Precies als zijn grote Amerikaanse collega Leonard Bernstein, ontpopt ook de Britse maestro Sir Simon Rattle zich niet alleen als voortreffelijk orkestleider, maar ook als een gedreven docent. Bernstein deed dat op radio/televisie/video; Rattle legt nu zijn educatieve verkenningen door de 20ste eeuwse muziek vast op dvd, in een set van zeven afleveringen, "Orchestral Music in the 20th Century", waarvan de eerste, "Dancing on a volcano", door Arthaus aan Hifi.nl ter beoordeling werd toegezonden. 
Was het thematisch materiaal bij Bernstein een breed repertoire uit meesterwerken van de gehele muziekgeschiedenis, Sir Simon beperkt zich tot de 20ste en 21ste eeuw. Een prima uitgangspunt, vooral omdat helaas nog altijd talloze muziekliefhebbers afhaken zodra muziek van laten we zeggen, na Debussy of Bartók tot klinken komt.
Wat ik mij van Bernstein herinner was zijn vermogen, om de innerlijke beleving van meesterwerken als Beethovens "Vijfde", of Mahlers Zesde Symfonie, aan de hand van thema’s door orkest of Bernstein zelf aan het klavier, met emotionele, menselijke motieven in te kleuren: anekdotes rond zo’n componist, maar ook puur op muzikale thematische, ritmische, harmonische of contrapuntische kwaliteiten van zo’n stuk.
Rattle, niet minder charismatisch met zijn jongensachtig uiterlijk dan Bernstein, bespreekt ontwikkelingen van de nieuwe muziek afstandelijker en minder emotioneel, maar wel trefzeker en to the point.
"If anything is important, it is just to remind people to listen, and be patient, and listen again", zegt de presentator/auteur van deze serie. Rattle was toen nog chef-dirigent van the City of Birmingham Symphony Orchestra, dat de fragmenten waar het om gaat onder zijn leiding heeft uitgevoerd. Momenteel is hij chef van de Berliner Philharmoniker, maar dit terzijde.
Ook aan het klavier speelt Rattle de "sleutel-thema’s" voor, zoals het revolutionnaire keerpunt in de muziek-geschiedenis, het beroemde Tristan - akkoord" van Richard Wagner. Van daaruit behandelt Rattle resp. Schoenbergs "Verklärte Nacht", en "Vijf Orkeststukken" op. 16, Mahlers Symfonie nr 7 in e kl.t. Richard Strauss’ "Elektra", "Vijf orkeststukken" van Anton Webern en het aangrijpende Vioolconcert van Alban Berg.
Met goed gevoel voor muzikaal en ook historisch besef hebben Rattle en zijn redactie voor deze set de raakvlakken van de muziek met bijvoorbeeld het Wenen van de voorlaatste eeuwwisseling ook in beeld gebracht: zeer oude filmfragmenten, maar ook de "Sezession", waarin o.a. kunstenaars als Klimt, Schiele of Schnitzler een rol van betekenis hebben gespeeld.
Deze eerste schijf van deze 7-delige serie is een prima introductie tot beter begrip voor hedendaagse orkestmuziek en haar ontwikkelingen sinds plm. 1900.
Aanvullende informatie:
"Orchestral Music in the 20th Century" afl. 1: "Dancing on a Volcano"
A Conducted Tour by Sir Simon Rattle/City of Birmingham Symphony Orchestra.
DVD - Arthaus Musik.
Met oa. Felicity Palmer, mezzo-sopraan, Gidon Kremer, viool.
Speciale features: biografieen componisten en toegevoegde muziekfragmenten.
PCM Stereo
Ondertitels: f. it. jp. sp.
Duur: 50 min.
