Jonge personen in ellendige, niet te hanteren situaties vol wrede volwassenen, ze vormen de rode draad door het oeuvre van Roman Polanski. De verklaring voor die obsessie wordt steevast gezocht in de oorlogservaringen van de regisseur, die nog steeds om verwerking vragen. De nieuwe verfilming van het bekendste boek van Charles Dickens kan daar weer mooi een onderdeel van uitmaken. Het leed van de jonge Oliver doet namelijk niet onder voor de succesvolle voorganger, The Pianist.
Het script laat veel aspecten van het rijke boek onderbelicht of zelfs gewoon weg. Dat is niet overal even elegant aangepakt, want een aantal overgangen in het verhaal zijn behoorlijk onbegrijpelijk. Zo wordt de achtergrond van Oliver volledig aan de fantasie van de kijker overgelaten. Hij staat er gewoon ineens alleen voor, wordt om onvermelde redenen wat heen en weer gestuurd om op de straat te eindigen, overgeleverd aan de autonoom functionerende sociale mores van een dievenbende. De aantrekkingskracht die de jongen uitoefent op zowat de enige sympathieke volwassene uit het verhaal, Mr. Brownlow, is hierdoor, anders dan in het boek, een deus ex machina.
Alle aandacht lijkt in deze film gestoken in de aankleding. De nieuwe Oliver Twist ziet er dan ook buitengewoon gelikt uit, met extreem gedetailleerde, haarscherpe beelden van het 19e eeuwse Londen. Ook hierin vind ik de film niet geslaagd. De plaatjes zijn steriel en missen sfeer, juist het handelsmerk bij uitstek bij Dickens. De acteurs bewegen zich overduidelijk door met de computer vervaardigde decors, even spectaculair als onecht. De Efteling is er realistisch bij.
Geacteerd wordt er met hartelust, maar ook met overdaad. Met name Ben Kingsley, onherkenbaar geschminkt, schmiert er ongegeneerd op los, wat de geloofwaardigheid geen goed doet. De jonge Barney Clark is gecast om zijn tranentrekkende blikken. Hij is een speelbal van zijn omgeving, een triest slachtoffer zonder eigen persoonlijkheid. Hij valt doorlopend in zwijm, maar roept daar nog geen medeleven mee op. Het sentiment ligt er duimendik bovenop, maar ontroeren doet het allemaal geen moment.
Polanski heeft meesterwerken en mislukkingen op zijn naam. Oliver Twist behoort helaas tot de tweede categorie. Te traag en zwaarmoedig om als familiefilm in kersttijd te dienen, te oppervlakkig om een volwassen publiek twee uur mee te boeien. Irritatie om rammelende verhaallijnen en onbegrijpelijke overgangen maakten me onverschillig over het lot van de kleine Oliver, hoe erg hij ook afziet in de poel van verderf en ellende die zijn tragische leven vormt.
Aanvullende informatie:
GB, 2005
Speelduur: 125 minuten
Regie: Roman Polanski
Scenario: Ronald Harwood
Met: Barney Clark, Ben Kingsley, Leanne Rowe, Jamie Foreman e.a.
Beeld: 1:2.35 (cinemascope, in 16:9 anamorf frame)
Geluid: Dolby digital 5.1
Uitgave: A-film www.a-film.nl
