Luisteren is goud
Onze woonkamer is eigenlijk voorzien op grote dipoolluidsprekers en het is dan ook niet echt mogelijk kleinere modellen dicht tegen een muur of in een rek te zetten. Daarom ben ik de luistersessies begonnen in de werkkamer, toch nog een 24 vierkante meter groot, met de Quads op 10 cm van een boekenkast, 180 cm uit elkaar, en beluisterd op twee meter afstand. De versterker was een oude Cyrus One, bepaald geen zwaargewicht dus, maar wel representatief.
Quad 11L met wandopstelling
Zoals verwacht komt de 11L behoorlijk evenwichtig over in deze opstelling; een bas heeft zelfs wat echt karakter en rolt eruit, contrabassen zijn nog net te volgen. Een piano klinkt mooi parelend, en stemmen krijgen geen hard randje in luide passages. Anderzijds missen cello`s wat warmte, en is het geluid in het algemeen niet helemaal natuurlijk, lijkt het allemaal wat te druk en iets artificieel. Breedteweergave is goed, maar de diepte is - tegen die muur aan - uiteraard wat beperkt. Dit wordt deels goedgemaakt omdat de luidspreker wat voorwaarts afbeeldt, wat met name stemmen heel levendig doet overkomen, zonder daarbij teveel van het goede te worden.
De kwaliteit en detaillering in het midden en hoog is ronduit goed te noemen: Quad heeft daar prachtig werk geleverd met wat niet anders kan zijn dan een betrekkelijk goedkope tweeter. In volume is het hoog zacht genoeg om luisteren op korte afstand mogelijk en aangenaam te maken. Het midden sluit naadloos aan, op een lichte korreligheid na. Het midden-laag is van iets minder niveau, mist wat doortekening. Niettemin maakt de 11L duidelijk onderscheid tussen goede en slechte opnamen, en zelfs tussen verschillende stijlen in opname. Luister bijvoorbeeld eens naar de buizen-versus-transistor vergelijking op de oude HFN&RR Test Disc II.
Quad 12L met wandopstelling
Grote broer klinkt duidelijk rustiger, cello`s zijn nu natuurlijk, en het laag is een pak massiever. Daar tegenover staat dat het hoog ook wat feller is, zodat een metertje of drie luisterafstand wel mag. Bij klassieke muziek behouden massale passages hun kracht en hun rust - de 11L leek daar wat moeite mee te hebben - en dit gaat gepaard met een enorm breed, los, en stabiel geluidsbeeld. De klankbalans is egaler, vlakker dan de 11L die een licht nadruk op het midden vertoont. Dat dit alles gerealiseerd werd op amper 20 cm van een muur is opmerkelijk.
Quad 11L vrijstaand
In de woonkamer dan, 2.5m uit elkaar, meer dan 1m van de muren, en aangestuurd door de ontegensprekelijk betere LFD versterker. Op de Ruben Gonzalez plaat klonken de instrumenten dik in orde, maar waren stemmen wat dun. Loreena McKennitts `The Visit` ging ook goed, haar stem was OK, miste hardheid, maar het geheel kwam wat licht en puntig over (zoals met vele luidsprekers, overigens).
Rustige en betrekkelijk eenvoudige muziek klinkt goed, met nogal wat warmte en een mooi midden en hoog, naast dat wat opake midden-laag dat eerder al opviel. Bij jazz valt de uitstekende rythmiek van deze luidspreker op, ook al mist een basdrum haar impact soms. Bij muziek die drijft op de aanwezigheid van massale golven laag gaat het mis, ontbreekt het fundament wat. En mindere opnamen leiden tot wat verharding van het geluidsbeeld. Naast de middenpositie beluisterd blijft veel van het stereobeeld bewaard, maar wordt de tonaliteit wat agressiever.
De lichte ruwheid die met de Cyrus One opviel ontbreekt nu bijna volledig, wat aangeeft dat de 11L toch wel een goede versterker verdient.
Het bovenstaande lijkt veel negatiefs te bevatten, maar ik moet toegeven dat de Quad 11L in het algemeen toch veel echt luisterplezier opleverde en ronduit muzikaal presteerde. Alleen maakt hij onderscheid tussen muziek die hij wel lust en muziek die hij niet zo mag. Maar af en toe heb je een toevalstreffer en gaat het echt bizar goed.
Quad 12L vrijstaand
Het is niet verwonderlijk dat de 12L veel breedbandiger klinkt in deze positie. Luka Blooms Turf was zwaarder, had meer massa en evenwicht, terwijl de ruimtelijke plaatsing duidelijk stabieler was dan met de 11L. Een heel mooie prestatie, waarbij het meest opvallende verschil met de ESL63s een zeker gebrek aan lucht was.
St.Germains jazz-achtige dingen waren het specifieke geval waarin de 11L beter was, omwille van een duidelijker rythmisch gedrag: de 12L kan soms wat logger overkomen, ook al is er in midden en hoog duidelijk meer detail aanwezig.
Kritisch materiaal gaat de 12L dan weer duidelijk beter af: Loreena McKennitt klonk fluweelzacht, en een wat rommelige opname zoals die van 10000 Maniacs werd beter beheerst.
Wat in vergelijk met de ESL63? De tonale balans is gelijkaardig, hoewel de 12L wat helderder klinkt. Dat laatste ligt deels aan wat meer hoog, maar ook aan een wat hogere vervorming t.o.v. de eerbiedwaardige elektrostaten. (Dat is normaal, vergeleken met een `63 klinkt zowat elke luidspreker vervormd.) De ESL klinkt natuurlijk nog verfijnder, maar het valt op dat de 12L, en in mindere mate de 11L, hetzelfde soort consistentie heeft dat de elektrostaten siert: je hoort onder alle omstandigheden een luidspreker, en niet een duo van tweeter en woofer. Ik denk dat dit vrijwel uniek is in deze prijsklasse!
