Alex van Warmerdam, de naam alleen is in Nederland al genoeg om de film te beschrijven. We dreigen zijn volkomen eigen stijl bijna als gewoon te gaan beschouwen. Het buitenland staat nog wat meer onbevangen tegenover het vervreemdende, tijdloze universum van de veelzijdige filmmaker, wat onlangs bleek toen deze film in Venetie de belangrijke Fipresci-prijs won.
Emma Blank is stervende, zo vindt ze om onduidelijke redenen. Ze laat zich verzorgen in haar schilderachtige, zwarte huis in de duinen, door een uiterst formeel opererend team dat zich geleidelijk ontpopt als haar familie. De butler is haar man, de kokkin haar zus, de serveerster haar dochter, en haar broer is Theo, de hond. Emma vernedert hen doorlopend, en beklaagt zich er vervolgens over dat men haar niet liefdevoller bejegend. Als dat doodgaan niet erg opschiet komt de boel op scherp te staan en desintegreert het totalitaire bewind geleidelijk.
De gortdroge, absurde grappen zijn weer sterk, maar staan allemaal in dienst van het verhaal. Veel kijkers ervaren de ontknoping als onbevredigend, maar ook dat past precies bij het uit elkaar vallen van de familie. Leek het bewind van Emma barbaars, als haar macht wegvalt is het ook gedaan met de laatste restjes beschaving. Als de kijker zich afkeert is dat onmiskenbaar een bedoeld effect, misschien zelf de essentie van de film. Mensen zijn geen sympathieke wezens, alles draait uiteindelijk om manipulatie, macht en primaire driften.
Van Warmerdam doet zelf nooit aan uitleg of duiding. Liever heeft hij het over vormgeving. Die is dan ook weer opvallend strak; het door hemzelf vervaardigde affiche spreekt boekdelen. Treffend is ook de anekdote van producent en broer Mark van Warmerdam in de meegeleverde making of documentaire. Vanaf het begin was hem duidelijk dat de keuze van het huis waarin het verhaal zich afspeelt essentieel zou zijn. Laten we eerst een huis zoeken voor je het scenario schrijft, probeerde hij nog, maar nee, daar was al een uitgewerkt idee. Wat hij al vreesde bleek het geval: het huis dat Alex in zijn hoofd had bestond niet. Het moest daarom speciaal gebouwd worden.
Aanvullende informatie:
Nederland, 2009
Speelduur: 86 minuten
Regie, scenario & muziek: Alex van Warmerdam
Productie: Marc van Warmerdam
Camera: Tom Erisman
Montage: Job ter Burg
Art direction: Geert Paredis
Met: Marlies Heuer, Gène Bervoets, Annet Malherbe, Eva van de Wijdeven, Gijs Naber, Alex van Warmerdam
Beeld: 1:2,35 anamorf
Geluid: DD 5.1
Extra: Making of, 16 minuten
Uitgave: A-film
Website: www.emmablank.nl
