stravinsky. De lyrische ijle klank van het solo blaasinstrument contrasteert prachtig met de grote dynamieksprongen, de felle fluittonen en de percussieve kracht en ritmiek die het stuk karakteriseren. Ik kan maar één minpuntje ontdekken. Maar dat ligt bij mezelf. Ik moet niet vragen om een stukje uit deze compositie omdat ik dan gegarandeerd daarna teleurgesteld ben dat ik het werk niet in zijn geheel kan horen. Ook nu gebeurt dat dus weer. Op zich wel een teken hoezeer ik door deze set in de muziek getrokken word.

Wanneer ik op het punt sta te vertrekken, vertelt Peter op de valreep dat hij in december opnieuw een show gaat geven, waar dan de Alexandria van Wilson Audio centraal zal staan, aangestuurd door de XP-30 voorversterker en de XS-300 mono eindversterkers van Pass Labs. Elektronica waar ik eerder deze week op een andere locatie al ontzettend van heb kunnen genieten. Daarom kan ik nu al met een gerust geweten stellen dat dit december event een show gaat worden die u niet zult willen missen.