Na een zeer aangename kennismaking met Audes powerconditioners eind 2021 was het behaalde resultaat in de herinnering blijven hangen. Het destijds terecht met vijf(!) sterren bekroonde apparaat deed precies wat je er van mag verwachten. Omdat ik graag eens wilde testen wat een groter model kan doen in mijn meer uitgebreide huiskamersysteem is een ST-3000DC aangevraagd en geleverd. Bij dezen mijn ervaringen.
Ten opzichte van de destijds aan de tand gevoelde ST-900 is de capaciteit een stuk groter, is er een DC-blocker ingebouwd, zijn er acht outlets beschikbaar en wat toen niet het geval was, op de ST-3000DC prijken nu de mooie meters die een ST-900 altijd al sierden. Overigens is de ST-900 ook wat aangepast, standaard is ook daarin tegenwoordig een DC-blocker aanwezig. Met een capaciteit van 3000 Watt is de ST-3000DC wat ruim voor mijn hoofdsysteem, maar zijn de acht outlets meer dan welkom als je niet wilt werken met een powerblock achter de powerconditioner. Ik denk maar zo, een te ruime jas zal nooit gaan knellen.
Audes, Audio from Estonia
Het in Estland gevestigde Audes maakt naast netfilters ook luidsprekers en versterkers, maar werd vanaf 1935 als eerste bekend als fabrikant van radio ontvangers. Voor een radio-ontvanger zijn diverse tansformatoren noodzakelijk en die maakte men in eigen beheer. Toen waren ontvangers met hun buizen en componenten, die van veel mindere kwaliteit waren dan heden ten dage, erg gevoelig voor storingen uit de ether en uit een krakkemikkige stroomvoorziening. Audes maakte daarom gebruik van een wikkeltechniek voor hun transformatoren die alle frequenties boven de 800 Hertz afkapt en lager dan 50 Hertz zoveel mogelijk blokkeert.
De ondergrens voorkomt het doorgeven van schakelklikken, de bovengrens houdt EMI en RFI tegen. Men maakte gebruik van een arbeidsintensieve en kostbare wikkeltechniek om te voorkomen dat een trafo volgens het principe van inductie naast de gewenste 50 Hertz ook gaat werken als een condensator voor frequenties tot in de Megahertzen. Condensatoren vormen immers geen of weinig belemmering voor hoge frequenties. Omdat een dergelijke trafo groot, kostbaar en tijdrovend is om te maken, hebben veel fabrikanten het principe de rug toegekeerd, behalve een enkeling als Audes.
De natuurlijke eigenschap van een Audes transformator is ideaal voor het opschonen van stroom en spanning verkregen uit het lichtnet. Immers ons lichtnet is ernstig vervuild door moderne schakelende voedingen, door wifi om ons heen, door omvormers, voor zonnepanelen en opladers van een EV. In industriegebieden, rond kantoorparken en op het platteland door zware machines en LED-verlichting.
Hoe fijn is het als je die invloeden weg kunt houden van audio en video, want al hoor je het niet als brom of ruis, de storingen komen binnen via de voeding van een apparaat en moduleren het muzieksignaal dat wel op een hoorbare frequentie werkt. Wie het verschil met en zonder netfilter wel eens heeft ervaren op een hoogwaardig audiosysteem weet precies waar het om gaat. Om onrust, hardheid en vervorming. De verstoring kan via elke draad van ons elektriciteitsnet worden binnengebracht, de fase, de nul en de aarde.
We hebben geconstateerd dat een Audes powerconditioner werkt als een filter, nu willen we ook graag een isolatie aanbrengen tussen het lichtnet en onze apparatuur. Omdat een Audes werkt als een scheidingstransformator heeft de secundaire zijde geen elektrische verbinding met de primaire kant. Primair zit 230 Volt op de fase draad, is er een nul draad en een aarde, de laatste verbonden met een aardepen of iets dergelijks. Aan de secundaire kant van een Audes meten we op elke pool 115 Volt, samen 230 Volt. Met een midden aftakking die een virtuele aarde vormt. Die virtuele aarde moet vooral niet verbonden worden met een echte aarde, dan doet u een deel van het positieve effect van een Audes teniet.
