REVIEW

The Pianist

Jan Luijsterburg | 09 juli 2003

The PianistBijna zestig jaar na dato heeft Roman Polanski eindelijk een film gemaakt die rechtstreeks te maken heeft met zijn traumatische oorlogservaringen. Wees hij het uiteindelijk door Spielberg verfilmde script van Schindler`s List tien jaar geleden nog af omdat het te dicht bij hem stond, is nu de tijd blijkbaar wel rijp. Uitgangspunt was niet zijn eigen verhaal, maar het autobiografische boek dat pianist Wladyslaw Szpilman meteen na de oorlog publiceerde. Szpilman, die verder nog een lang en gelukkig leven leidde, overleefde het getto van Warschau, terwijl Polanski`s in Krakow zat. Verschillen en overeenkomsten worden in de `making of` documentaire A Story of Survival uit de doeken gedaan door Polanski. De herkenning zat hem naast de gebeurtenissen vooral in het nuchtere optimisme dat de ware overlevers kenmerkt.

Het verhaal van de Jodenvervolging is natuurlijk al vele malen verteld. Het eerste deel van The Pianist is hierdoor weinig verrassend. Opnieuw zien we doe de Joden gemarginaliseerd, getreiterd en vervolgens bij elkaar gedreven en afgevoerd werden, nu aan de hand van de familie van de pianist Szpilman. Hij weet ternauwernood te ontsnappen aan deportatie, dank zij de hulp van een collaborerende Pool die hem kent als beroemd pianist. De slechten zijn niet alleen maar slecht, de Joden niet allemaal goed, zoveel maakt de film op veel plaatsen duidelijk. Alleen achtergebleven in het verwoeste getto, begint hier het meest indrukwekkende deel van de film. Het meest origineel ook, want vanuit dit perspectief is deze periode nog zelden beschreven.

The Pianist

Uitgemergeld houdt Szpilman zich verborgen op enkele locaties. Hij wordt uiteindelijk zelfs geholpen door een Duitser, voor wie hij piano speelt, na een lange periode waarin slechts stilte heerste. Een van de meest indrukwekkende en effectieve toepassingen van muziek in films. Aan het eind speelt Szpilman de Grande Polonaise Brillante voor piano en orkest van Chopin in een concertzaal. Een geweldige bevrijding en ontlading van alle in de film opgebouwde ellende. Toen ik de film in de bioscoop zag bleef de hele (volle) zaal de aftiteling volledig afkijken, wat erg ongebruikelijk is.

Heel opvallend is de manier waarop het excessieve geweld van de Duitsers in beeld gebracht wordt. Uitbarstingen worden niet ingeleid of aangekondigd, maar zijn totaal onverwachts en heftig, waarna het leven gewoon verder gaat, bij wijze van speken alsof er niets gebeurd is. Dit komt buitengewoon realistisch over. Er wordt niet sentimenteel gedaan of aangedikt, en het komt daardoor extra direct over. Dit is ongetwijfeld een van de redenen waarom de film zo`n enorme impact op de kijker heeft, en zo`n succes geworden is, zowel bij de critici (vele prijzen werden gewonnen) als bij het publiek.

The Pianist

Ondanks dat de film op twee schijfjes is uitgebracht, zijn de extra`s kwantitatief beperkt. In die beperking toont zich echter de meester: de kwaliteit van het gebodene is uitstekend, waardoor het aangenaam kijken is. In de bondige `making of` (kleine veertig minuten) vertelt hoofdrolspeler Adrien Brody hoe hij er continu op gewezen werd zo ingetogen mogelijk te spelen. Dat was extra lastig omdat hij lange tijd in zijn eentje het verhaal moest dragen. De neiging om `wat te doen` om te voorkomen dat het saai wordt werd met kracht bedwongen. Juist die minimale benadering brengt de verstikkende sfeer in het getto krachtig over op de kijker. Brody ging te werk als een ware `method actor`: hij viel vele kilo`s af, deed afstand van zijn bezittingen en leefde geruime tijd in isolement als voorbereiding op de rol.

Polanski vertelt dat het emotioneel eenvoudig was de film te maken: het gaat over techniek en acteurs, ook al stopte hij een aantal eigen ervaringen in het verhaal. Maar toen hij na het maken van de film de acteurs voor het eerst zonder hun Duitse uniform zag emotioneerde dat toch erg: Duitsers bleken ook gewone mensen. Verder wordt ingegaan op de vormgeving, hoe complete straten gebouwd werden, en de ruĂŻnes van een in puin gebombardeerde stad gecreeerd werden.

The Pianist

Jammer dat de bij internationale producties blijkbaar onvermijdelijke Engelse taal het historisch realisme enigszins in de weg staat. Als je meegesleept bent in het verhaal vervaagt dit bezwaar. Belangrijk te vermelden nog dat beeld en geluid van deze DVD van een werkelijk uitmuntende kwaliteit zijn. Erg hifi, zal ik maar zeggen.

Over de DVD
Frankrijk, 2002
Speelduur hoofdfilm: 148 minuten
Regie: Roman Polanski
Scenario: Ronald Harwood, gebaseerd op het gelijknamige boek van Wladyslaw
Szpilman
Productie: Robert Benmussa
Camera: Pawel Edelman
Montage: Hervé de Luze
Muziek: Wojciech Kilar en Fréderic Chopin
Met: Adrien Brody, Daniel Caltagirone, Thomas Kretschmann, Emilia Fox, Julia
Rayner
Beeldformaat: 16:9 anamorf (extra`s  4:3)
Geluid: DTS 5.1 (Engels), Dolby 5.1 en 2.0 (Engels en Frans)
Ondertiteling: Nederlands en Frans
Extra`s: Trailers, Photo Gallery, filmographies, A Story Of Survival (Behind the scenes of the Pianist), Filmposters
Uitgave: A-film Home Entertainment www.a-film.nl
Homepage film: www.thepianist.nl  


EDITORS' CHOICE