Hoewel afgelopen jaren veel hoogtepunten uit de filmgeschiedenis opnieuw beschikbaar kwamen op DVD, bleven er ook nog belangrijke gebieden onderbelicht. De Filmfreak is met het sublabel Koinobori begonnen aan de ontsluiting van de rijke traditie van de Japanse film. Eerste in wat een omvangrijke reeks moet worden, is het ruim 9 uur durende oorlogsdrama Ningen no Jôken (The Human Condition) van Masaki Kobayashi.

De verfilming van de zesdelige roman van Jumpei Gomikawa werd tussen 1959 en 1961 uitgebracht in drie delen. Daarna vonden ook monstervertoningen van het volledige werk plaats. Het verhaal beschrijft de ervaringen van de pacifist Kaji in de laatste jaren van de tweede wereldoorlog. Kobayashi herkende veel van zichzelf en van zijn eigen ervaringen in de romanreeks, wat hem er extra toe motiveerde een topprestatie te leveren.

In het eerste deel, No Greater Love, lijkt Kaji nog te kunnen ontkomen aan een actieve rol als frontsoldaat. In plaats daarvan krijgt hij de opdracht de productie van de Loh Hu Liong-ertsmijn in de Chinese, door Japan bezette regio Mantsjoerije te vergroten. Zijn geliefde Michiko gaat mee. Hij probeert de barre leefomstandigheden van de Chinese arbeiders te verbeteren, maar krijgt daar overheen nog eens een flinke lading krijgsgevangenen te bewaken, die als dwangarbeider ingezet worden. Kaji, heftig in de knoop met zijn rechtvaardigheidsgevoel, wordt het slachtoffer van intriges en moet de aanhoudende ontsnappingen uiteindelijk bekopen: hij moet alsnog het leger in.

Deel 2, Road to Eternity, speelt zich grotendeels af in een legerkamp, waar de soldaten gedrilld worden. Kaji krijgt weer een leidinggevende positie, maar zijn principes brengen hem opnieuw in de problemen als de vernederingen van de veteranen jegens nieuwe recruten uit de hand lopen. Kaji mist zijn geliefde en stompt steeds verder af. Zijn levenslust is wel zodanig dat hij zich niet als sommige collega’s ‘banzai!’ roepend voor kanonnen van de massale Sowjet troepen werpt.

Met de weinige overlevenden van de divisie aanvaardt Kaji in deel 3, A Soldier’s Prayer, de barre terugreis naar zijn geliefde. Achter de Sowjet linie is niet de ideale plek om je als Japans soldaat te bevinden, ondervinden Kaji en zijn lotgenoten. Overleven staat nu voorop, en van de humanistische idealen blijft niets over. In handen van de Sowjet militairen blijkt daar weinig van de socialistische ideologie te merken: de situatie is net zo onmenselijk als in de mijn, en Kaji komt opnieuw in verzet. Totaal gedesillusioneerd komt hij aan zijn eind in de sneeuw.

Ruim 9 uur is natuurlijk een stevige zit. Vervelen doet het tijdloze humanische statement The Human Condition ondanks de lengte absoluut niet. De verteltrant is rustig maar er gebeurt voldoende om de aandacht vast te houden, zoals het een episch verhaal betaamt. Er wordt prima geacteerd, en massascènes konden er ook voor het digitale tijdperk al groots uitzien. Het beeld, in zwart-wit cinemascope, ziet er gaaf en over het algemeen mooi gedetailleerd uit. Het kartonnen schuifhoesje met daarin drie dunne DVD doosjes, ieder met een eigen boekje met toelichtingen van Oliver Kerkdijk die ook op de Koinobori website te lezen zijn, is zeer verzorgd. Dat wordt een mooi rijtje in de kast, die Koinobori reeks.


Aanvullende informatie:
Japan, 1959-1961
Speelduur: 567 minuten
Beeld: zwart-wit, 1:2,35 anamorf
Geluid: mono
Uitgave: de Filmfreak 
Reeks: Koinobori