Er is altijd wat te wensen in het leven, soms komen wensen zelfs een keer uit. Al heel lang staat op mijn verlanglijst het in huis halen van een AirTight buizenversterker. Een aantal keren producten van het merk kunnen beluisteren tijdens shows of op andere gelegenheden, maar eindelijk staat een ATM-1E voor mijn neus te spelen op mijn eigen luidsprekers.
Is AirTight dan zo bijzonder? Daar moet je een gevoel bij hebben, eenzelfde gevoel als bij een mechanisch horloge, een kostbare vulpen, een barograaf of antieke klok. Vakmanschap en technisch vernuft dat wordt gekoppeld aan handwerk, aan precisie, aan liefde voor het product, dat is wat AirTight doet uitsteken boven het gemiddelde. De uitdrukking “van een mooi bord kun je niet eten” gaat voorbij aan AirTight, want niet alleen de volledig hard-wired opbouw in een getunede behuizing is een staaltje van vakmanschap, hij speelt ook nog eens de sterren van de hemel.
ATM-1E nader belicht
AirTight maakt het ATM-1 model al sinds 1986, opgevolgd door een ATM-1S in 2006, geëvolueerd tot de ATM-1 2024 Edition zoals hij officieel heet. Het is trouw aan het oorspronkelijke ontwerp een buizenversterker waarvan de schakeling ruwweg gebaseerd is op een Leak-Mullard schakeling. Ultra Lineair met tweemaal twee EL34 buizen, waarmee een vermogen haalbaar is van 35 Watt per kanaal. Mits u een vervorming van 5 procent acceptabel vindt. Ik hou het voor mijzelf op wat minder vermogen dat bruikbaar is.
Als versterkerbuis zit er een heel gewone 12AT7EH in de schakeling, de drivers voor de EL34 buizen zijn twee Electro Harmonix 6CG7. Een 6CG7 is min of meer equivalent met een 6FQ7 en een 6SN7, maar is kleiner dan een 6SN7 en heeft een scherm tussen de twee buishelften dat aan aarde ligt en in een 6FQ7 ontbreekt. Daarmee is de buis wat duurder, maar superieur aan de andere twee. AirTight huldigt het principe dat je als eerste een buis kiest vanwege zijn muzikale eigenschappen en daar vervolgens een versterker omheen ontwikkelt. De buis is het uitgangspunt, niet de schakeling, niet de behuizing, niet de commercie.
Trafo’s van de 2024 Edition zijn afkomstig van Tamura, zowel de uitgangstransformatoren als een choke, de voedingstransformator is van AirTight zelf. De ATM-1E heeft een fixed-bias, met een draaiknopje aan de voorzijde kies je één van de vier buizen, een meter op de versterker heeft een aanduiding voor de juiste biasstroom. Kind kan de was doen. Fixed-bias of auto-bias, de meningen zijn verdeeld, als het zo gemakkelijk is te stellen is als bij AirTight dan hoeft een fixed-bias geen probleem te zijn.
Een ATM-1E is een eindversterker met RCA ingangen, op verzoek leverbaar met XLR connectoren. Aan de achterzijde zitten naast de ingangen alleen luidsprekeraansluitingen voor lage en hoge impedantie van de weergevers (4 en 8 Ohm, 16 Ohm op verzoek), een zekeringhouder en netspanning entrée. Wie dat wil kan de zekering van de netspanning zo eenvoudig verwisselen voor een ander exemplaar.
De voorzijde is al net zo spaarzaam. Geen grote, opvallende knoppen op het dikke aluminium frontpaneel, volgens AirTight traditie bescheiden regelaars voor de ingangsgevoeligheid (links en rechts apart), de biasknop en een druktoets voor aan/uit. Witte letters tegen een grijze achtergrond, het enige opvallende ornament is het goudkleurige naamplaatje. Van bovenaf gezien is de ATM-1E zwart.
