John Adams verheft graag recente historische gebeurtenissen tot een statement over hoe het met de mensheid gesteld is. Opera is daarvoor nog steeds een perfecte vorm. Doctor Atomic verbeeldt het moment waarop het vermogen het leven op de planeet te beeindigen gestalte krijgt. Dat moment krijgt gestalte op 15 juli 1945 in Almogordo, New Mexico, onder leiding van de wetenschapper Robert Oppenheimer. De opera, onder regie van Peter Sellers, maakte deel uit van het Holland Festival van 2007 en staat nu op DVD. 
Sellers stelde ook het libretto samen. Hij gebruikte authentieke notulen van bijeenkomsten die voorafgingen aan de eerste geslaagde testexplosie van de atoombom, resultaat van het Manhattan project. De toepassing voor het nieuwe wapen was al bekend en komt uitvoerig aan bod. De droge teksten, die in de context van de opera en het bekende vervolg in de geschiedenis een geheel nieuwe lading krijgen, worden afgewisseld met gedichten van Donne, Baudelaire en uit het Bhagavad Gita. Een groots totaalkunstwerk, waarin naast de muziek, de teksten, het toneelspel en het bijzondere toneelbeeld ook veel plaats wordt ingeruimd voor dansen, bedacht door choreografe Lucinda Childs, op een rond vlak.
Naast voor de voorbereidingen en overpeinzingen van de wetenschappers en de spanning van de grote proef is er veel aandacht voor de privé-situatie van het jonge gezin van Oppenheimer. De mensen die de toekomst van de wereld in handen hadden zaten ook gewoon bij het wiegje thuis. Niet toevallig zijn de hoogtepunten van de opera juist de passages met de gedichten, waar de ratio even plaats moet maken voor de emotie. De bedscène met de aria Am I In Your Light van vrouw Kitty (Jessica Rivera), de slotscène van de eerste acte, waarin Oppenheimer (de fenomenale Gerald Finley) zijn twijfel uit alvorens het licht in te lopen dat zich achter het gordijn bevindt. Het langgerekte slotbeeld, waar iedereen ademloos wacht op de grote klap, maakt in haar totale verstilling grote indruk, zeker als de stemmen van de Japanse slachtoffers door de nauwelijks hoorbare klanken te horen zijn. Een hoofdrol is er voor de bom, die de mensen letterlijk boven het hoofd hangt.
De muziek van Adams is indrukwekkend als altijd. Er is weer veel ritmisch voortdenderend geweld, de urgentie spat er vanaf. Met een speelduur van bijna drie uur is de opera de langste tot nu van Adams, en een flinke zit. Het verhaal had best beknopter verteld kunnen worden, maar de duur is wel een goed middel om de lading maximaal op te voeren. Het gaat hier niet om een kleinigheid.
De dubbel-DVD bevat naast een uit drie voorstellingen samengestelde registratie, met opvallend veel close up camerawerk en een uitstekend geluid, een viertal korte achtergronddocumentaires. Met de immer gedreven Peter Sellers is een uitgebreider interview toegevoegd. Met een mooi boekje erbij is dit een heel fraai verslag van een meer dan gedenkwaardige productie.
Aanvullende informatie:
Totale speelduur: 230 minuten
Met: Gerald Finley, Jessica Rivera, Eric Owens, Richard Paul Fink, James Maddalena, Thomas Glenn, Jay Hunter Morris, Ellen Rabiner
Chorus of De Nederlandse Opera
Netherlands Philharmonic Orchestra
Musical Director: Lawrence Renes
Stage Director: Peter Sellars
Opname Het Muziektheater, Amsterdam 7, 25 & 29 Juni 2007
Beeld: 16:9 anamorf, o.a. Nederlands ondertitels
Geluid: DTS 5.1, LPCM 2.0
Extra’s: Mini documentaires, interview met Peter Sellers, synopsis, cast
Uitgave: Opus Arte
Distributie: Codaex
Website de Nederlandse opera : www.dno.nl
Website van de opera: www.doctor-atomic.com
