‘The biggest home-movie in the world’ noemt Peter Jackson zijn eigen epos ergens. Home slaat dan zowel op Nieuw-Zeeland, een land zonder filmtraditie, als op het feit dat als je met een omvangrijk team zeven jaar aan het project werkt je dat vanzelf als je thuis gaat beschouwen.

En ‘biggest’, tja, dat is The Lord of the Rings natuurlijk in ongelooflijk veel opzichten. De speelduur, de omvang van de productie, de technische perfectie van beeld en geluid, de massascènes, decors en de prachtige plaatjes. Het succes, de Oscars, de kas, de merchandise en publieke bijval, superlatieven schieten iedereen te kort. De manier waarop de DVD releases georganiseerd zijn past perfect in de grootsheid van het project: ‘biggest’ ooit vertoond.

Van iedere aflevering verscheen eerst de bioscoopversie op DVD, met een bonusschijfje vol ‘making of’ documentaires en promotiemateriaal. Dat heette al een ‘Special Edition’, een gewone bestaat er niet. Het geduld van de ware liefhebber werd op de proef gesteld voor drie achtereenvolgende decemberreleases van de ‘Special Extended DVD Edition’.

Fraaie boxen, groen, rood en blauw, van elk vier schijfjes, waarvan de film in een verlengde versie er twee vulde, en de twee andere gevuld werden met een uitputtende hoeveelheid zeer verzorgde achtergronddocumentaires.

En voor de echte fetisjisten waren er dan nog dure ‘Giftsets’, met als extra’s een beeldje voor in de kast en een vijfde DVD met nog meer extra’s. Bij het nu verschenen slotdeel, The Return of the King, is het een sculptuur van de mensenstad Minas Tirith en een verslag van een concertuitvoering van de soundtrack, door een groot orkest onder leiding van componist Howard Shore. Deze drie kwartier durende documentaire maakt vooral duidelijk dat de muziek zonder de film zijn functie grotendeels verliest.

Het mooie van de verlengde versies van de films, waarvan het eerste deel al eens beschreven is op hifi.nl, is dat ze nog een stuk beter zijn dan de bioscoopversies. Het kleine uurtje dat The Return of the King langer duurt maakt een aantal zaken duidelijk die eerst onverklaarbaar waren. Bovendien zit er meer rust in met name de eerste helft. Overbodig nog te melden dat beeld en geluid weer van een zelden vertoond, imposant niveau zijn.

Dit slotdeel is, na het uiteenvallen van het reisgezelschap, vrij fragmentarisch. We schakelen voortdurend heen en weer tussen parallel lopende verhaallijnen. Frodo legt met Sam en de verraderlijke Gollem het lastige traject af naar Mount Doom, waar de ring in het vuur gedumpt dient te worden. Ondertussen wordt er ongekend heftig gestreden om Minas Tirith, waar vele volken de krachten bundelen tegen de enorme massa goor uitziende Orks, de vertegenwoordigers van de kwade macht Sauron.

Het is al vaker vastgesteld, de finale van de film is zeker niet het sterkste deel. Het laatste stukje dat Frodo aflegt met de ring is net een beetje ‘too much’ – het gevoel ‘loop even door en gooi hem er nu maar in’ bekroop me herhaaldelijk. En waar de eerdere delen plots afgelopen waren omdat ze niet het eind van het verhaal waren, is de afwikkeling hier buitensporig slepend. Nu wordt hierin het boek van Tolkien wel gevolgd: de schrijver leek geen afscheid te kunnen nemen van zijn verhaal en na ieder moment dat als slotscène kan dienen gaat het weer een stukje verder.