Omdat de primaire en secundaire wikkelingen in tegenfase staan, krijgen verstoringen op lage frequenties geen kans. Dat in tegenstelling tot de meeste netfilters die via netwerkjes proberen vervuiling afvoeren naar aarde. Een Audes power conditioner hoeft daarom ook niet persé aangesloten te worden op een geaarde wandcontactdoos, hij maakt immers secundair een eigen aarde voor uw audio- of videosysteem. Omdat er twee fases zijn is het polen van apparatuur ook niet nodig, al is het wel aan te raden alle apparatuur op dezelfde manier gepoold aan te sluiten. Bijvoorbeeld met een Oehlbach Phaser is de juiste polariteit te vinden. Waarom apparaten toch reageren op polariteit is onduidelijk, misschien door onderlinge beïnvloeding aan de secundaire kant.
Ruim assortiment
Audes maakt voor zijn serie power conditioners gebruik van transformatoren met verschillende capaciteiten. Van 500 Watt in de ST-500DC, via 900 Watt, 1500 Watt, 3000 Watt tot een DT-3600DC met dubbele trafo voor een maximale afname van 3300+300 Watt. Bij voorkeur kiest u ruim, een versterker die maximaal 800 Watt trekt is beter uit met een ST-1500DC dan een krappe ST-900DC.
Aan de secundaire kant (uw set) geeft elke Audes bijna 230 Volt af. Een klein verlies is niet te vermijden, maar dat is niet erg, apparatuur gaat veel langer mee bij een lage 225 Volt dan bij een hoge 235 Volt. Audes bouwt zijn power conditioners in prachtige kasten. Zwart geanodiseerd of met witte lak bespoten. Voor uw informatie, wit raadt de importeur af tenzij zwart echt niet acceptabel is.
Aan de voorzijde vindt u twee analoge meters, een voltmeter die de netspanning aangeeft aan primaire zijde en een ampèremeter die de stroomafname toont aan secundaire zijde. De stroomopname van circa 16 Watt die een Audes ST-3000DC permanent heeft vanwege trafoverliezen toont de meter niet. Een bescheiden LED geeft aan dat de hoofdschakelaar aan de achterzijde op ‘on’ staat.
Achterop in geval van een ST-3000DC vinden we een C20 16A netspanningentrée en acht Schuko 10A outlets. Oerdegelijk spul, zonder esoterische vormen aan te nemen. Meer is er niet aan de buitenzijde. Intern zit genoemde transformator, genoemde DC-blocker en een klein circuit dat zorgt voor een opbouwende aanloopstroom, zodat de zekeringen in uw meterkast niet afschakelen door een vanuit de Audes veroorzaakte inschakelstroompiek. Geen verdere filters, noch primair, noch secundair, niet in serie, niet parallel. Daarom dus ook geen specifieke outlets voor verschillende typen apparatuur. Dus nooit dynamiekverlies of kleuring.
Juist het omgekeerde; een zo grote transformator is als het ware een stroombuffer. Vanwege de lage impedantie aan secundaire kant van 0,4 Ohm kan een Audes korte afnamepieken van een versterker prima opvangen. Nog veel beter dan wat standaard uit een wandcontactdoos/lichtnet komt met hun hogere impedantie. Het is overigens aan te raden, ook om aardlussen te voorkomen, om alle apparaten in de installatie op de Audes aan te sluiten.
Acht outlets
Hoe maak je acht je outlets van een ST-3000DC vol? Vanaf de basis van de set met een Keces P6 voeding voor een Melco S100 ethernet switch en een E100 externe harde schijf. Een tweede voeding is voor een D100 ripper. Vervolgens staat er een Melco N10 opslag, een Auralic Aries G2.1 netwerkstreamer, een Metrum Acoustics Pavane DAC3, een Audia Flight Strumento No.1 voorversterker en een FLS4 eindversterker. Tot slot een ATC C1 Sub Mk II actieve subwoofer. Dat alles om via kabels van AudioQuest, Supra, Crystal Cable en Inakustik een set passieve ATC SCM20P SL monitor luidsprekers aan te sturen.
