Sofia Gubaidulina - The Canticle of the Sun, Preludes for Violoncello Solo, In Croce for Cello and Bajan
Pieter Wispelwey, cello, Collegium Vocale Gent o.l.v. Daniel Reuss, An Rashkin, Bajan, leden van het Prometheus ensemble.
Gubaidulina heeft in langdurig isolement - eerst achter het IJzeren gordijn, tegenwoordig in Duitsland - een omvangrijk, volstrekt origineel oeuvre opgebouwd. Haar avant-gardistische stukken kenmerken zich door een sterke spiritualiteit, grote emoties en ongebruikelijke combinaties van instrumenten. Het nieuwste en langste werk van deze CD, The Canticle of the Sun, is bijvoorbeeld geschreven voor cello, koor en slagwerk. Het stamt uit 1997, opgedragen aan Mstistlav Rostropovitsj bij diens zeventigste verjaardag.Het stuk is gebaseerd op het zonnelied van Fransiscus van Assisi, een lofzang aan God, de zon, de schepping en de dood. Gubaidulina houdt het mysterie in stand en geeft het koor een bescheiden, gefragmenteerde rol. De cello leidt ons achtereenvolgens langs de schepper, zon en maan, de elementen, het leven en de dood. Deze grote onderwerpen omgezet in muziek mogen enig inlevingsvermogen vereisen, maar wat hier aan spanning en effect wordt opgebouwd grenst aan het ongelofelijke. Geen middel wordt daarbij onbenut gelaten. Zo kent het stuk naast een aantal extatische momenten ook theatrale aspecten, waarbij de cellist zijn instrument moet verlaten om op een trommel te gaan slaan. Muziek is emotie, wordt vaak gesteld. Nu, dan is hier sprake van Muziek.
In een laconieke, bewonderenswaardig helder geformuleerde toelichting (in het Nederlands!) onder de titel Pauw, gier of paradijsvogel, beschrijft Wispelwey zijn ervaringen met het stuk. Mooier dan in de slotzinnen van dit korte essay is The canticle niet te beschrijven: "Alles wat echt mooi is blijft raadselachtig. Voor mij is dit stuk na beluisteren, instuderen en interpreteren weer een ongrijpbaar fenomeen geworden. Voorbij symboliek, voorbij religie, kortom weer muziek. Een universum dat gecreeerd wordt met fysieke zinnestreling en tussen de oren van de luisteraar uitdijt."
Dat je als toehoorder volkomen ingepakt wordt is in hoge mate te danken aan de sublieme uitvoering en opname. Het is muziek die volledige toewijding vereist om effectief te zijn – als de concentratie een moment verslapt is de magie verbroken. Dat gebeurt op deze CD nergens, ook niet in de twee iets oudere stukken: de preludes voor cello uit 1974 en In Croce voor cello en bajan, een Russische accordeon, uit 1979. Opnieuw passeert een breed scala van emoties de revue, van verstild mediterend tot extatisch. Enerverende muziek, van een ongekende intensiteit.
Aanvullende informatie:
Speelduur 67:02
Hybride SACD, 5.0 surround, DSD opname
Opnamelocatie: De Singel, Antwerpen
Label: Channel Classics
Websites artiesten: Pieter Wispelwey, Collegium vocale.
Distributie: Codaex
