De meeste films van Ken Loach spelen zich af in Britse arbeiderswijken, maar hij laat ook wel eens zien dat zijn sociale thema’s van altijd en overal zijn. De Ierse vrijheidsstrijd van rond 1920 is in Engeland nog altijd een beladen onderwerp. Loach toont in zijn in Cannes als beste film bekroonde film de onmenselijkheid van de onderdrukking, maar ook in wat voor een duivels dilemma de Ieren terecht kwamen toen de onafhankelijk nabij kwam.

Loach en scenarioschrijver Paul Laverty behandelen de geschiedenis aan de hand van twee broers, Damien en Teddy. Damien laat een carrière als arts in een Brits ziekenhuis aan zich voorbijgaan als hij geconfronteerd wordt met de brute en vernederende manier waarop de Engelse politie met Ieren omspringt. Deze ‘Black and Tans’ zijn gerekruteerd uit soldaten die net terugkwamen uit de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, zo wordt terloops aangeduid. Het verklaart misschien iets, maar verzacht de wonden niet. Damien en Teddy sluiten zich aan bij de IRA en mobiliseren hun dorpsgenoten voor het verzet.

Als er een vredesverdrag komt voor een deels onafhankelijk Ierland, komen de broers lijnrecht tegenover elkaar te staan. Teddy, die eerst de fanatiekste van de twee leek, is in de loop van de strijd veranderd een pragmatische politicus, niet ongevoelig voor de verworven macht. Hij is voor accepteren van het verdrag, terwijl Damien daar mordicus tegen is: hij wil doorstrijden voor een helemaal onafhankelijk Ierland. De echte tragedie van het verhaal ligt niet zozeer in de wreedheden van de Britten, maar in het feit dat de Ieren uiteindelijk vooral elkaar gaan bestrijden.

De DVD bevat naast een interview met Loach ook een commentaarkanaal, waarop hij met Paul Laverty een twee uur durende geschiedenisles verzorgt. Boodschap is vooral dat de werkelijkheid eigenlijk nog veel erger was. Het had echter geen zin de film nog bloederiger te maken, de boodschap komt beter over als je de kijker niet helemaal over de nek laat gaan. Het ingenomen standpunt over de rol van de Britten is overduidelijk vernietigend, maar in de strijd tussen de Ieren onderling vinden de mannen het moeilijker: voor beide standpunten was wel wat te zeggen.

Hoewel de film gemaakt is met een kleiner budget dan de makers zich gewenst hadden ziet hij er mooi uit. Het Ierse landschap staat garant voor mooie plaatjes. Er wordt prima geacteerd, Liam Cunningham en Cillian Murphy (Breakfast on Pluto) voorop, en de bijrollen zijn vaak gecast op grond van authentiek noeste koppen. De afwikkeling van het verhaal is echter wel wat schematisch en overdadig, subtiliteit is niet Loach meest opvallende kenmerk. Als altijd weet Loach de kijker te beroeren, maar hier krijg je het wel erg nadrukkelijk ingepeperd. Wat meer soberheid had de impact wellicht vergroot.

Leuk dat de strijdbare filmmaker eens een grote prijs gekregen heeft, maar het was niet voor zijn beste film ooit. Voor die vermelding komen eerder titels als Riff-raff, Raining Stones en Ladybird Ladybird in aanmerking.


Aanvullende informatie:
Groot-Brittannie, 2006
Speelduur: 124 minuten
Productie: Rebecca O`Brien
Regie: Ken Loach
Scenario: Paul Laverty
Camera: Barry Ackroyd
Montage: Jonathan Morris
Muziek: George Fenton
Met: Cillian Murphy, Liam Cunningham, Padraic Delaney, Orla Fitzgerald
Uitgave: A-Film 
Website: http://www.thewindthatshakesthebarley.co.uk