Antony Michaelson Muziekbeleving

Antony Michaelson (1951) is oprichter en directeur van Musical Fidelity, het gerenommeerde Engelse hifi-merk (sinds 1982), gevestigd in Wembley. Maar ook een zeer verdienstelijk klassiek klarinettist met een aantal fraaie opnames op zijn naam. Zijn instrument heeft hij recent (noodgedwongen) aan de wilgen gehangen. Michaelson groeide op in een joods gezin in West End, Londen, woont tegenwoordig in Hampstead (Londen) en heeft een dochter van twaalf. Een gesprek met een succesrijke, maar eigenzinnige Brit in aflevering 26 van De Muziekbeleving van…

“Hoe het allemaal begonnen is met muziek? What an unfair question! Aan een vis vraag je toch ook niet waarom hij in het water leeft? Dat ik iets met muziek ging doen was voorbestemd vanaf het moment dat the sperm met the egg. Mijn ouders waren niet muzikaal, mijn broer en zus ook niet. They only played the fool. Maar muziek hing gewoon in de lucht bij ons thuis. Alleen klassieke muziek. Gelukkig maar.”

West End

“Geld was er niet. Mijn vader faalde in alles. Hij had eigen zaakjes, maar dat ging, net als bij iedereen toen, keer op keer mis. Het was geen fijne tijd. We hadden een simpel portable radiootje. Daarop luisterden we naar de klassieke zenders. Als we al stroom hadden, want niet zelden werd de elektriciteit afgesneden omdat de rekening niet betaald was. Toen ik 10 of 11 was, kocht ik een tweedehands platenspeler. Geen idee wat voor een type, dat deed er toen nog niet toe. Hij was in elk geval goedkoop. Je had in West End allemaal straatjes waar je tweedehands radiospullen kon kopen. Als kind kon je daar toen nog vrij rondlopen. Als mijn dochter dat nu zou doen, zou ik gek worden. Afijn, mijn vader sloot de platenspeler aan op de radio. Hoe hij het deed, dat weet ik niet, maar het werkte. Zonder geld moest je wel improviseren.”

Bach



“De eerste plaat die ik kocht was met Bach-cantates. Toen is de passie begonnen. Daarna kwamen de Bach Italian Concerto en de Brandenburg Concertos op Deutsches Grammophon. Ik werkte op zaterdag in een schoenenwinkel en verdiende nauwelijks iets. Iedere uitgave moest diep overwogen worden. Al mijn geld ging op aan platen. Voor een plaat moest ik een maand sparen. Kostte iets van 2,50 pond. Een vermogen. Maar nooit spijt gehad van die Bach-platen. Is there any life without the Bach concertos?”

Klarinet

“Op de middelbare school had je de mogelijkheid om gratis een instrument te leren bespelen. Ik koos voor de klarinet. I just loved the sound. Mijn joodse achtergrond speelde daarbij geen rol. Zoals dat in mijn opvoeding helemaal geen rol speelde. Cultureel niet, muzikaal niet, religieus niet. Gelukkig niet. Ik verafschuw religies. Religies zijn shocking. Je vastklampen aan één supermacht, het is stupid. Maar goed, de klarinet. It just happened. Ik was dertien, veertien en besloot dat ik klarinet wilde spelen. En het klikte. Ik had meteen affiniteit voor het instrument. In drie jaar tijd bereikte ik de hoogste graad, graad acht. Mijn leeftijdsgenoten waren into Beatles en Stones en sex, drugs en rock ’n roll. Mij interesseerde dat geen fluit. Nog steeds niet trouwens. Popmuziek is junk noise. En jazz, mwah, it’s okay, maar doet me ook niet veel.”

Motherfuckers

“Dankzij het muziekonderwijs op school kon ik klarinet gaan spelen. In een orkest. Een prachtig iets. Daar kon iedereen in mee spelen, van god weet welke achtergrond. Ik herinner me een jongen die bij ons aan de andere kant van de weg woonde in een prefab house, niet meer dan een caravan. Ze hadden thuis geen cent te makken, toch speelde hij viool in het orkest. The dirty left wing motherfuckers in de regering hebben het muziekonderwijs afgeschaft. Ze hebben de muziek van de mensen gestolen en Engeland kapot gemaakt. Ook al had je geen geld, je kon je een meesterwerk in je huiskamer veroorloven. Een Bach, een Mozart, een equivalent van een Rembrandt. Het unieke van klassieke muziek, de enige kunstvorm waar dat kan. Als ik het voor het zeggen had in Engeland, zou ik ervoor zorgen dat iedereen, maar dan ook iedereen muziek zou kunnen spelen. That left wing filthy shit….”

`Papmusic`

“De interesse in klassieke muziek is sowieso aan het verdwijnen. Het vereist een bepaalde opvoeding en concentratievermogen. Mensen luisteren liever naar ‘papmusic’, het Grote Niets. Waar ik niet mee wil zeggen dat het niet expressief kan zijn, of mensen niet kan raken. Maar wat is muziek? Melodie, ritme en harmonie. Op ‘papmusic’ zitten zoveel restricties wat betreft harmonie en ‘architecture’, dat je nog nauwelijks van muziek kan spreken. Met de structuur van klassieke muziek heb je zo veel meer mogelijkheden.”

Superieur

“Zal ik je eens wat vertellen? In de westerse muziek weten we niet wat we hebben. We hebben niet door hoe superieur we zijn. Way beyond anything else. Het is in de elfde eeuw al begonnen met ‘do re mi’, in de vijftiende kwam het ‘temperament’ en daarmee de symfonie en …. [Na een muziekcollege van een kwartier]. Weet je welk boek je moet kopen? Big Bangs van Howard Godall. Iedereen trouwens die geïnteresseerd is in muziek moet dat boek kopen. Voordat ik dat boek gelezen had, had ik echt geen idee wat muziek was.”

