`The story of a demanding boss and a secretary who loves his demands` en `Assume the position` staat rondom een provocerend damesachterwerk gedrukt. Het affiche windt er geen doekjes om en tracht de kijker met enigszins ranzige motieven te lokken. De afbeelding speelt daar leuk mee: het plaatje is bevlekt en aan de witte streep overdwars te zien dubbelgevouwen geweest. Ranzig is de film waar het hier om gaat echter allerminst. Hij probeert juist sadomasochisme van dat imago te ontdoen, en aan te tonen dat het gewoon om liefde gaat. Heel keurig allemaal.
De openingsbeelden tonen een dame die met stralend gezicht haar kantoorwerk verricht, de polsen geketend aan een juk, zodat haar armen horizontaal gestrekt zijn. Niet de meest handige houding om een nietje te plaatsen of koffie te halen. Vervolgens gaan we een half jaartje terug in de tijd om te zien hoe dat allemaal zo gekomen is. Lee Hallaway is een problematische jonge vrouw die net uit een psychiatrische kliniek komt. Al van kinds af aan automutileert ze zich om de spanningen te kunnen hanteren in een verziekte thuissituatie, met een alcoholische vader en een beklemmende moeder. Ze heeft een kinderlijk stemmetje, een negatief zelfbeeld en grossiert in zenuwtrekjes.
Ze leert typen en vindt een baantje bij een advocaat die ook niet helemaal jofel in zijn vel steekt. Al snel ontluikt een SM-relatie tussen de twee. Als ze een typefout maakt krijgt ze billenkoek. Dat is eerst even schrikken, maar al snel krijgt Lee er plezier in en gaat expres fouten maken. De zelfbeschadigingen zijn voorbij, de pijn van de nieuwe situatie geeft duidelijk meer plezier. Ondertussen krijgt ze nog een `normaal` vriendje, die in een net zo zieke ouderlijke situatie gevangen zit als zij. Dan wordt het tijd om keuzes te maken. Het angstige, neurotische gansje is ondertussen getransformeerd tot een zelfbewuste vrouw.
Secretary is te zien als een zwarte komedie of als een `coming of age` sprookje. Lee maakt een grote ontwikkeling door. De eerste overgang, van emotioneel wrak tot werkneemster in een bevredigende SM relatie met haar baas, is erg overtuigend. De tweede overgang, die de relatie aan het eind van de film doet overgaan in een `normale` liefde waarin de SM hooguit nog een aspect is om het wat spannend te maken, valt uit de lucht en wordt niet geloofwaardig gemaakt. Dat deze film, met een voor Amerikaanse begrippen erg gewaagde thematiek, nogal zoetig eindigt is een beetje een afknapper. Het is een kwaal waar veel Amerikaanse films aan lijden. Er zou een paar minuten voor het eind een teken moeten zijn waar je moet stoppen met kijken, zodat je kunt voorkomen dat een zorgvuldig opgebouwd beeld niet alsnog om zeep gebracht, gladgestreken en onschadelijk gemaakt wordt. Secretary wordt zo uiteindelijk een `gewoon` liefdesverhaal.
De film wordt gedragen door meer dan voortreffelijk spel van James Spader, die al vaker heeft laten zien goed maniakale mannen met een seksuele twist neer te kunnen zetten (Sex, lies and videotape, Crash), en vooral Maggie Gyllenhaal. Net als haar jongere broer Jake (Donnie Darko, The good girl) heeft zij een onpeilbaar melancholische oogopslag, en kan in een fractie van een seconde omschakelen van een sullige naar een duivelse blik. Een groot talent dat vooralsnog zowel in grote publieksfilms als onafhankelijke producties te zien is. Op haar CV staan inmiddels titels als Adaptation., Confessions of a dangerous mind en Mona Lisa smile, maar dit is haar eerste echte hoofdrol.
Als extra zijn er interviews met de regisseur en de hoofdrolspelers. Overtuigend over een film vertellen is ook een vak, en Steven Shainberg blinkt er niet in uit. Hij benadrukt de emancipatoire bedoelingen: hij wil dat zijn film is voor de SM wat My beautiful laundrette was voor mannelijke homoseksuelen en High art voor lesbiennes. Jammer dat Secretary niet het niveau van die films haalt. Hij schakelt vooral aan het eind te onhandig tussen dramatische en komische momenten, en relativeert zo de essentie weg. Ook visueel spettert de film niet, is eerder wat vlakjes. De uiteindelijke boodschap, dat ook SM relaties om liefde draaien, is weinig sensationeel. Maar wellicht wordt dat in het puriteinse Amerika anders ervaren.
Aanvullende informatie:
Speelduur: 104 minuten
VS, 2002
Regie: Steven Shainberg
Scenario: Erin Cresida Wilson, naar een verhaal van Mary Gaitskill
Productie: Steven Shainberg, Anrew Fierberg, Amy Hobby
Muziek: Angelo Badelamenti
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby 5.1 (Engels)
Ondertiteling: Nederlands
Uitgave: Movie Affairs/Paradiso (www.paradiso.be)
Website film: www.secretarythemovie.co.uk