Het chassis
Er is geen kap leverbaar om de buizen tegen aanraken te beschermen. Wie door de koelgaten van het chassis heen kijkt ziet koper onder de EL34 buizen. In de ATM-1E is een 1,6mm dik stalen monocoque chassis gebruikt zodat er geen schroeven zichtbaar zijn aan de buitenzijde, én voor stevigheid. De bodem is gemaakt uit verkoperd staal. AirTight gebruikt het chassis en alle andere metalen delen om de versterker te tunen naar de huisweergave van het merk. Dat tunen is een langdurig proces dat volledig op het gehoor is gebeurd. Het chassis en de andere metalen delen zijn daarmee een wezenlijk onderdeel geworden van de beheersing van microtrillingen. Kijk, dat bedoel ik nou met liefde voor een product en vakmanschap. Dat een ATM-1E hard-wired is zal daarom niemand verbazen. Dat de componenten allen hoogwaardig zijn, daar ben ik van overtuigd, zelfs zonder de ATM-1E uit elkaar te halen. Ik geloof AirTight op hun woord.
Wie een foto bekijkt van het inwendige van deze versterker ziet hoeveel koper is gebruikt. Buisvoeten zitten niet op printplaten die door het wisselen van buizen kunnen beschadigen, ze zijn vastgezet op de koperplaat. Alles even netjes en symmetrisch opgebouwd. Liefde voor het vak spat van de foto’s af.
Specificaties zeggen weinig, maar sommige zijn wel nuttig om te weten. De ingangsgevoeligheid is 700mV voor 35 Watt output, afgesloten met een mooi hoge 100 kOhm. De dempingsfactor is zoals te verwachten laag, 6,7 bij 1 kHz/1Watt. Volgens AirTight is het frequentiebereik 20 Hz tot 30 kHz binnen een grens van -1dB en gemeten bij 30 Watt. De versterker heeft een kleine voetafdruk van 365 x 305 mm en is 225 mm hoog. Staat op dempende voeten. Het gewicht van 21,5 kilo zit hem voornamelijk in de Tamura transformatoren.
Schatje in zijn omgeving
Wie zoiets moois als een AirTight in huis haalt, is voor mijn gevoel verplicht daar een hoogwaardig systeem omheen te bouwen. Voor mij is dat een Auralic Aries G1 streamer, met daarin als upgrade een Hörwege PSU. De digitale XLR uitgang gaat met een Ricable Invictus AES/EBU naar een Metrum Adagio d/a converter, welke vanwege zijn unieke volumeregeling als hoogwaardige voorversterker mag dienen. Luidsprekers zijn Falcon LS3/5A Gold Badge op Solid Steel stands. Muziek speel ik vanaf een Melco N10 over ethernet, met in het netwerk Melco S100 switches en AudioQuest Carbon en Vodka kabels. Bekabeling aan deze ATM-1E is allemaal van Inakustik uit de AIR serie. Een AQ-2404 HQ netsnoer, NF-2404 RCA interlink en LS-2404 luidsprekerkabels. Wellicht over de top, maar de combinatie van kabels past perfect bij het karakter van deze AirTight.
Schatje aan het werk
Dat ik een AirTight ATM-1E een ‘schatje’ noem is verre van denigrerend bedoeld. De geringe afmeting gekoppeld aan spierballen en een grootste prestatie dwingt je haast om een koosnaam te verzinnen. Om te zien is het een snoepje, om naar te luisteren een (h)eerlijke versterker. Dat kon ik constateren aan mijn Falcon luidsprekers die het BBC ontwerp van destijds nauwkeurig volgen. Met een recente meting constateerden we dat ze in 2025 nog altijd actueel en accuraat zijn. Een Falcon heeft een impedantiepiek tot ruim 40 Ohm bij 67 Hz. De laagste impedantie ligt bij 164 Hz met een waarde van 7,9 Ohm, maakt weer een sprong naar 24 Ohm bij 800 Hz en zakt dan tot 8 Ohm bij 20 kHz.
Bij 1800 Hz is rond de scheidingsfrequentie een flinke fasedraai te zien. Al met al niet de gemakkelijkste belasting voor buizenversterkers welke altijd een vlak impedantie-verloop het prettigst vinden. Daarom durf ik gerust veel andere luidsprekers aan te bevelen voor een luistersessie, denk aan Harbeth, Graham Audio of Spendor Classic. Net als aan vele merken en modellen met een in de ogen van veel consumenten moderner uiterlijk.
