Once upon a time in the west

Het mooie van de populariteit van de DVD is dat de hele filmgeschiedenis weer actualiteitswaarde krijgt. Daarbij wordt steeds weer duidelijk waarom klassiekers hun status gekregen hebben. Once upon a time in the west werd door Serge Leone gemaakt in 1969, toen het genre van de western eigenlijk passé was. Je zou het eerder een meta-western kunnen noemen, boordevol verwijzingen naar klassieke westerns, maar het genre zelf ontstijgend. Wachten is een centraal thema. Zo duurt het een uur eer het verhaal een beetje op gang komt, en wordt pas net voor het eind verklaard waarom de hoofdpersonen elkaar naar het leven staan. Alles in een prachtig gedragen tempo.

Het begin is legendarisch. Close-ups van noeste koppen, drie mannen die wachten bij een station. Eindelijk komt er een vierde cowboy opdagen, en die schiet de drie ter plekke neer. In de volgende scène maken we kennis met een weduwnaar met drie kinderen. Ook die worden vermoord. Denk je iedere keer met hoofdpersonen kennis gemaakt te hebben, leggen ze meteen het loodje. Die net vermoorde huisvader was net een station aan het bouwen bij een waterbron. Niet dat er al een trein was, maar het spoor was wel op komst. Hij blijkt net voor zijn dood getrouwd met een fraaie dame die door Claudia Cardinale gespeeld wordt. Ze komt aan per trein, en besluit van de eerste schrik bekomen te blijven. Zo ontstaat een ingewikkelde en broeierige driehoek met Frank, de compleet verdorven moordenaar gespeeld door Henry Fonda, en de mysterieuze man die hem bestrijdt, Charles Bronson. Enerzijds rond de bouw van het station, waarbij vernieuwing en corruptie hand en hand gaan, anderzijds om een persoonlijke vendetta.

Het verhaal is slechts een deeltje van de overrompelende kijkervaring die Once upon a time in the west nog steeds is. Misschien is de film nog wel het bekendst om de soundtrack van Ennio Morricone. De film terugziend blijkt werkelijk ieder themaatje klassiek te zijn geworden, de eenzaam jankende mondharmonica voorop natuurlijk. De beelden blijven vooral in het geheugen gegrift door de combinatie van langdurige extreme close-ups en weidse woestijnlandschappen, gefilmd in Spanje, Arizona en Utah. De monden van de geweldige acteurs bewegen vaak niet gelijk met het geluid, gevolg van het feit dat het destijds in Italie (waar de studioscènes gedraaid werden) gebruik was het geluid niet synchroon op te nemen maar later toe te voegen. Detail voor de kniesoor.

De DVD toont wat er momenteel mogelijk is op het gebied van het restaureren en opnieuw presenteren van oud beeld- en geluidmateriaal. Het cinemascopebeeld is haarscherp, zonder enige beschadiging, en het geluid is fraai omgezet naar 5.1 surround, zonder geweld aan te doen aan het ook meegeleverde stereo origineel. Kortom, een lust voor oog en oor.

Zowel het commentaarkanaal als een viertal korte documentaires (featurettes) worden voornamelijk gevuld door filmhistorici Sir Christopher Frayling en Sheldon Hall, medeauteur van het verhaal, Bernardo Bertolucci en regisseurs John Carpenter, Alex Cox en John Millius. Niet alle bijdragen zijn even interessant of terzake, zeker de vijf minuten die Claudia Cardinale volspreekt niet. Toch passeren ook vele boeiende wetenswaardigheden en visies de revue. Ook oude interviewfragmenten met Sergio Leone zijn opgenomen. Sterke verhalen overheersen, de vertellers doen in machismo soms weinig onder voor de mannen in de film. Een belangrijke en complexe vrouwenrol in een western was nogal iets bijzonders, dat ook op de set nogal opzien baarde. Hoer en madonna tegelijk, zoals ze diep gedecolleteerd tussen al die hitsige cowboys doorliep. Belangrijker dan alle extra`s op de DVD is dat de film weer te zien is, in een technisch perfecte kwaliteit.

Over de DVD:
VS/Italie 1969
Speelduur: 159 minuten (hoofdfilm)
Beeld: 2.35:1 in een anamorf 16:9 frame, extra`s 16:9.
Geluid: Dolby 5.1 (Engels) en 1.0 (Frans, Duits, Spaans)
Ondertiteling film: onder meer Nederlands, Engels, Duits
Onderteling commentaar: Engels, Duits, Frans, Spaans
Regie: Sergio Leone
Scenario: Sergio Donati, Sergio Leone, naar verhaal van Dario Argento, Bernardo Bertolucci en Sergio Leone.
Camera: Tonino Delli Colli
Componist: Ennio Morricone
Producer: Fulvio Morsella
Geluid: Fausto Ancillai, Claudio Maielli, Elio Pacella
Montage: Nino Baragli
Met: Claudia Cardinale, Gabriele Ferzetti, Charles Bronson, Henry Fonda, Paolo Stoppa, Woody Strode, Jack Elam, Lionel Stander, Jason Robards
Productiemaatschappij en uitgave: Paramount www.paramount.nl