Paddy McAloon - I Trawl the MEGAHERTZ
Eens in de zoveel tijd gebeurt het een keer: je zet een nieuwe CD op en bent vanaf de eerste seconde volledig verkocht. U begrijpt het: het is weer eens een keer zo ver, en het betreft de eerste CD die Paddy McAloon onder zijn eigen naam uitbracht. Ik ben al twintig jaar groot bewonderaar van zijn subtiele popliedjes die hij als Prefab Sprout met steeds grotere tussenpozen en allengs minder marktrespons op de mensheid loslaat. Maar op dit absolute meesterwerk was ik totaal niet voorbereid. Een ambitieus werkstuk dat genres en stijlen overstijgt. Geen songs, maar een heerlijke, zeer eigenzinnige combinatie van minimal music, klassiek, filmmuziek, jazz, ambient en experimentele popmuziek. En een tekst van literair niveau, niet te vatten en tegelijk alles omvattend, die als de muziek zelf de werkelijkheid ontstijgt. Het klinkt allemaal fantastisch en laat zich in alle omstandigheden beluisteren, aandachtig of sfeervol op de achtergrond.
Het belangrijkste werk op de CD is het ruim tweeentwintig minuten durende titelstuk waarmee de plaat opent. `Trawl` heb ik even opgezocht in het woordenboek: het betekent vissen met een sleepnet. Vissen in de radiogolven dus. McAloon legt in het hoesje met typisch Schotse zelfironie uit hoe het stuk tot stand kwam. In 1999 kon hij een tijdje niet zien door een oogziekte. Hierdoor kon hij niet werken, daar componeren bij hem als volgt gaat: "hunched over a keyboard and staring cluelessly at a computer screen." Workaholic als hij is kreeg hij flinke ontwenningsverschijnselen, en stortte zich volledig op het beluisteren en opnemen van praatprogramma`s op radio en televisie. Gespitst op zinnetjes waarmee hij iets kon, die hij uiteindelijk aan elkaar schreef.
De resulterende tekst wordt koel en zwoel uitgesproken door de Amerikaanse actrice Yvonne Connors. Gedragen door de dramatische en etherische muziek heeft deze voordracht een enorme impact. "I said `your daddy loves you very much; he just doesn`t want to live with us anymore.` I am telling myself the story of my life." "Only by an extreme act of will can I avoid becoming a character in a country song: `Lord, you gave me nothing, then you took it all away." De neiging te blijven citeren is groot, maar wordt hier nu toch maar bedwongen.
De muziek werd gecomponeerd op de computer en daarna op gloedvolle wijze door David McGuinnes en producer Calum Malcolm bewerkt voor orkest, al is de computer stiekem nog altijd een belangrijk instrument in het geheel. Het orkest betreft het Robert McFall Orchestra. De overrompeling van het eerste moment, van: dit is zo mooi, dit moet nooit ophouden, houdt de volle speelduur van het stuk aan. Pure magie. Het stuk lijkt continu voort te gaan in dezelfde trant, maar door de over elkaar verschuivende geluidslagen verandert de sfeer ongemerkt continu. McAloon verwerft met dit stuk wat mij betreft in een klap de status van gevierd klassiek componist, van het kaliber van een Michael Nyman, Marshal Ingram, Philip Glass of Gavin Bryars. Andere associaties zijn Brian Eno en Gil Evans. Voor wie de namen niks zegt: dat is allemaal hele mooie muziek die je ècht eens moet proberen.
De overige acht kortere stukken op de CD zijn op de website www.prefabsprout.com aangeduid als een suite, met als gezamenlijke titel Sleeping Rough. Op de CD worden ze als losse tracks gepresenteerd. Zes zijn er instrumentaal. Sommige klinken als uitwerkingen van en variaties op tracks van de laatste Prefab Sprout CD: The Gunman and Other Stories. Ook zijn er welluidende minimal composities. De stijl varieert sterk, van orkestrale Esprit de corps, het door een jazztrompet overheerste sfeervolle Fall from Grace en het verstilde filmmuziekachtig tweeluik We were poor..., ...but we were happy. Het schitterende Orchid 7 is een bodem van minimale Steve Reich patronen uit de computer met daarover dramatische strijkers die eerder aan John Adams doen denken. Voor wie de namen niks zegt nogmaals: dat is allemaal hele mooie muziek die je ècht eens moet proberen.
I`m 49 is een variant op het concept van het titelnummer, maar nu met echte niet al te blije radiofragmenten. `I`m 49, divorced. Are you falling apart?` Het enige nummer waarop de prachtige, uit duizenden herkenbare stem van Paddy McAloon eventjes is te horen, is het korte Sleeping Rough, met als tekst: `I`m lost, yes I`m lost. I`ll grow a long and silver beard and let it reach my knees. And duty will not track me down, asleep among the trees.` Kippenvel, snel weer eens een Prefab Sprout CD draaien.
I trawl the Megahertz is een essentiele, tijdloze plaat, die het verdient een klassieker te worden als zeg maar Pet Sounds. Dat zal wel niet gebeuren, want er is veel onrecht in de wereld. Wat in Nederland ook niet helpt is dat de plaat helemaal niet uitgebracht is. Je bent dus aangewezen op dure import, ware het niet dat er ook vele internetwinkels zijn, waarvan er eentje hem netjes bij me thuis liet bezorgen. Beluister anders ergens een fragmentje, bijvoorbeeld op de website van Prefab Sprout. Maar zeg niet dat ik niet gewaarschuwd heb: dit is een must voor iedere serieuze muziekliefhebber!
Over de CD:
9 tracks, 51:40
Website: www.prefabsprout.com
Label: Liberty, EMI UK
