Willem van de Sande Bakhuyzen had haast aan het eind van zijn leven. De première van Leef! die gepaard ging met de uitreiking van gouden kalveren, viel vorig jaar samen met zijn overlijden. Zijn laatste film, Ik omhels je met duizend armen, was toen nagenoeg af, en draait nu in de bioscoop. Beide films kregen een kritisch onthaal door de filmpers maar wel veel publiekswaardering. De DVD die nu van Leef! verschijnt is een mooie gelegenheid de balans over die film op te maken. 
Belangrijkste kritiek op Leef!, net als Cloaca en Familie gebaseerd op een scenario van Maria Goos, is dramatische overkill. Wat verloskundige Anna Jongkind allemaal overkomt in één, nog niet eens heel lang durend leven, overschrijdt de grens van het aannemelijke.
Een aantal jeugdtrauma’s, waaronder een vermeende moord, een liefdeloze moeder en een in de kiem geknakte roeping tot schrijfster. Een dochter met een hartafwijking, een andere die niet wil deugen en diep in de ellende raakt met een groep allochtonen, een assistent die zich door een overmatige sociale bewogenheid in de nesten werkt en dan ook nog een man die bij het vreemdgaan door zijn rug gaat. Het is inderdaad zacht gezegd wat veel van het goede. Gevolg is dat de personages geen emotionele diepgang krijgen. Je bent nog niet van de ene schrik bekomen of je verzuipt al weer in het volgende portie smakelijk geserveerde ellende. Het stompt je af, maakt je murw, die overdadige hoeveelheid amechtig opgestapelde, soms nogal vergezochte emotionele situaties.
De vraag is of dit effect niet juist de bedoeling was. Maria Goos is nooit primair op psychologische ontwikkeling gericht. Veel meer wil ze de hedendaagse manier van leven op de korrel nemen, door ze een lachspiegel voor te houden. Zoals ze het zelf noemt, de mechanismen in de omgang. Al die haast, al die heftigheid, en hoe oppervlakkig en ongelukkig we er van worden. Juist door je (als het consumerende publiek) mee te laten voeren met de soap-achtige stroom van verwikkelingen, gelardeerd met aanstekelijke humor, en niet bij voorbaat met de kritische meetlat klaar te staan, kom je volgens mij veel dichter bij de essentie en de bedoeling van de film. Dat daarbij ook nog een ingewikkelde vertelstructuur gehanteerd wordt, vol flashbacks en lijfelijk aanwezige schimmen uit het verleden, zonder aan toegankelijkheid in te boeten, is ronduit knap. Een virtuoze plot in elkaar steken, dat is voor Goos bijna een doel op zich. 
Werken doet het vooral door het geweldige acteren. De waardige making of documentaire op de DVD maakt duidelijk hoe van de Sande Bakhuyzen de acteurs, en dan niet alleen de hoofdrolspelers, tot topprestaties wist te brengen. Tot mijn verrassing blijkt Maria Goos veel autobiografische elementen gebruikt te hebben, en er daarom ook op te staan dat haar echtgenoot Peter Blok ‘zichzelf’ speelde. Monic Hendrickx is als altijd schitterend.
Doosje en menu melden de aanwezigheid van twee bonusitems: een making of van 27 minuten en een Behind the scenes van 22. Dit blijken twee enigszins verschillende versies van dezelfde, door René Mioch vervaardigde documentaire te zijn. Geen reden om u bekocht te voelen, want de kwaliteit is uitstekend: een waardig portret van een filmmaker die zijn naderend eind buitengewoon strijdbaar in de ogen ziet, en er nog een bijzonder mooie film uitgeperst heeft.
Aanvullende informatie:
Nederland, 2005
Speelduur:106 minuten
Regie: Willem van de Sande Bakhuyzen
Scenario: Maria Goos
Met: Monic Hendrickx, Peter Blok, Anne-Wil Blankers, Petra Laseur, Tanja Jess, Jeroen Willems, Jeroen Krabbé
Beeld: 1:2.35 anamorf (in 16:9 frame)
Geluid: DTS, Dolby digital 5.1 en 2.0
Uitgave: A-film