De ST-3000DC hangt aan de primaire kant met een Kemp netsnoer en Furutech stekkers vast aan een wandcontactdoos, achter een lichtnetgroep special en alleen voor audioapparatuur. Een AudioQuest Niagara 5000 netfilter maakt voor het eerst in vijf jaar plaats voor een andere stroombron.
Het is terecht om te spreken van indalen in plaats van neerzetten. De ST-3000DC van Audes meet 180mm hoog, 371,5mm diep en is met een breedte van 447mm maar net passend tussen de steunen van een ouder model Quadraspire audiomeubel. Het was handiger even de bovenste plank weg te halen en de Audes te laten zakken dan te gaan schuiven. De ST-3000DC van 33 kilo netto daalde in tussen de staanders.
Omdat een Audes ST series powerconditioner zorgt voor een galvanische scheiding tussen lichtnet en audiosysteem, ook voor een virtuele aarde die niet verbonden is met een echte aarde, is het fijn die scheiding voort te zetten. Zo is mijn ethernetswitch gekoppeld via een glasvezel en mijn tv is optisch verbonden met mijn d/a converter. Ik had nog een stap verder kunnen gaan door tv en decoder die op een andere lichtnetgroep zitten niet met ethernet op mijn Melco switch aan te sluiten en door een centraal in huis geplaatste Roon NUC met SBooster voeding te verplaatsen naar de huiskamer. Maar als ik meet tussen een aarde op de tv of op de powerstrip voor de SBooster, dan zie ik een oneindig hoge ohmse weerstand ten opzichte van de virtuele aarde achter de Audes power conditioner. Waarmee ik aanneem dat ik gevrijwaard blijf van troep achter de Audes.
Dynamiek
Ksenia Dubrovskaya en Sona Barseghyan had ik nog nooit van gehoord, de twee muzikanten weten in de huiskamer samen op viool en vleugel een prachtige vertolking van een werk van Niccolo Paganini neer te zetten. Een muziekstuk waarmee een vaak gehoorde klacht dat power conditioners de dynamiek verknoeien naar het land der fabelen wordt verbannen als een Audes daarvoor wordt ingezet. Van subtiele viool tot knallende vleugel wordt door mijn luidsprekers gepompt met heel veel energie. Waarbij de klank van haar viool opvallend fraai is in de opname. Terwijl de vleugel hard is opgenomen met microfoons, zodat het spel knalt als of de vleugel hier staat te spelen. In de afgelopen weken waarin de Audes ST-3000DC heeft staan spelen is steeds opgevallen hoe ongelofelijk stil de achtergrond is. Zodat instrumenten alle ruimte hebben om te excelleren en niets in de weg staat om uren achtereen muziek te luisteren.
Een stuk rustiger van aard is een andante geschreven door Haydn en uitgevoerd door het Trio Ernest. Zachte piano aanslagen, lieftallige viool en cello in levendig spel. Ook dit trio bewijst dat een verandering met een Audes in een audio opstelling veel langer hoorbaar blijft dan een kort moment van gelukzaligheid. Telkens, of ik nu muziek speel van mijn eigen opslag of dat gewoon internetradio staat te spelen, merk ik dat muziek ergens in de ruimte ontstaat en niet teruggeleid wordt naar een paar luidsprekers. Waarbij de manier waarop muziek speelt steeds organisch is en zeker geen bijeffecten meer kent die herleid kunnen worden naar de stroomvoorziening.
De erven van Eva Cassidy hebben weer een inkomstenbron ontdekt door het album ‘Walkin’ After Midnight’ uit te geven. Een live-opname van een concert dat zij een jaar voor haar dood gaf. Om met de deur in huis te vallen, het album kent geen greintje warmte, is knalhard en doet haar engelachtige stem weinig recht aan. Met een slechte installatie is het schreeuwen in de ruimte. Niets gedaan aan een schone stroomvoorziening, dan wens ik u sterkte. Met de Audes ST-3000DC is het om aan te horen, mooi is nog steeds anders op veel tracks. Het is daarmee een goed voorbeeld waarom een power conditioner, in goed Nederlands een netfilter, vaak op zijn plaats is. In mijn tweede systeem waar gekozen is voor een andere oplossing viel het album erg tegen.
