Het opblazen van de historische boeddhabeelden in een imposante rotswand in Bamiyan, Afghanistan, door de Taliban, staat in het collectieve wereldgeheugen gegrift. Hana Makhmalbaf begint haar film met archiefopnamen van de beelden en de vernietigende explosie. Het verhaal van het zesjarige meisje Bakhtay speelt zich af op de puinresten van die explosie, en toont waarom de boeddha’s zich, zoals Hana’s vader stelde, uit schaamte in elkaar zakten in het land waar ze niet meer welkom waren.

Bakhtay woont in een van de talrijke grotten in de rotswand. Ze moet er op de baby passen, maar wordt afgeleid door de iets oudere Abbas, die luidkeels zijn huiswerk van school opdreunt. School, daar wil Bakhtay ook naar toe, om leuke verhaaltjes te leren. Alleen moet ze dan wel een schrift en een pen hebben. Ze legt de baby vast aan een touw en gaat op pad.

Een schrift kost geld en moeder is niet te vinden. De tips die Bakhtay krijgt leiden van kastje naar muur, volwassenen zijn niet echt behulpzaam tegen het schattige meisje. Eieren die als ruilwaar onder de kip vandaan worden gehaald sneuvelen, maar uiteindelijk komt er na lang volhouden een schrift. Moeders lipstick moet maar als pen mee. Met Abbas bereikt ze de school, maar wordt meteen weer weggestuurd. Het is een school voor jongens. Als ze eenmaal de meisjesschool gevonden heeft wordt ze opnieuw verwijderd omdat de lipstick een eigen leven gaat leiden.

Ergst van al is nog de bende jongetjes die haar te pakken nemen. Of ze nu Talibaantje of Amerikaan spelen, hun spel is gewelddadig en angstaanjagend. Meisjes worden van een papieren kap voorzien en Bakhtay ontloopt ternauwernood een ware steniging. Zo onschuldig en klein als de film begint, zo ontluisterend, universeel en cynisch zijn de in wanhoop toegeschreeuwde slotwoorden van Abbas aan Bakhtay, in de strijd met de bende. “Sterf, dan laten ze je gaan; sterf, dan zul je vrij zijn”.

Hana Makhmalbaf is de jongste uit een gezin van louter filmmakers, opgeleid door vader Mohsen Makhmalbaf. Op haar 18e toont ze zich een trefzeker en zelfverzekerd regisseur, zowel in de film als in het op de DVD meegeleverde interview. De film werd gemaakt met een kleine digitale camera, een ideaal medium bij het met een klein budget tijdrovende vangen van kindergedrag.

Grote thema’s aansnijden vanuit kinderperspectief is een gebruikelijke manier om de censor te ontlopen in de Iranese cinema. De Makhmalbafs zijn dat stadium voorbij en onttrekken zich aan staatsbemoeienis door in verschillende landen te werken. Bij hen is vooral het belang van onderwijs een centraal thema, zoals bijvoorbeeld ook in Blackboards van zus Samira.

Hoe primitief ook gemaakt, Buddha Collapsed Out of Shame valt niet alleen op door de krachtige boodschap en de ontwapende kleine acteurs, maar ook door de schitterende, bijna overmatig scherpe beelden van het ruige landschap en de kleurige kledij. Het is dan ook genieten van de diaserie die in het menu met bonusmateriaal te vinden is. Een indrukwekkende, niet licht te vergeten film.

Aanvullende informatie:

Iran, 2007
Speelduur: 78 minuten
Regie: Hana Makhmalbaf
Productie: Maysam Makhmalbaf
Scenario: Marzieh Makhmalbaf
Camera: Ostad Ali
Montage: Mastaneh Mohajer
Art direction: Akbar Meshkini
Muziek: Tolibhon Shakhidi
Met: Nikbakht Noruz, Abbas Alijome, Abdolali Hoseinali
Extra’s: interview (20 minuten), diaserie (9 minuten)
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: DD 2.0
Uitgave: Contact Film 
Distributie: de Filmfreak 
Website: http://www.makhmalbaf.com/movies.php?m=59