Begin jaren 90 las wijlen regisseur Stanley Kubrick voor het eerst de novelle `Supertoys Last All Summer Long` van Brian W. Aldiss, het verhaal dat later de basis zou vormen voor de film `A.I.: Artificial Intelligence`. Volgens bekenden was hij direct gefascineerd en ging hij aan de slag met het aanpassen van het verhaal en het creeeren van de eerste storyboards. Ondanks de passie die hij hierbij tentoon zou hebben gespreid, vond Kubrick het niet aan zichzelf om de film te regisseren, dus ging hij op zoek naar een andere filmmaker, welke hij vond in de persoon van Steven Spielberg. Het plan was dat Spielberg de film zou regisseren, welke geproduceerd zou worden door Kubrick zelf. Teneinde gebruik te kunnen maken van de benodigde computertechnieken om de film te kunnen maken, werd het project uitgesteld en begon Kubrick met het vervaardigen van zijn laatste film: `Eyes Wide Shut`. Toen hij kort na het uitbrengen van deze prent plotseling kwam te overlijden, lagen de plannen voor A.I. nog steeds in de kast en achtte Steven Spielberg het noodzakelijk Kubricks laatste neergeschreven droomwereld tot leven te wekken ter nagedachtenis aan zijn leven en ter ere van zijn films. Een deels-postume samenwerking van twee grote filmmakers, dat beloofde wat, en vele fans keken dan ook met spanning uit naar wat deze collaboratie voort zou brengen. Na het zien van de film kan je je afvragen of Kubrick zich al dan niet in het graf zal hebben gekeerd toen deze film daar uiteindelijk was.
Het verhaal van A.I. speelt zich af ergens in de toekomst; als het ijs van de poolkappen is gesmolten en er nauwelijks nog land is voor de mensen om op te leven. In deze wereld dienen echtparen een licentie te hebben om kinderen te mogen krijgen en vervullen technisch zeer ontwikkelde robots (mecha`s genaamd, welke eruit zien als mensen en geprogrammeerd zijn om zich hiernaar te gedragen), een legio aan taken en diensten. Omdat deze machines geen levensmiddelen nodig hebben kan alle overgebleven ruimte worden gebruikt om zoveel mogelijk mensen te onderhouden. Ten einde koppels die geen kinderen hebben toch in hun behoeften te kunnen voorzien, ontwikkelt men een prototype mecha met het uiterlijk van een kind, dat ook daadwerkelijk in staat is van zijn ouders te houden zoals een echt kind dit zou doen. Op deze manier komt David, het eerste exemplaar, terecht bij een echtpaar wiens zoon ongeneeslijk ziek is. Alles gaat goed, totdat de echte zoon miraculeus genoeg van zijn aandoening herstelt en David letterlijk het veld moet ruimen. Niet bij machte de liefde voor zijn moeder opzij te zetten en gedreven door een sprookje, gaat hij op zoek naar een manier om alles weer terug naar het oude te kunnen brengen.
Het thema van het verhaal is op zich zeer interessant, maar dan moet het op het witte doek nog wel overgebracht worden en daar komt meer bij kijken dan het idee alleen. Helaas is Spielberg hierin merendeels niet geslaagd. A.I. brengt ons uiteindelijk weinig nieuws onder de zon; geen enkele sfeersetting, verhaallijn of (sub)thematiek is ook maar enigszins vernieuwend of nimmer eerder gerealiseerd. De film is in principe een bijeenvoeging van een groot aantal andere producties: met name het sprookje van Pinochio geplaatst in de wereld van Blade Runner, maar ook zien we sterke invloeden van films als Mad Max, Clockwork Orange en de vele TV-versies van Brave New World, naar het boek van Huxley. Alles al eens eerder gedaan dus, zonder er thematisch ook maar een vleugje eigen aan toe te voegen. Uiteraard kan gesteld worden dat alles in het verleden al een keer is neergezet, maar dan is het juist zaak er iets nieuws mee te doen; een andere invalshoek te kiezen of er een persoonlijke draai aan te geven; niet om gedane zaken vrijwel klakkeloos te kopieren. Helaas is dit bij het maken van A.I. wel zo gegaan, en dat is op zijn minst spijtig te noemen.