Hier in de huiskamer is het een stuk aangenamer. Met dank aan de warmte en rondheid die deze Audes weet te bewaren voor de luisteraar. Daarmee niet kleurt, juist neutraal presteert en de aangesloten componenten hun werk laat doen. Als ik overstap naar een ander album van Eva, ‘Nightbird’, dan speelt dat een heel stuk beter. Zowel ‘Fever’ als ‘Autumn Leaves’ zijn aangenaam om naar te luisteren, waarbij vooral het tweede nummer Eva heel dichtbij weet te brengen. Dit is by far de beste stroombron die hier heeft staan spelen. Muziek ontstaat in de ruimte, laat zich niet vastzetten op een specifieke plaats. Is de opname zo dat band of orkest verder weg staat, dan gebeurt dat ook in de kamer. Zet Eva in de opname dichtbij en ze komt op twee meter afstand van je af te zingen. Het stereobeeld is voorbeeldig goed geworden in de afgelopen weken.
Opname doet er toe
Altijd goed opgenomen zijn albums van Allan Taylor en zijn ’50 Years on the Road’ is geen uitzondering. Opnieuw, net als bij Eva, kom je heel dicht bij de artiest. Verkrijg je het gevoel dat hij of zij voor jou speelt en niet voor anderen. Daarmee staat muziek niet recht in je gezicht, een gepaste afstand blijft aanwezig.
Het is de absolute stilte op de achtergrond, het totaal ontbreken van gemoduleerde rommel in de muziek die deze ervaring mogelijk maakt. Het gekke daarbij is dat een soms gehoorde klacht dat mijn systeem “te lief” zou zijn verdwijnt. Het potentieel van het systeem wordt uitgebuit en zonder enige rem op dynamiek of andere beperking is alles levendiger geworden. Speelt muziek helderder, niet in klank, in schoner en zuiverder. Waarmee genieten een stuk is toegenomen. Van luistermoeheid was al geen sprake, irritatie was er niet, toch gaan we nu een stap verder en kan ik niet anders dan tot een conclusie komen dat deze Audes oplossing bijdraagt aan het veranderen van een gespeeld lief karakter naar totale oprechtheid.
Laten we eens teruggaan in de tijd en ‘Radio’ van ‘The Corrs Unplugged’ afspelen. Oh wat een slechte opname is dat. Misschien is bewust gekozen voor een rommelig geheel waarin instrumenten en zangstemmen dwars door elkaar staan. In een plat, gelukkig wel breed stereobeeld. Als je eens kijkt op de dynamiekbalk die te zien in de Roon-app, dan heeft de technicus het volume tot maximaal uitgestuurd, waardoor de vervorming met factoren is toegenomen. Wie recht voor zijn raap opgenomen ellende wil beluisteren kan terecht bij Audes, de weergave wordt niet mooier, niet lelijker, het wordt alleen eerlijker hetgeen door de speakers naar buiten komt.
Zoals je mag afleiden uit de titel van een volgende Corrs track, worden fouten gemaakt in de opnamestudio misschien wel ‘Forgiven’ maar niet ‘Forgotten’. Veel beter is de opname van ‘Frozen’ op Madonna’s album ‘Ray of Light’. Allemaal gewoon zelf geript van cd's. Je kunt er de conus van een subwoofer mooi mee afstoffen. Goed neergezet in de breedte, doorlopend tot ver buiten de opstelling van de luidsprekers, iets dat eerst niet het geval was. In het begin van spelen met de Audes ST-3000DC was het stereobeeld duidelijk smaller dan ik herkende van mijn systeem. Na een aantal dagen 24/7 aanstaan van de powerconditioner werd dat beter en groeide het beeld. Nu, inmiddels een paar weken verder is het stereobeeld eerder groter dan kleiner dan voorheen. Waarbij de muziek niet alleen prettiger speelt, maar ook natuurlijker en gemakkelijker. Soms is geduld een schone zaak, altijd is afgaan op korte momenten een totaal verkeerde bezigheid met audio Een nieuw component moet groeien in prestatie. Geen maanden en jaren, wel dagen of soms een paar weken.
