Een goed script is heel belangrijk. Je moet de juiste woorden kiezen en aanvoelen welke beschrijving een situatie nodig heeft. Teveel details weggeven is niet de bedoeling. Daarna moet je gaan nadenken welke stem het beste past en welke stemacteur je in laat spreken. Daarna volgen de opnames en de montage. Het is een proces van weken en niet iets dat je er snel even bij kan doen in een paar dagen.” De lastigste situaties om te beschrijven zijn volgens de sound designer flashbacks. "Het verschil tussen heden en verleden is natuurlijk lastig met een stem te beschrijven. Maar met wisselingen in klankkleur komen we een eind.”
Verschillende talen
Blind en Zwartboek waren de eerste films waar Mereijn bij betrokken was. Omdat Nederland amper ervaring had met audiodescriptie, werden de scripts in Engeland geschreven. "Door mensen die daar een opleiding voor hebben gevolgd. Het werken met de stemacteurs en de verdere afwerking hebben we in Nederland gedaan. Bij Blind was dat alleen voor de dvd en bij Zwartboek was ik bij het hele proces betrokken.”
Om te polsen of ze op de goede weg zitten, wordt ook de doelgroep bij het proces betrokken. "We vertonen de film aan blinden en slechtzienden. Aan de hand van hun reacties kunnen we het proces verbeteren.” En al zijn de reacties overwegend positief, soms is er ook een kritisch geluid te horen. "In Zwartboek zaten ook Engelse en Duitse dialogen. De audiodescriptie was in het Nederlands. Dat bleek verwarrend voor de doelgroep. Sommigen haakten af. Daarom kiezen we tegenwoordig bij de dialogen die niet in het Nederlands zijn voor ondertiteling die wordt ingesproken: audio ondertiteling. Dat is onder meer gebruikt bij Oorlogswinter en Bride Flight.”
Mereijn van der Heijden
Uitbreiding draagvlak
Ook de regisseurs zijn af en toe bij het proces betrokken. Sommigen zijn blij verrast over het resultaat. Mereijn: "Ben Sombogaart vertelde mij dat hij heel positief was over de beschrijving van situaties in zijn film Bride Flight. "Met de moderne digitale technieken is het niet moeilijk om een extra geluidsspoor aan een film toe te voegen. Toch zijn er in Nederland nog maar vier bioscopen (Amsterdam, Utrecht, Nijmegen en Ede, red.) waar films met audiodescriptie kunnen draaien. Daar komt volgens Mereijn hopelijk wel snel verandering in. "Pathé is aan het onderzoeken hoe zij hun zalen ook met de techniek kunnen uitrusten.” Ook voor het beluisteren van het extra spoor zijn geen grote inspanningen nodig. "De bioscoopbezoeker hoort de voice-over via een koptelefoon. Dat signaal wordt via Ultra High Frequency (UHF) techniek verzonden.”
De eigenaar van SoundFocus is blij dat er steeds meer films met audiodescriptie in omloop komen. Maar hij beseft dat Nederland nog maar aan het begin staat. Het zijn vooral Nederlandse films die een extra spoor krijgen. Dat geldt nog niet voor buitenlandse producties. Die moeten voorzien worden van audio ondertiteling, dat is duurder. Ook televisieprogramma’s zijn nog niet van een voice-over voorzien. "Ik blijf onderzoeken wat mogelijk is en probeer de techniek verder te professionaliseren. Ik ben al heel blij met de Nederlandse films en de dingen die ik heb gedaan voor webvideo’s van de NS en diverse Ministeries. Binnenkort gaan we met de eerste buitenlandse film aan de slag. Dat is een begin. Zo moet het stukje bij beetje steeds verder gaan.”