Het bonusmateriaal is vergelijkbaar met dat van de vorige boxen. Wederom wordt er uiterst diep en uitvoerig getoond met wat voor een passie en aandacht voor details er gewerkt is aan alle aspecten van de film. Op de eerste plaats zijn er maar liefst vier commentaarkanalen bij de ruim vier uur durende film. Regisseur met mede-scenarioschrijvers, het designteam, het productieteam en de acteurs. U moet me maar vergeven dat ik ze nog niet allemaal beluisterd heb. De acteurs zijn het lolligst, is een eerste indruk. Daarnaast zijn er dus weer twee DVD’s volledig gevuld met lange documentaires.

Het mooie is dat ze ieder op zich weer opgebouwd zijn als een film. De gesprekken met betrokkenen zijn zo gemonteerd en doorsneden met interessant beeldmateriaal dat het merendeel van de films ontroerende en indrukwekkende documentaires geworden zijn. Opnieuw is het genieten van de prachtige opnamelocaties, het camerawerk, de technische hoogstandjes op alle fronten.

Veel aandacht is er natuurlijk aan het naderende afscheid: de teams naderden net als de reisgenoten het einde van hun grote trip. Het stemt menige medewerker net zo melancholisch als de kijker: het is nu echt afgelopen. Het stoppen van de productie ging, net als in de film zelf, in stapjes. Drie jaar na het opnemen van de films (alles door elkaar, gedurende 15 maanden), werden er nog aanvullende beelden opgenomen voor The return of the king. Het was nog aardig haasten om de film op tijd in de bioscoop te krijgen, zozeer zelfs dat Peter Jackson de eindversie pas bij de première in Nieuw-Zeeland voor het eerst in zijn geheel zag. Daarna volgde het prijzencircus van de Oscars. Jackson ging vervolgens toch nog wat aanvullende dingen schieten voor de lange DVD uitgave, om het af te leren.

Wat erg sympathiek overkomt is dat Jackson net als Frodo, die aan het eind van het verhaal de laatste bladzijden van het boek aan Sam over laat, het slot van zijn DVD wijdt aan iemand die nauwelijks met de film te maken had, namelijk de op zeer jeugdige leeftijd aan kanker overleden filmmaker Cameron Duncan. Jackson herkende veel van zichzelf in Duncan’s enthousiasme en wilde een filmpje met hem maken, een spotje voor orgaandonatie. We zien interviews en de filmpjes die Duncan aan het eind van zijn leven nog maakte, voornamelijk over zijn ziekte. Een ontroerend slot van een uniek project.

Aanvullende informatie:
Regie: Peter Jackson
Scenario: Frances Walsh, Philippa Boyens, Stephen Sinclair, Peter Jackson
Productie: Barrie M. Osborne, Peter Jackson, Frances Walsh
Camera: Andrew Lesnie
Montage: Michael Horton
Muziek: Howard Shore
Art direction: Grant Major
Speciale effecten: Richard Taylor, Jim Rygiel
Met: Viggo Mortensen, Orlando Bloom, John Rhys-Davies, Elijah Wood, Sean Astin, Ian McKellen, Christopher Lee, Liv Tyler, Miranda Otto, Bernard Hill, Brad Dourif
Ondertiteling: Nederlands en Engels
Geluid: Dolby Digital 5.1 EX + DTS ES 6.1 + Dolby Digital 2.0
Beeld 2,35:1, extra`s 16x9, anamorf
Speelduur 252 minuten (inclusief enorme aftiteling)

Extra`s Disc 1 en 2: 4 Audio Commentary tracks

Disc 3: JRR Tolkien, The Legacy of Middle Earth, From Book to Script, Designing and Building Middle-earth, Home of the Horse Lords, Middle-earth Atlas, New Zealand as Middle-earth

Disc 4: Filming "The Return of the King", Visual Effects, Post-Production: Journey`s End, The Passing of an Age, Cameron Duncan: The Inspiration for "Into the West",

Disc 5: (enkel in de Gift Set ) Howard Shore - Creating The Lord of the Ring Symphony). Beeld van Minas Tirith

Uitgave: A-film 
Website film: http://www.lordoftherings.nl