Studio thuis
Het valt onder avant-gardejazz, voor mij soms ook onder restaurant muziek, een album van Bobo Stenson waarop de eerste track een jazz versie is van ‘Send in the Clowns’. Prachtig gespeeld en met zorg vastgelegd zijn piano, slagwerk en vooral de bas. Diep en toch melodieus, met heel veel loopjes die geweldig goed te volgen zijn. Slagwerk heel bescheiden alsof de drummer de twee anderen niet durft te storen. Verderop op het album wordt de contrabas gestreken, gaan bekkens zingen en fier overeind staat het herkenbare spel van Stenson zelf. Een Audes is niet gemaakt voor alleen dit soort rustige jazz, kan er wel perfect mee overweg.
Zoals met alles wat ik speel, heel veel speel in de afgelopen weken waarin ik graaf en graaf naar muziek om het systeem met diversiteit te voeden. Ik kan er niet genoeg op hameren, stilte op de achtergrond en het ontbreken van artefacten die te herleiden zijn naar vervorming van de netspanning geeft zoveel meer plezier in het luisteren naar muziek. Ook met het Tingvall Trio en hun album ‘Beat’ dat in highres beschikbaar is voor de liefhebber. Elke noot staat vrij, krijgt alle ruimte, laat zich niet vervormen. Een tikje op een drum is zuiver, bas speelt als een zonnetje en piano herkrijgt de glans van de studio. Om daar op in te haken, wie ooit een opname in een studio heeft meegemaakt en weet hoe intens stil het kan zijn achter een mengtafel. Die persoon kan zich misschien voorstellen hoe dat thuis zou kunnen zijn. Telkens bekruipt mij het gevoel aanwezig te zijn in een mastering room, waar luidsprekers en versterking een veelvoud zijn van wat in de huiskamer te plaatsen is.
Het geweld van studio-ATC’s en rekken vol Brystonversterkers produceer ik niet, wel de subtiliteit en de fijne nuances die een technicus wil horen om een juiste balans te vinden voor het eindresultaat. Met dank aan Audes voor het vervaardigen van een scheidingstrafo die niet alleen transformeert, maar tegelijk ongewenste vervorming weet weg te werken of gewoon niet doorlaat.
Hij blijft!
In het verleden heb ik met een uitstekend resultaat kennis kunnen maken met een Audes ST-900 in mijn kleinere audiosysteem en daarom waren de verwachtingen voor de ST-3000DC hoog gespannen. Ik kan kort zijn, de ST-3000DC heeft de verwachtingen overtroffen. Heel kort na omsteken van alle stekkers van mijn lang gebruikte netfilter naar deze ST-3000DC trafo oplossing viel meteen rust en stilte op in de achtergrond van de muziek. Vergelijkbaar met een LED- en OLED-tv. Een LED heeft achtergrond licht en het beeld zal nooit 100 procent zwart worden, terwijl bij een OLED de LED’s uit schakelen en dan is het zwart echt zwart. Begonnen is met een in het begin vrij smal stereobeeld, na ongeveer een week spelen met de ST-3000DC die nieuw uit de doos kwam, loste dat probleem zich zelf op. Overtrof zelfs zijn voorganger daarin.
Nadelen aan de Audes ST-3000DC heb ik niet kunnen vinden. Geen kleuring, geen dynamiekverlies, geen brom vanuit de set of vanuit de ST-3000DC zelf. Het blijft volmaakt stil als er even geen muziek speelt. Als muziek wel speelt komt dat los en wordt ergens in de ruimte voor mij gevormd. Vrij, zuiver en zonder modulerende lichtnetvervuiling. Het brengt een intense beleving met zich mee.
Het is na het lezen van bovenstaand verslag denk ik geen wonder of verrassing dat deze Audes ST-3000DC is gebleven. De 3000 powerconditioner gaat naar verwachting nog heel lang de buffer vormen tussen mijn vervuilde lichtnet en het met veel zorg en toewijding opgebouwde audiosysteem.
Audes ST-3000DC
4.950 euro | cityaudiotrade.com
Beoordeling 5 / 5