“De interesse voor apparatuur begon rond mijn twaalfde, dertiende. De radio en platenspeler die ik had gingen me snel vervelen. Voor tien euro ofzo kocht ik een tweedehands buizenversterker. Toen ik thuis kwam, bleek er een rare ruis in het geluid te zitten. Maar nadat ik hem open had gemaakt en er wat aan had gefriemeld, bleek het geluid ineens wel goed te zijn. Het werd tevens mijn eerste elektrische shock. (luid lachend)  It changed my life forever, it reformated my brain: ik werd hifi-freak.”

Bedrogen

“Ik deed mijn eerste upgrade, kocht een Lux, high end Japanese stuff, en kreeg daar best veel voor terug. Daarna werd ik overgehaald om Naim-spullen te kopen. Dat deed ik, nam de doos mee naar huis, maar wat bleek? Er bleek helemaal niets in te zitten, alleen maar gebakken lucht. Just junk. Ik voelde me bedrogen, you fuckers, voor al dat geld wil ik iets moois en iets goeds. Dat was het allebei niet. Dat was het keerpunt voor mij. Ik koop nooit high end hifi meer, besloot ik. Wel kocht ik nog een tweedehands buizenversterker. Die ging kapot en wat bleek? Toen ik hem probeerde te repareren, bleek hij weer te werken. Na mijn opleiding op het Trinity College of Music, die ik af kon maken dankzij vele bijbaantjes - ik gaf klarinetles en werkte in een hifi-shop op Tottenham Road - ben ik drie jaar later mijn eerste bedrijfje begonnen: Michaelson & Austin. Ik was erachter gekomen dat ik veel beter zelfs iets kon gaan bouwen. Wel, vier jaar later, in 1982, ontstond Musical Fidelity.”

Musical Fidelity

“Heb ik trouwens net gezegd dat ik een hifi-freak ben? Daar wil ik even op terug komen. Dat klinkt alsof ik een of andere hifi-nut of enthousiasteling ben. Dat ben ik dus niet. Het gaat me niet om de apparatuur, maar om de passie voor muziek: en die moet goed klinken. Het doel van Musical Fidelity is een zo neutraal mogelijk weergave van muziek. Het moet muziek zo natuurlijk mogelijk vertegenwoordigen. Daar slagen we zeer goed in, al zeg ik het zelf. En natuurlijk moet het spul er ook goed uit zien. Wat mensen doen met onze spullen, that’s not my business. Al draaien ze er ‘papmusic’ op. (lachend) Zolang ze geld op mijn bankrekening storten, vind ik het allemaal best.”


Ruis



“Wat ik zou kopen als er geen Musical Fidelity was? Accuphase, uitmuntend spul. Weet je wat het is in de hifi-wereld? Er is zoveel rook, ruis en gebakken lucht. Ik zal je een typerend voorbeeld geven. Een tijdje geleden kregen twee zeer belangrijke recensenten van Stereophile een speakertest voorgeschoteld. De apparatuur stond achter gordijnen opgesteld. Na lang luisteren hoorden beiden geen verschil. Wat bleek? De een was een high end-installatie, de ander een iPod. Het artikel is natuurlijk nooit gepubliceerd.”

Expert

“Een theorie luidt dat je ergens tienduizend uur in gestoken moet hebben om expert te worden. Dat is me wel gelukt in de hifi-wereld. Maar ik kan het ook goed relativeren. Misschien vergaat de wereld morgen wel, door dat black hole-experiment in Zwitserland. Of de business stort in. Wat ik dan ga doen? Geen idee, maar ik zie mezelf niet de hele dag met mijn lul in mijn hand op de bank zitten. Hoewel… Misschien over tien jaar… eigenlijk best een mooi vooruitzicht.”

Genieën



“Ik denk er wel eens over na: wat was er gebeurd als ik als een muzikaal genie was geboren. Ik ben gefascineerd door genieën. Waar komen ze vandaan, deze mensen, met hoevelen zijn ze? Hooguit een paar honderd denk ik. Het allergrootste genie is ongetwijfeld pianist Grigory Sokolov, het laatste product van de USSR. Ik heb hem vaak live gezien. Met z’n rode haren en overgewicht een opvallende verschijning. Een God is het, bovenmenselijk. Lichtjaren verwijderd van anderen, staat overal boven.”

Finale

“Okay, ik ben geen genie, geen virtuoos zelfs, ondanks jarenlang uren per dag oefenen. Ik ben een paar jaar geleden gestopt met de klarinet, om twee redenen. Ik heb een beknelde zenuw, die het moeilijk maakt om te spelen. De andere reden is dat het repertoire voor de klarinet zo beperkt is. Ik ben er eigenlijk wel doorheen, er is geen uitdaging meer. Als je een berg beklimt weet je hoe de top eruit ziet. Je blijft dan niet steeds dezelfde berg beklimmen. Mijn finale was de cd Mozart Clarinet Concerto K622. Het is wel spijtig, the act of making music is much more powerful than to listen to music. Je produceert toch een soort Rembrandt, in mijn geval een beetje een verminkte. Gelukkig heeft mijn dochter het klarinetstokje onlangs overgenomen. Ik ben op mijn 52e maar met de piano begonnen, een hachelijk experiment.”

De favorieten van…. Antony Michaelson