Elke eigenaar van een buizenversterker weet het, buizen maken of breken soms de sound van een apparaat. Eigenschappen als snelheid, dynamiek en klankkleur zijn rechtstreeks toe te wijzen aan een merk buis.
Of hij nu net is gefabriceerd of uit een oude voorraad komt (new old stock). Zelf ben ik redelijk maagdelijk als het om buizen en buizenversterkers gaat, in de zin van "nooit geprobeerd wat andere buizen doen". Daar is een kentering in gekomen omdat ik privé een PrimaLuna ProLogue Five eindversterker heb aangeschaft. Waarmee ik toch graag eens wat wilde proberen.
Het hele idee van buizen wisselen is door twee motieven ingegeven. Ten eerste staat in de handleiding, ja een recensent leest een handleiding aandachtig, dat men aangemoedigd wordt eens een andere buis te proberen. Maar dat men zich ook dient te realiseren dat teveel wisselen kan leiden tot defecten aan het apparaat. Buis in, buis uit, dat kan niet goed gaan. "Te" is fout, "met mate" is goed. Want denkt u, na een dergelijke aanmoediging gaat de beuk erin. Er is een tweede motief, de PL5 is een erg fraaie eindversterker, reden dat hij in mijn set terecht kwam. Heel veel detail, heel veel power en drive, heel analytisch en daardoor ook te hard en te scherp. Je went eraan, maar helemaal goed komt het nooit. Dat hoeft niet aan de PL5 te liggen, het kan de Marsh P2000b voorversterker zijn, het kunnen de niets vergevende tweeters uit mijn Focal-JMlabs Electra 927Be luidsprekers zijn die in combinatie de zaak te heftig maken. De PL5, de Marsh en de Focal’s hebben mijns inziens elk zoveel kwaliteit dat die niet terzijde geschoven mag worden. Dus zoeken naar een andere oplossing. Waarbij het veranderen van bekabeling geen discussiepunt is, want ik haat het om kabels als toonregeling te gebruiken. Dus alle Crystal Cables: op de plaats, rust. 
Zoekend op internet, ik ben net nieuw in buizen weet u nog, komen namen langs die soms nostalgisch klinken. Zo kom ik langs Tesla, wat tegenwoordig bekend staat als JJ Electronic. Veel oude Tesla medewerkers schijnen er onderdak te hebben gevonden en maken op de originele machines weer elektronen buizen. Overleggen met kenners van buizenapparatuur levert eveneens ideeen op. Het krijgen van een setje NOS buizen van een liefhebber maakt het nog leuker. Zo ontstaat een reeks kandidaten die ik snel de revue laat passeren. Standaard is de PL5 uitgerust met KT-88 buizen van een onbekende makelij. De fase splitser is een Electro Harmonix 12AU7, de voorversterker buis een onbekende 12AX7. Niets afwijkends ben ik met u eens, een standaard opstelling met bewezen kwaliteit. Wat ik zomaar kreeg is een setje Sylvania JAN 5814A, een type dat pin compatible is met de 12AU7. Gekocht zijn JJ Electronic ECC82 (= 12AU7 = 5814A) en een setje ECC83S (= 12AX7). Te leen van de importeur een quad matched set JJ Electronic KT-88. De roem van de JJ Electronic KT-88 snelde hem vooruit. Een collega recensent van een tijdschrift noemt hem op zijn site de mooiste KT-88 die hij kent. Dus wat heb ik: drie sets fase splitsers die ik zal noemen 12AU7 (Electro Harmonix), ECC82 (JJ Electronics) en 5814A (Sylvania JAN). Twee sets voorversterkerbuisjes aan te duiden als 12AX7 (standaard PrimaLuna) en ECC83S (JJ Electronics). Ten slotte twee maal vier KT-88 buizen, ik noem ze maar PL KT-88 en JJ KT-88.
Materiaal
De set bestaat uit een Teac/Monarchy Audio/Assemblage/Apogee CD combinatie. Daarachter een Marsh Sound Design P2000b voorversterker, het slachtoffer in de vorm van een PrimaLuna ProLogue Five eindversterker een twee Focal-JMlab Electra 927Be luidsprekers. Kabels zonder uitzondering Crystal Cable Reference. Netspanning onder leiding van Kemp Elektronik gefilterd en getransformeerd. Om het niet al te gek te maken pak ik een viertal CD’s. Track één van Jennifer Warnes met de titel "First we take Manhatten". De muziek kan rauw en levenloos klinken op de verkeerde set en hemels als alles klopt.
Kandidaat twee is Patricia Barber met "A taste of honey" afkomstig van "Café Blue". Een heerlijk nummer wat de stem van Barber goed naar de voorgrond brengt en dat combineert akoestische instrumenten. Daarna Deborah Henson-Conant die van de CD "Talking hands" het bijzondere "And then he kissed me" keer op keer laat horen. Gekozen om de spetterende dynamiek, de snelheid en om de verstaanbaarheid van stemmen te keuren. Tenslotte de Nits die van "Wool" de eerste track spelen genaamd "Ivory boy". Hiermee maak je duidelijk dat meerstemmig zingen kan ontaarden in een ramp, hoe diep de bas gaat en hoe transparant de keten is. Telkens draai ik achter elkaar de vier tracks, zet dan de PL5 uit, laat de buizen afkoelen, wissel ze om, wacht tot exact vijf minuten zijn verstreken, zet de PL5 aan, tel 60 seconden af en toets "play" op de CD speler. Wetenschappelijk verantwoord? Het zal wel niet maar ik heb geen batterij PL5 versterkers tot mijn beschikking. U denk ik ook niet.