Let wel, een combinatie op papier mag geen reden tot aanschaf zijn, luisteren blijft altijd nodig voor het bepalen van een match made in heaven. Go see the dealer.
Met open mond
Waar mijn mond als eerste bij open viel is een album van Manu Katché met de titel ‘Third round’. Gewoon een geripte cd maar wat een sfeer weet de AirTight te scheppen. Sax, bas, piano en slagwerk, wat komt dat uit de verf. Losgemaakt, ruim, rillingen van de saxofoon, een afbeelding uit het voorbeeldenboekje. Met een flinke portie dynamiek, plastisch, snel en accuraat. De kleine luidsprekers groeien een paar maten boven zichzelf uit.
Normaliter staat hier een EAR/Yoshino zijn best te doen, de ATM-1E is een volwassener machine met meer ballen en een klankkleur die niet eens neigt naar warmte, gewoon klopt, een een instrument de body geeft die het verdient. Het aantikken van bekkens door Manu heeft exact de juiste sissende trilling, de elektrische piano verwar je niet met een besnaard exemplaar.
Er staan hier gewoon even geen luidsprekers, fenomenaal wat een Falcon kan aan het juiste apparaat. Een EL34 buis heeft soms wat weinig ballen, mooi midden, afvallend laag en hoog. Nou niet met deze versterker. De zachtheid van de EL34 is behouden, met de power die eerder lijkt op een KT-88, KT-90 of groter. Katché heeft de muziek opgenomen voor ECM, dat scheelt al in kwaliteit, de AirTight perst daarna elk detail uit de bits.
Het moet gewoon, Bobo Stenson met ‘Song of Ruth’ en daarna Anouar Brahem met ‘The lover of Beirut’. Bobo weet piano tot leven te wekken, gaat met hoge snelheid door de weergevers, laat bas een melodie spelen, weet bekkens tot leven te wekken. Met een gemak alsof hier een systeem staat dat vele malen kostbaarder is. Gegeven dat ik luister zoals een LS3/5A is bedoeld. Kleine ruimte, speakers twee meter uit elkaar, luisterafstand twee meter. Versterker hoeft niet heel veel power uit te stoten, dus behoud van alle ruimte voor pieken en dynamieksprongen. Noemde ik de ATM-1E een schatje, het is hiermee een brok spieren als van Rico Verhoeven. Tegelijk zo subtiel en teder in de weergave als een zacht kraaiende baby.
Tja, als ik echt onder de indruk raak dan vallen voorbeelden en superlatieven zomaar uit de lucht. Luister eens naar de basklarinet van Klaus Gesing, hoe die zweeft door de ruimte, met een intense en volle klank. Waar de oud van Brahem in mee gaat, terwijl die juist heel strak staat gepositioneerd. Waardoor de karakters van de instrumenten de juiste behandeling krijgen. Misschien is de weergave niet perfect, zou een andere luidspreker of bron nog dieper ingaan op details, nog meer de werkelijkheid kunnen benaderen, het is niet van belang. Met deze AirTight raak je de essentie van audio apparatuur: het kunnen beleven van muziek tot in je poriën. Elke vezel van je zenuwen op scherp zetten voor het ontvangen van emotie en de gedachte achter de muziek.
Met pensioen
Yo-Yo Ma maakte vanwege het met pensioen gaan van zijn vaste pianiste Kathryn Stott samen met haar het album ‘Merci’ dat ik als highres download binnenhaalde. Sony Classical heeft zijn best gedaan de twee topmusici te vangen in een samenzijn waarbij je de liefde voor muziek tussen Ma en Stott haast lijfelijk kunt voelen. De AirTight weet de sfeer op te pakken, al in de eerst track ervaar je de waardering voor elkaar en bespeur je in het spel het naderende afscheid van het samenspelen. Overdreven? Ga er voor zitten, met de juiste middelen en ervaar het vooral zelf. Muziek is emotie, expressie en dat hebben ze in Japan zo ontzettend goed begrepen. De kunst om dat te vangen vraagt om Japanse geest en gevoel, het oog voor detail, de schoonheid vangen met kleine middelen.
