Wat moet je doen als oudere vrouw wanneer je man overlijdt na een lang en niet al te bevredigend huwelijk? Achter de geraniums gaan zitten wachten tot je dood gaat? May, gespeeld door de fenomenale Anne Reid, vindt van niet. Zij heeft nog wat leven in te halen. Haar kinderen snappen daar niets van.

Aan het begin van het verhaal loopt de oude Toots nog vrolijk rond, al grijpt hij bij het bezoek aan de kinderen in Londen regelmatig naar de hartstreek. De vermoeide blikken van May tonen duidelijk hoe de verhoudingen liggen: haar leven is saai, uitgeblust. De zoon heeft een hectisch yuppengezin in een gigantisch huis. Onder de benodigde hulptroepen is er klusjesman Darren, die een serre aan het bouwen is. De verwende monstertjes van kinderen zien opa en oma nauwelijks staan, net als hun ouders.

Voor we het weten ligt Toots onder de zoden. May weigert terug te keren naar haar naargeestig ogend huis. Zoon Bobby vindt dat ze niet moeilijk moet doen, waarop ze krachtig reageert met de kernachtige waaromvraag. Waarom zou zij niet moeilijk doen? Ze heeft nog wat leven in te halen. De rest van de film zitten ze mooi met moeder opgescheept.

Ze gaat oppassen bij haar ook in Londen wonende dochter, alleenstaand moeder, die een moeizame relatie blijkt te hebben met klusjesman Darren. Moeizaam, omdat hij ook nog getrouwd is en vooral met zijn autistische zoontje bezig. De dochter blijkt vol rancune te zitten jegens haar moeder, ze ervaart veel hinder van haar opvoeding, zo heeft ze in haar therapie ontdekt. Ze probeert haar te koppelen aan een oudere man in haar schrijfklasje.

Waar haar kroost alleen met zichzelf bezig is, besluit May ook maar voor haar eigen verlangens te kiezen. Overdag alleen in huis met de veel jongere Darren begint het te broeien en belanden ze al snel in de logeerkamer. Het is een keuze niet zonder gevaar en implicaties. Emoties lopen hoog op.

Het mooie van The mother is dat de gevoelens en standpunten van alle personages goed te begrijpen zijn. De personen verwijten elkaar dat ze egocentrisch zijn, maar doen dat weer uit volstrekt egocentrische motieven. Alle karakters zijn complex en veelgelaagd. Niemand is echt sympathiek, maar ook vervelende trekken zijn begrijpelijk. Genadeloos wordt de pijn van het ‘ik-tijdperk’, de geïndividualiseerde, materialistische samenleving, blootgelegd. In de hele film komt geen enkele op alle fronten bevredigende relatie voor. We gebruiken elkaar, maar staan uiteindelijk alleen. Kiezen voor jezelf betekent anderen tekort doen, maar als je het niet doet sta je helemaal in de kou. Geen optimistische boodschap, wel een die aankomt.

Ster van de film is Anne Reid. Ze vertelt in een interview hoezeer de rol op haar lijf geschreven is. Zelf pas na het overlijden van haar echtgenoot weer aan het acteren gegaan, beleeft ze op oudere leeftijd pas haar top. Ze werd vooral bekend als de brave Victoria in Coronation Street, maar als May is ze pas echt in haar element. Eerst nog braaf, slechts onderhuids gefrustreerd, bloeit ze overtuigend op. Ze heeft een enorm scala van emoties in huis die ze met een enkele blik kan neerzetten. Van depressief naar meisjesachtig verliefd tot extase. Ze breekt een lans voor het taboe dat de film te lijf gaat: dat oudere vrouwen ook seksuele verlangens hebben. Ze noemt dat zelf een grap van God: alles aan je lijf wordt minder, maar juist dat blijft volledig in stand. De kinderen gaan er compleet van over de nek. Een onderzoek in haar kennissenkring van alleenstaande oudere dames leerde dat een opvallend groot aantal van hen een affaire met een klusjesman had.

Het scenario voor deze BBC productie werd geschreven door de Engelse schrijver Hanif Kureishi. My beautiful laundrette, Sammy and Rosie get laid en Intimicy zijn eerdere succesvolle filmscripts van hem. Hij is een meester in het genadeloos analyseren van hedendaagse gedragspatronen. Familie en intimiteit zijn daarbij favoriete onderwerpen, net als de invloed van een therapie op iemands omgeving. Regisseur Roger Michell pakte de verfilming heel anders aan dan bij zijn bekende komedie Notting Hill. The mother is kaal en sober vormgegeven, zonder make-up of kunstmatige verlichting. Kleine, subtiele details geven continu informatie over hoe de verhoudingen tussen de mensen eigenlijk in elkaar zitten, zoals dat in het echt ook gaat. Het realisme van natuurlijk spel en vormgeving wordt hooguit nu en dan onderbroken door de minder sterk acterende kleinkinderen, iets te mooie muziek en de wat persiflage-achtige manier waarop de hectiek van het Bobby’s huishouden verbeeld wordt.

Waar in de bioscoop de donkere scènes door het ontbreken van kunstlicht nogal grofkorrelig ogen, is het beeld op het televisiescherm uitstekend. De DVD is mooi verzorgd, met smaakvolle menu’s en een kwartiertje aan bonusmateriaal in de vorm van een tweetal informatieve promotie-interviews. Het gesprek met Kureishi en Michell was eerder in een afwijkende montage te zien in een verslag het van filmfestival van Cannes in VPRO’s RAM, het praatje met Anne Reid in Filmspot, het programma dat Jac. Goderie tot voor kort voor de regionale omroepen maakte. Beide interviews zijn doorspekt met de sleutelscènes uit de film, die grotendeels ook in de trailer zitten.

Aanvullende informatie:
Engeland, 2003
Speelduur hoofdfilm 112 minuten
Regie: Roger Michell
Scenario: Hanif Kureishi
Productie: Kevin Loader
Camera: Alwin Küchler
Montage: Nicolas Gaster
Art direction: Mark Tildesley
Muziek: Jeremy Sams
Met: Anne Reid, Daniel Craig, Cathryn Bradshaw, Steven Mackintosh
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby digital 2.0
Distributie film: Bright Angel 
Uitgave DVD: Total film 
Website film: http://www.sonyclassics.com/themother/