Is er dan helemaal niets goeds over A.I. te melden? Natuurlijk wel. De decors van de steden en het vele artwork is werkelijk waar fenomenaal om naar te kijken, maar deze zijn dan ook gebaseerd op de storyboards die grafisch ontwerper Chris Baker op Kubricks aanwijzingen heeft geschetst. Ook de cinematografie en de speciale effecten zijn van zeer hoge klasse, evenals het acteerwerk van de meeste karakters, met name dat van Haley Joel Osment als kinderrobot David; iets van waaruit de talenten van Steven Spielberg toch wel heel duidelijk naar voren komen. Maar over het algemeen kan toch gesteld worden dat de samenwerking tussen Kubrick en Spielberg niet geslaagd is zoals menigeen had verwacht. Het lijkt erop dat Spielberg zo hard heeft geprobeerd de visie van Stanley Kubrick naar het witte doek te brengen, dat hij geheel vergeten is zich te concentreren op zijn eigen talenten en zijn eigen visie. En dat terwijl Kubrick niet zo heel veel nagelaten had buiten enkele storyboards en beknopte uitwerkingen van een aantal belangrijke elementen van het verhaal. Hierdoor komt het werk van beide kunstenaars niet goed of met het verkeerde accent tot zijn recht, waardoor het is alsof je probeert een super intelligent en bloedmooi kind te maken door het DNA van Albert Einstein te kruisen met dat van Marylin Monroe, waarna je uiteindelijk een baby krijgt met het uiterlijk van de vader en het I.Q. van de moeder. Het idee was leuk, maar de uitwerking minder. En dat is met recht zeer, zeer jammer te noemen.
Over de extra`s
De extra`s die bij de DVD van A.I. worden geleverd zijn gebundeld op een tweede schijfje en zijn redelijk goed verzorgd, hoewel een beetje karig in omvang. Middels verschillende submenu`s is het mogelijk alle onderdelen van de `Making Of` te bekijken in blokken van 2 tot 9 minuten elk. In totaal zijn er zo een veertiental korte documentaires, met een totale duur van ongeveer 70 minuten, te bekijken over onderwerpen als het acteerwerk, de transitie van storyboard naar de diverse settings en decors, de belichting, de speciale effecten, de animaties en het geluid. Het is een beetje vreemd dat men er niet voor heeft gekozen deze korte documentaires te bundelen tot een op zichzelf staande Making of met een apparte scene-toegang, waardoor de kijker om de zoveel minuten handmatig een nieuw onderwerp moet selecteren, maar het is wat knullig hierover heftig te klagen. Wat tijdens het bekijken van de verschillende stukken wel opvalt is dat de nadruk bij het maken van de film wel heel erg op de nalatenschap van Stanley Kubrick heeft gelegen, wat het beeld geeft dat men hier wellicht iets te dwangmatig aan vast heeft willen houden. Maar over het geheel zijn de documentaires, duidelijk, constructief en zeer verhelderend en derhalve een goede aanvulling op de film.
Naast de verschillende filmpjes over het totstand komen van A.I. zijn er op de tweede schijf ook nog een aantal storyboards te vinden, alsmede gelicenseerde setfoto`s, tekeningen en trailers. Leuk om op een verveeld moment eens doorheen te bladeren.
(De afbeeldingen op deze pagina zijn enkele orginele storyboards zoals deze zijn gemaakt onder toezicht van Stanley Kubrick. Deze staan niet op de DVD - RJJC.)
Gegevens over de DVD
A.I.: Artificial Intelligence (2001)
Regisseur: Steven Spielberg
Acteurs: Haley Joel Osment, Jude Law, Frances O`Conner, William Hurt
Genre: sience fiction/ sociaal drama
Uitgever: Warner Brothers Movies
Speelduur ca. 140 minuten
Rating: 12+
Beelformaat: 1.85:1/ 16:9 letterbox
Geluid Dolby 5.1 Engels, Frans & Italiaans
Regio: 2
Extra`s:
- Making Of
- Interviews met regiseur, cast en crew
- Documentaire over totstandkoming A.I.
- Bezoek aan Stan Winston Studio`s
- Trailers
- Storyboards, tekeningen en foto`s