Voor fijnheid gebruikte ik toen ik nog met vinyl werkte graag Japanse pick-up elementen als die van Highphonic, Supex, Transfiguration en Phase Tech, deze AirTight versterker maakt datgene in mij los wat ik in de elementen al waardeerde. De lust tot het blijven weergeven van muziek, ongeacht het genre. AirTight is wat minder weelderig dan Accuphase en Luxman in klank, in mijn oren accurater, is niet zo helder als een soms kaal klinkende EAR/Yoshino, maar geeft net als Luxman en Accuphase het gevoel dat een warm bad je omsluit. Ondertussen vergeet ik bijna Yo-Yo en Kathryn, zij spelen nog altijd door en maken mijn brein helder en geconcentreerd, ook een uitwerking van muziek als die zo wordt weergegeven dat het natuurlijk is en niet gekunsteld overkomt.
Een wat grotere opstelling maak ik met Combattimento en hun laatste cd met de titel ‘Bach restored’. Een concert voor drie violen brengt speelsheid en harmonie naar voren. Viool soms tot op het randje van scherpte zonder over de grens te schieten. Cello’s duidelijk aanwezig naast de bassen. Veel is hoorbaar van de opnameruimte, een kleine kerk. De akoestiek van de kerk werkt niet verstorend zodat de drie violen ieder afzonderlijk te volgen zijn. Het speelt zich af voor mij, ik zit ogenschijnlijk in een kerkbank, op een afstand van de orkestleden die het mogelijk maakt de eenheid van musici te behouden en ze niet alleen als solisten waar te nemen.
Nog een stap groter, Akademie für Alte Musik Berlin in een concert met werken van C.P.E. Bach, niet te verwarren met J.S. Bach van Combattimento. Heel levendig klinkt de muziek, groot orkest, fluit, hobo , trompet, hoorns, deze Bach laat alles uit de kast trekken. Er is wat volume voor nodig om het ook echt groot te maken, de ATM-1E levert het met plezier en de vervorming die bij 35 Watt volgens AirTight’s specificaties behoorlijk hoog is, nou die zakt tot minimale waarde bij deze toch duidelijk lagere volumes. Gezeten ergens in de zaal spits ik de oren als het orkest bijna stil probeert te zijn, dirigeer ik met zwaaibewegingen in de lucht naar luider spel.
De hemel van Parijs
Met vinyl riep ik altijd als ‘Sous le ciel de Paris’ gezongen door Juliette Gréco goed speelt, dan is de set in orde. Ik zal het moeten streamen ditmaal. Wat lang niet altijd lukt, gaat nu wel goed, de AirTight doet mijn gevoel herleven. Gréco kruipt onder je huid. Neemt je mee de straten van Parijs in. Lang geleden dat ik zo dicht bij haar kon komen. Hulde! Proef de wijn, ruik het brood, lach om een scheve baret, dwaal door de straten onder de blauwe lucht boven Parijs. Dat gevoel krijg je als je de ogen sluit en alleen luistert.
Hoe anders is het als Zaz het zingt, moderner, gehaast, drukker. Zoals de straten van Parijs gevuld zijn met verkeer, drukte en een bonte stoet mensen. Leuk dat contrast en mooi dat het zo duidelijk wordt. Chimène Badi maakt er een straatmuzikant track van, je ziet haar staan bij Montmartre, beetje rauw, de onmisbare accordeon in de hoofdrol. Elke track heeft een eigen charme met een AirTight, al blijft mijn hart Gréco het liefste volgen.
