De experimentele stomme film van Dziga Vertov uit 1929 wordt de laatste jaren opvallend vaak van nieuwe soundtracks voorzien. Biosphere (Geir Jensen) en The Cinematic Orchestra brachten platen en CD’s uit met hun versies, en op deze nieuwe DVD-uitgave van de film zijn maar liefst drie muzikale geluidssporen toegevoegd, gemaakt door respectievelijk Michael Nyman, In the Nursery en Werner Cee. Dat geeft drie zeer verschillende kijkervaringen.

Vertov vermeldt zijn bedoelingen en ambities duidelijk in de begintitels. “Deze film is een experiment in het filmisch overbrengen van zichtbare gebeurtenissen. Zonder tussentitels, zonder scenario, zonder theaterelementen.”

In een razendsnelle, virtuoze montage trekt het dagelijks leven in een grote stad aan ons voorbij. Verbindend element is een cameraman, die herhaaldelijk in beeld verschijnt om zijn statief op te stellen. Veel aandacht wordt geschonken aan de technische verworvenheden, vooral in de industrie.

De vergelijking die op de achterkant van het DVD-doosje gemaakt wordt met Koyaanisqatsi van Godfrey Reggio op muziek van Philip Glass, wordt versterkt door de soundtrack van Michael Nyman, een aan Glass verwante componist. In zijn uit duizenden herkenbare stijl is hij hier erg sterk op dreef, net als jaren geleden bij de films van Peter Greenaway.

Waar Nyman de hectiek van het stadsleven van 80 jaar geleden onderstreept, worden in de meer elektronische soundtrack van het Sheffieldse collectief In the Nursery en in de collages van Duitse geluidskunstenaar Werner Cee een heel andere sferen opgeroepen. In een fraai, 24 pagina’s dik boekje wordt in het Nederlands uitvoerige toelichting gegeven op zowel de soundtracks als de film zelf.

De meeste teksten zijn van de hand van de Duitse filmkenner Thomas Tode, die met Ale Muñoz ook een treinreis ondernam naar het land van Vertov. Deze reis leidde tot een Engels gesproken filmisch verslag annex portret in de geest van Vertov, met veel archieffragmenten. Dit niet ondertitelde extraatje op de uiterst verzorgde DVD overtreft de hoofdfilm in lengte, maar toch niet in kwaliteit. Desalniettemin geeft deze film, die bij het filmfestival Rotterdam van 1996 in première ging, een mooi beeld van zowel het toenmalige Rusland als de wereld en erfenis van Dziga Vertov.

Kijken naar Man With A Movie Camera is een wonderlijke ervaring. Van ieder beeld spat het ongebreidelde enthousiasme af over het nog nieuwe medium, waarvan de mogelijkheden nog volop ontdekt worden. Tegelijk liep de geschiedenis van de geluidloze film destijds al aardig op zijn eind. Het mooie is dat je via de schijnbaar willekeurige beelden heel erg aanwezig bent in de bewuste stad, bij al die mensen die geen van allen nog leven. Je bent even ver weg, en toch dichtbij. Zonder tekst en zonder verhaal heb je alle gelegenheid om, geholpen door de muziek, de associaties bij de prikkelende, vaak schitterende beelden vrijuit mijmerend de gang te laten gaan.


Aanvullende informatie:
USSR, 1929
Regie: Dziga Vertov
Speelduur 68 minuten
Extra: Im Land der Kinoveteranen: Filmexpedition zu Dziga Vertov, Duitsland, 1995, 86 minuten.
Beeld: 4:3 (hoofdfilm: 1:1)
Geluid: Dolby 2.0, soundtrack naar keuze: Michael Nyman, In the Nursery, Werner Cee
Uitgave: Moskwood