Een echte Alex van Warmerdam. Daarmee is Ober op zijn kortst omschreven. Edgar, de ober waar het hier om gaat, heeft het niet gemakkelijk. Zijn vrouw is chronisch ziek, hij is uitgekeken op zijn vriendin, heeft lastige buren thuis en dito klanten in het ultrasaaie restaurant waar hij al een leven lang werkt. Humor drijft op ellende. Hier is zoveel ellende bij elkaar gebracht dat je in een aanhoudende lachstuip verkrampt raakt.

Beoefenaars van zogenaamd dienende beroepen die er kwaadaardige gewoontes op na houden zijn figuren die van Warmerdam graag zelf neerzet. Na de postbode uit De Noorderlingen en de conducteur in De Jurk is ober Edgar een hoogtepunt in zijn acteercarrière.

Van Warmerdam vertelt zijn verhaal schijnbaar droog en zakelijk, maar bewandelt ondertussen tal van zijpaden en gaat wonderlijke overgangen niet uit de weg. Dat gebeurt zo aanstekelijk dat het voor de kijker al snel geen enkel probleem is dat logica en realisme ver te zoeken zijn. Door mee te gaan in een absurdistisch gegeven kom je op wonderlijke plekken. Zo raakt Edgar al snel in conflict met de schrijver van zijn rol. Als de hoeveelheid ellende die op zijn bordje belandt hem te gortig wordt gaat hij verhaal halen, en krijgt de film een wel zeer opmerkelijke extra laag.

Van Warmerdam is wars van psychologiseren of verklaren, maar het steeds verder oplopende conflict tussen de ober en de schrijver roept toch wel op tot pogingen tot duiding. Verzet de mens zich tegen zijn schepper, zijn lot? Geluk lijkt soms wel een recht dat opgeeist kan worden. Het mooie is dat je er alle kanten mee op kunt, maar helemaal niet hoeft. Je gewoon laten meevoeren met het verhaal en je laten verrassen door de volgende krankzinnige wending, dat geeft op zich al voldoening genoeg. Hoogtepunt is wel de scène waarin René van ’t Hof als oud vrouwtje Edgar aan een wapen helpt (want dat is wat hij dringend nodig heeft). Tergend langzaam wordt een pijl en boog ingepakt. Dat klinkt duf, maar is om het in je broek te doen zo hilarisch.

Bij de box met de eerdere speelfilms van Alex van Warmerdam mopperde ik nog een beetje over het ontbreken van bonusmateriaal. Hier is nu voor het eerst wel wat interessants meegeleverd. Naast twee onderhoudende en tamelijk informatieve ‘making of’ documentaires zijn er twee korte films uit de begintijd van de filmmaker. Schilderij is wat het belooft te zijn: een geluidloze film waarin je een schilderij zich ziet ontwikkelen. Door de momentopnamen van het schilderproces snel achter elkaar te plaatsen gaat de afbeelding bewegen en ontstaat film. In De stedeling zien we van Warmerdam al doen wat hij later verder zou uitwerken. Een vraag, wat zit er onder die plastic heuveltjes bij een boerderij, wordt uitgewerkt tot een vervreemdende grap.

Uit kostenoverweging werd Ober niet op film gemaakt, maar digitaal. Dat stond perfectionisme niet in de weg, en maakte de transfer naar DVD tot een korte weg. De film ziet er dan ook schitterend uit op dit heerlijke schijfje.


Aanvullende informatie:

Speelduur: 95 minuten
Nederland, 2006
Scenario en regie: Alex van Warmerdam
Productie: Marc van Warmerdam, Alex van Warmerdam
Camera: Tom Erisman
Muziek: Vincent van Warmerdam
Montage: Ewin Ryckaert
Met: Alex van Warmerdam, Ariane Schluter, Mark Rietman, Thekla Reuten
Extra`s: Korte films: Schilderij (6 min), De Stedeling (10 min), Making of: Achter de schermen (18 min), Making of: Over de muziek (5 min)
Geluid: Dolby 5.1
Beeld: Anamorf 16:9 (1.85)
Uitgave: A-Film 
Website: http://www.oberdefilm.nl