Als er één begrip tot nu toe in deze eeuw centraal staat dan is het wel communicatie. Op elk gebied lijkt de communicatie de meest centrale rol in te nemen. Vroeger leefden we in een maatschappij waarin het handelen een doel was. Tegenwoordig streven we ernaar om “erover te praten”. En hoewel ik van praten mijn beroep gemaakt heb betekent dat daarmee nog niet dat ik nooit terugverlang naar de periode waarin men binnen bedrijven nog niet op de hoogte was van termen als “aanspreekpunten” en al helemaal niet van “aanspreekpuntenoverleg”.

Ik moet zo’n term niet in de mond nemen en er proevend op gaan kauwen want dan word ik daar niet vrolijker van. Niet zo lang geleden, toen wij nog wat minder gedepersonaliseerd waren, had je nog gewoon groepsleiders en sprak je van een groepsleideroverleg. Maar tengevolge van de opwaardering van het begrip communicatie hebben o.a. veel functies en situaties een nieuw label gekregen. Opvallend daarbij is dat veel slecht betaalde en door de maatschappij ondergewaardeerde beroepen nu een stuk aantrekkelijker klinken. Of er nu meer mensen zijn die deze beroepen ook uit willen oefenen blijft voor mij een vraag. Misschien voelen degenen die daadwerkelijk in die sectoren werkzaam zijn zich er beter bij. Ik hoop het maar voor hen.

Vaak wordt communicatie een doel op zich. Zo kan ik me enorm verbazen over de grote vlucht die het telefoneren genomen heeft. Wanneer ik een groepje tieners zie dan praten zij niet langer met elkaar. Ieder voor zich heeft een gsm aan het oor en communiceert met een op dat moment niet lijfelijk aanwezig persoon. Waarschijnlijk kunnen zij elkaar pas weer spreken nadat zij elk hun eigen weg gegaan zijn. Inderdaad; eveneens via hun géjèsemmetjes. Ook binnen de sector van de maatschappij waar ik werkzaam ben, de gezondheidszorg, zijn situaties te signaleren waarin het lijkt alsof de communicatie tot doel op zich verheven is. Eén van de meest sprekende voorbeelden is voor mij de thuiszorg. Er zijn intakers, zorgmanagers en wat al dies meer zij. Wat ze met elkaar gemeen hebben is dat het allemaal praters zijn en stuk voor stuk ook nog eens zitting hebben in allerlei overlegsituaties. Toegegeven; er lopen ook nog enkele werkers rond die het daadwerkelijke poetswerk op zich nemen. Maar als U ze kunt vinden bent U een spekkoper.

Een tweede voorbeeld uit de gezondheidszorg brengt me op een belangrijk onderdeel van de huidige communicatiehausse; het onderhandelen. In de tegenwoordige maatschappij hangt de mate waarin je succesvol bent voor een groot gedeelte af van je vermogen om te kunnen onderhandelen. De huisarts nieuwe stijl neemt bijvoorbeeld communicatie zeer serieus door ruimschoots de tijd te nemen om zijn diagnose te stellen, zijn bevindingen met je te bespreken en een behandeling voor te stellen dan wel in gang te zetten. Niet zelden bekruipt je in dat soort situaties tegenwoordig het gevoel dat de arts je nog uitsluitend met gesprekken denkt te kunnen helpen. Wanneer dat het geval is zal het van Uw eigen onderhandelingsvaardigheden afhangen of U vervolgens bijvoorbeeld alsnog die door U gewenste antibiotica kuur mee naar huis zult krijgen.

