Het mooie van de NRC Handelsblad DVD Collectie is niet alleen dat er een jaar lang iedere maand een bijna vergeten klassieker in het zonnetje gezet is, maar vooral ook dat het films zijn die over het algemeen nauwelijks ergens anders nog te zien zijn. Geen gemakzuchtige heruitgaafjes, maar zorgvuldig gekozen prachtfilms. 
De serie met Italiaanse meesterwerken is inmiddels voltooid en als complete box te koop. Eerder kon u op deze site lezen over Il sorpasso, nu bekeken we deel XI, Nella città l’inferno (De hel in de stad) uit 1958, van Renato Castellani.
Die hel is een vrouwengevangenis in Rome, een plek waar we de hele film lang niet vandaan komen. Grote getraliede vertrekken, dichtbevolkt met vrouwen van uiteenlopende pluimage. Een dikke dame wordt als Moby Dick aangeduid, een bejaarde oplichtster als ‘de gravin’. Centraal staan echter de cynische prostitué en bijna vaste bewoonster Egele en de onnozele Lina, die aan het begin van het verhaal ingesloten wordt.
Ze snapt daar helemaal niks van. Iedereen ziet hoe ze medeplichtig gemaakt is aan een inbraak, maar Lina niet. Die onschuld overleeft het gevangenisleven niet. Ze wordt volledig ingepakt door Egele, maar ook dat lijkt ze nauwelijks in de gaten te hebben.
Een prachtig moment is als Lina de gevangenis mag verlaten. Er is het gebruik dat je zout gooit daar degene die vertrekt. Als je niet omkijkt kom je niet terug. Egele kan het niet nalaten nog even te roepen, en natuurlijk trapt Lina er in. Als ze terugkeert is ze flink veranderd. Egele raakt ondertussen totaal versomberd. Het gevangenisleven heeft haar stiekem gesloopt. 
Nella città l’inferno is bepaald geen standaard gevangenisfilm. Er zijn geen ontsnappingspogingen of grote dramatische gebeurtenissen. De nonnen die als cipier opereren zijn afstandelijk maar niet buitengewoon kwaadaardig. Het venijn schuilt in kleine details en in de sleur van alledag, die op den duur zelfs de hardste dames kraakt. Een verhaal dat zich qua betekenis gemakkelijk laat uitvergroten naar algemenere niveaus van het menselijk bestaan.
De film is ook een vehikel om twee sterren van toen te laten schitteren: Anna Magnani en Giulietta Masina. Beiden hadden naast carrière als actrice een relatie met een beroemde regisseur: Magnani met Rosselini, Masina bijna een leven lang met Fellini, in wiens films ze regelmatig speelde.
De spanning tussen de twee grote persoonlijkheden, die blijkens de notities over de productie die als extra op de DVD staan ook op de set nogal opliep, spat van het scherm.
Het lijnenspel van de door tralies beheerste ruimtes leent zich ideaal voor fraaie plaatjes, in grauw zwart-wit in Cinemascoop formaat. De film ziet er voor zijn leeftijd nog goed uit. Er zijn wat beschadigingen, vooral rond de aktewisselingen van als bron gebruikte filmkopie, maar dat blijft op een alleszins acceptabel niveau. Want als gezegd, waar kun je anders een film als deze zien?
Gelukkig krijgt dit project van NRC Handelsblad en Homescreen een vervolg. Er volgt nu een jaar met iedere maand een topfilm uit de jaren zeventig en tachtig uit twaalf verschillende Europese landen.
De titellijst belooft dat ook die serie twaalf maal smullen wordt. U hoort ervan.
Aanvullende informatie:
Italie, 1958
Speelduur: 92 minuten
Regie: Renato Castellani
Met: Anna Magnani, Giulietta Masina, Myriam Bru, Ada Passeri, Renato Salvatori
Beeld: 1:2.35, anamorf
Geluid: Mono
Extra’s: Production notes, biografieen
Toelichting: Joyce Roodnat
Distributie: Homescreen
NRC Handelsblad DVD collectie: de aanbieding