Als het gaat om de vrijwel perfecte opname, dan sluit ik Lori Liebermann nog altijd in het hart met de titelsong van haar album ‘Truly’. Een voorbeeld van samenspelen in een studio en niet het samenvoegen van eindeloos veel digitale sporen. Het spat er uit, slagwerk, zachte piano, de licht hese stem van Lori, bas en gitaar, gemixed door de vaardige vingers van Bob Clearmountain die in de vreselijke branden van LA van begin 2025 zijn studio in vlammen op zag gaan. Oh mensen, wat is dit gaaf. Alsof ik op zijn stoel zit. Vele, vele malen gespeeld, een highlight in weergave.
‘Moonlight in Vermont’ moet er dan gewoon achteraan. Warm en gevoelig, slepend en traag, sfeervol, invallende instrumenten. Hoogte en breedte kloppend. Diepte aanwezig in het stereobeeld. Ik vergeet eerlijk gezegd de taak om verschillen te benoemen zo word ik gegrepen door de muziek die telkens weer uitblinkt. Ok even dan, geen ruis, geen brom, geen waarneembare vervorming, mooi stereo-beeld, van hoog tot laag in balans, krachtig waar nodig en subtiel als de muziek daarom vraagt. En nu, snel terug naar de artiest die telkens op deze AirTight de hoofdrol opeist.
Hard als het moet
Nog van voor de eerste ATM stamt muziek van The Alan Parsons Project. ‘I robot’ is een leuke track om mee aan te geven dat de ATM-1E geen watje is en pop in deze vorm ruimschoots aan kan. Dat de muziek druk is, maakt niet uit. Onderscheid tussen klanken blijft en sneeuwt niet onder in het totaal. Uiterst links en rechts zitten geluiden tot ver buiten de opstelling van de luidsprekers. Overal gebeurt wel iets, laag bij de grond, hoog bijna tegen het plafond, terwijl in het midden een bal van stemmen hangt.
Dan ook maar een stuk van ‘Amused to death’ van Roger Waters. Betere en latere opname in Q-Sound. Nog een keer zo ruimtelijk, vooral als ik nog iets naar voren schuif. Niet altijd even gemakkelijk te verstaan is de stem aan de linkerkant, de AirTight maakt hem duidelijk en gearticuleerd. Trekt geluiden uit elkaar en geeft alles en iedereen de ruimte. Het is zo leuk om zo te luisteren dat ik mijn laptop sluit, de ogen sluit en deze review later zal afmaken. Muziek gaat voor vanaf dit moment.
Conclusie
Wie tot hier heeft gelezen snapt dat ik een AirTight ATM-1E beschouw als een begeerlijke buizenversterker die in alle boxjes een vinkje krijgt. De bouw is een voorbeeld van Japanse traditie. Het tunen van het chassis voor het managen van microvibraties die de klank van een AirTight vormen is volgens mij uniek. Het vasthouden aan een oude beproefde Leak-Mullard schakeling en daar zelfs reclame mee maken is bewonderingswaardig.
Het toepassen van 6CG7 buizen in de stuurtrap laat zien dat AirTight niet de meest geëigende paden bewandelt, eerder zoekt naar het optimum. Dat alles resulteert voor mij in een compromisloze buizenversterker die zich wat power betreft gedraagt als een klasse-A/AB transistorversterker, gecontroleerd speelt met het zachte karakter van een buis, de snelheid en dynamiek van een buis, getuned in een klank die ik eerder neutraal dan gekleurd kan noemen. Elke keuze aan muziek is passend. Van de kleinste viool tot aan de grootste synthesizer. Slagwerk heeft punch, een bekken is sissend, bas melodieus, piano groot en rijk, een soliste is welkom, een orkest idem dito.
Heb ik plezier gehad van de AirTight ATM-1E? Jazeker, volop genoten van muziek, in mijn hoofd voorstellingen gemaakt alsof ik bij de uitvoerende zat, plaatjes in mijn hoofd getoverd en begrepen wat een artiest met zijn muziek heeft bedoeld. Wellicht allemaal te passievol, beschreven met bovenstaande tekst, daar nodigt een AirTight toe uit. Het was een reis over een muziekwereld die aan alle kanten klopte en plezierde. Een groter compliment kan ik niet bedenken.
AirTight ATM-1E
9.950 euro | www.mafico.com
Beoordeling 5 / 5