Nu zult U zich onderhand wel afvragen; waar wil die kerel naar toe met deze column? We zitten al halverwege en ik heb nog steeds niets gelezen over audio. U wordt op uw wenken bediend want na deze aanloop, die, om het in communicatietermen te zeggen, slechts diende om een kader aan te geven, kom ik nu op een aantal gevolgen van communicatie die ons audiofielen direct raken. Hoewel het hiervoor gesignaleerde toegenomen gebruik van de gsm uiteraard een factor is die zorgt voor een vergrote kans op storing van de geluidsweergave van de audio installatie is dat volgens mij voor de audiofiel niet het meest storende aspect van het toegenomen belang van communicatie. Het meest storende ligt naar mijn idee veel meer in de toegenomen communicatie zelf. Wanneer ik zeg dat communicatie binnen de maatschappij steeds belangrijker geworden is dan zeg ik daarmee in feite dat communicatie voor ons mensen belangrijker geworden is. Tenslotte vormen wij met z’n allen de maatschappij. En wat mij dan toegespitst op audio het meest opvalt is dat er meer over audio gecommuniceerd wordt dan dat er naar audio geluisterd wordt. Om het duidelijker te formuleren; praten gaat ten koste van luisteren. Voorbeelden? Onlangs telefoneerde ik met een regelmatige bezoeker van het forum van hifi.nl om een datum af te spreken waarop ik bij hem thuis naar zijn installatie zou kunnen komen luisteren. Hij wil zijn set graag beschreven zien in de rubriek “set van de week” maar wil dat niet zelf doen. Omdat we plaatsgenoten zijn ligt het voor de hand dat ik namens hifi.nl het luisterbezoek afleg. Op het moment dat ik de telefoon weer neerleg zie ik op het display dat ik ruim 51 minuten met hem in gesprek geweest ben. Wat zegt U? Nee, de concrete afspraak moet ik nog maken.

Regelmatig beleggen een aantal recensenten van hifi.nl, te weten Rene van Es, Philip van Deijk, Rene Smit en ondergetekende, een luisteravond. Tenminste; zo noemen we het en in het verleden is het ook ooit begonnen als luisteravond. Inmiddels is het echter eerder zo dat we bespreken wat we de afgelopen tijd aan te recenseren apparatuur in huis hebben gehad en wat we daarvan vonden, welke plannen wij hebben ten aanzien van het aanschaffen van nieuwe componenten, welke kandidaten we nog graag zouden willen horen of recenseren, welke importeurs in de komende periode benaderd moeten worden en door wie, wat we van de op dat moment spelende installatie vinden etcetera. Natuurlijk luisteren we ook even want anders kunnen we dat laatstgenoemde punt niet bespreken. Maar dat is dan ook maar heel even.

En die verschuiving van luisteren naar praten blijft voortduren. We zitten nu ook met lijsten van apparatuur op schoot en onderhandelen dat het een lieve lust is. Ik voorzie dat er een moment komt waarop we alleen nog maar praten over. Misschien moeten we een agenda op gaan stellen met vaste punten als mededelingen, ingekomen stukken, rondvraag enzovoort. Een toekomstig agendapunt kan dan zijn of het niet beter is om zowel een bespreekavond als een luisteravond in te stellen. Vervolgens moeten natuurlijk de randvoorwaarden voor een dergelijke luisteravond duidelijk gedefinieerd en beschreven worden. Maar voor we dat op verantwoorde wijze kunnen uitvoeren hebben we uiteraard eerst een voorzitter en een notulist nodig. Vanzelfsprekend zal dan van muziek geen sprake meer kunnen zijn want anders worden we te veel afgeleid van de essentie van de bijeenkomst. Aaaaaaargh!

Deze week ben ik jarig en zoals gebruikelijk ziet mijn lief hierin een aanleiding om wat mensen uit te nodigen voor een genoeglijk samenzijn. Onder het genot van een hapje en een drankje zullen we de avond vrolijk koutend in opperbeste stemming doorbrengen. Met op de achtergrond weliswaar wat muziek maar dan wel op een geluidsniveau die net tegen de gehoordrempel aan ligt. Want ook op de verjaardag van een audiofiel houdt men zich met name bezig met praten. De obligate vraag “wat ik voor mijn verjaardag wil hebben” is reeds beantwoord. De lange verlanglijst, die het gehele jaar door beschikbaar is en vrijwel wekelijks geactualiseerd wordt, is een opsomming van cd’s, lp’s, audio componenten en accessoires met daaraan prijskaartjes van uiteenlopende grootte.

Een belangrijk gemeenschappelijk kenmerk van al deze wensen is dat ze stuk voor stuk voor geld te koop zijn. En daarin verschillen ze nu juist met mijn grootste wens op audio gebied. Want die is niet te koop en waarschijnlijk ook niet te realiseren. Wat ik mij dan het liefst zou wensen? Eigenlijk heb ik het al gezegd. Ik zou minder tijd willen geven aan het praten over en meer ruimte willen hebben voor het luisteren naar. Het echte luisteren naar en genieten van muziek. Muziek die me boeit en vastgrijpt, die me overspoelt………Hallo? … Die me omarmt en me meesleept. Me raakt in het diepst van mijn ziel en me tot tranen toe roert. …….. Hallo? ……. Luistert U?……….. Zeker opgehangen. …… Gaan luisteren misschien?