Als er over een recente Nederlandse film veel te doen was, dan was het wel over Paradise Now. Al was het maar over de vraag of het wel een Nederlandse film is. Het Nederlands filmfestival, waar het Gouden Kalf voor beste film gewonnen werd, vond van wel, maar voor de Oscar’s en de gewonnen Golden Globe was het een Palestijnse film.

Klopt qua locatie en thematiek, al woont de regisseur in Nederland en kwam het geld tevens uit Duitsland en Frankrijk. Verguisd werd de film met name door mensen die moeite hadden met het feit dat zelfmoordterroristen mensen zijn.

Zeker in het begin van het verhaal is er niets bijzonders aan de twee jonge mannen die we volgen, Saïd en Khaled. Ze hangen rond, roken een waterpijp en werken in een garage, waar ze ruzie maken met een klant over de vraag of een bumper al dan niet scheef hangt.

De overheersing door de Israeli in de Palestijnse enclave is weliswaar vernederend, maar heel erg lijken de mannen daar niet onder te lijden. Dat ze te horen krijgen dat hun wens om hun leven aan de strijd te schenken in vervulling komt, en wel morgen, komt dan ook als een verrassing, ook voor de kijker. Uitverkoren zijn, heet dat dan, maar de reactie is eerder schrik dan vreugde.

De uren voor de aanslag gaan als in een roes voorbij. Geknipt en geschoren, afscheid nemen van de geliefden zonder te kunnen laten merken dat het om een afscheid gaat. De werkelijkheid blijft ook in zo’n situatie banaal.

Het inspreken van de gebruikelijke afscheidsboodschap voor een videocamera verloopt niet zonder technische problemen, zeg maar gerust lachwekkend knullig. De clichématige heldhaftige retoriek die daarbij hoort wordt bij een tweede take niet volgehouden, en vervangen door wat huishoudelijke boodschappen die nog aan moeder gemeld moeten worden. Die tweeslachtigheid speelt het tweetal ook parten als het echt spannend wordt.

In het interview met regisseur Hany Abu-Assad, het meest interessante bonusitem op de DVD, wordt uitvoerig ingegaan op de tegenstrijdige reacties ter plekke. De Palestijnse fracties hadden groten problemen met het totaal ontbreken van enige heldhaftigheid bij de aanstaande martelaren, de Israelisch met het feit dat ze alles behalve als monsters geportretteerd werden. Hoewel er allerlei argumenten aangedragen worden, zoals de haat tegen de bezetters, een familiegeschiedenis en morele druk, wordt de ultieme consequentie die daaruit getrokken wordt niet meteen invoelbaar. Dat is waarschijnlijk ook niet mogelijk – ik kan me werkelijk geen situatie voorstellen die er toe zou leiden dat ik me op zou gaan blazen om zoveel mogelijk mensen met me mee te nemen, ook niet de getoonde – maar dat doet geen enkele afbreuk aan de film. De morele kwesties zijn glashelder – je wordt stevig aan het denken gezet.

Onder welke omstandigheden de opnamen tot stand kwamen is te zien op een ‘making of’, die in het DVD-jargon eerder als ‘B-roll’ bestempeld dient te worden. Videobeelden zonder commentaar van de filmopnamen, waarbij tussendoor de stenen door de lucht vliegen als er Israelische militaire voertuigen in de straat verschijnen. Dat het Duitse deel van de productieploeg er voor koos het vege lijf te redden en naar huis te gaan kon Abu-Assad goed begrijpen – hij geeft ze groot gelijk.

De extra’s maken een willekeurige, haastig samengestelde indruk. Van de zegetocht langs internationale festivals wordt geen melding gemaakt, wellicht omdat de DVD al samengesteld was. Daar was heel wat meer van te maken geweest. Gelukkig is de film zelf prima omgezet naar DVD, met een haarscherpe beeldkwaliteit in het oorspronkelijke cinemascope formaat.


Aanvullende informatie:
Nederland/Duitsland/Frankrijk, 2004
Speelduur: 90 minuten
Regie: Hany Abu-Assad
Producent: Bero Beyer, Peter Hermann, Gerhard Meixner, Hengameh Panahi, Amir Harel
Scenario: Hany Abu-Assad, Bero Beyer
Muziek: Jina Sumedi
Camera: Antoine Héberlé
Montage: Sander Vos
Met: Kais Nashef, Ali Suliman, Lubna Azabal, Amer Hlehel
Beeld: 1:2.35 anamorf (in 16:9 frame)
Geluid: Dolby digital 5.1 en 2.0, Arabisch en Frans
Filmdistributie: 1 More Film 
Uitgave DVD: A-film 
Website: http://wip.warnerbros.com/paradisenow/