Het oerwoud met luidsprekers lijkt elke dag te groeien en slechts weinigen zijn in staat een originele oplossing te bedenken voor het inmiddels stokoude principe van weergeven. In het verleden zijn een paar fabrikanten aan de slag gegaan met steen of beton als luidsprekerbehuizing, soms zelfs heel succesvol. Vaker is beton toegepast in de DIY sfeer, waaruit ook het idee is ontstaan van de dB Module luidsprekers. Dit keer met het verschil dat bedenker Hans de Bakker een ondernemer is (in een andere branche) en dus weet wat het betekent om een onderneming te starten, te promoten, inkoop en verkoop te regelen, BTW en alles wat er bij komt kijken om een bedrijf succesvol te runnen. Zonder voorkennis reisde ik af naar Dordrecht om te luisteren naar een modulair concept dat, eerlijk is eerlijk, de verwachtingen ver overtrof.
Even voorstellen: Hans de Bakker
Het virus is bij Hans geplant tijdens een vakantiebaan bij een audio- en videoreparatiebedrijf. Zijn arbeid in jonge jaren leverde genoeg geld op om te starten met een Technics systeem, dat vele jaren later doorgroeide met merken als Cyrus en Naim. Toch zou Hans vooralsnog niets gaan doen in audio, na zijn MTS elektronica en HTS opleiding kwam hij terecht in de luchttechniek en noodstroomvoorzieningen.
Een eigen bedrijf in industriële luchttechniek was een logisch gevolg en daar is hij nog altijd actief. Oude liefde kriebelt onderhuids en op zoek naar een paar behoorlijke luidsprekers bedacht Hans een betonnen behuizing. De juiste uitvoering had best wat voeten in de aarde, maar het eindresultaat is inmiddels bereikt. Al weet je nooit wat er verder op zal borrelen in het brein van een ontwerper, fabrikant en verkoper van de dB Module luidsprekers.
dB Module Model 1
Hout, MDF, het laat zich gemakkelijk bewerker, lakken of fineren. Het heeft ook zijn nadelen want het materiaal kan bewegen ondanks verstevigingen in de behuizing van een luidspreker. Soms is dat gewenst zoals op BBC research gebaseerde luidsprekers bewijzen, maar meestal willen we het resoneren voorkomen. Een oplossing is het gebruik van beton, gegoten in een mal met een wanddikte van 25mm.
Dat lijkt een eenvoudige opgave, in de praktijk is een gegoten betonnen bak gemakkelijk uit de mal te halen, maar is de mal voor de binnenzijde veel lastiger te verwijderen. Hans de Bakker heeft vanuit zijn bedrijf in industriële luchttechniek al de beschikking over 3D-printers en maakt zijn eigen mallen, bestaande uit ribben van kunststof. De ribben worden onderling verbonden, voorzien van platen voor de grote oppervlakken en laten zich na uitharden van het betonmengsel eenvoudig verwijderen.
Is de zo ontstane betonnen bak aan de buitenzijde voorzien van haakse hoeken, aan de binnenkant zijn de hoeken rond en de wanden enigszins ruw voor betere akoestische eigenschappen. Meegegoten worden de bevestigingen voor de woofer en zijn er uitsparingen voor de woofer, de reflexpoort en de aansluitingen.
De dB Module Model 1 luidspreker bestaat in de basis uit twee van deze “bakken”, één voor de woofer (midwoofer module) en één voor de reflexpoort (poort module), gestapeld met de open kant naar elkaar, samen de behuizing vormend voor de basunit. Hans heeft uiteindelijk één type kwaliteitswoofer gekozen en is van daaruit gaan werken. Geëxperimenteerd is er uiteraard veel; gesloten systeem, basreflex, één behuizing voor woofer en poort. Uiteindelijk is gekozen voor de beste uitkomst: twee delen die op elkaar staan.
Onder de op bovenstaande wijze gevormde baskast staat een notenhout gefineerde MDF sokkel waarin het filter voor de lage tonen is ondergebracht (sokkel module). Een filter opgebouwd uit goede componenten waaronder vlakdraadspoelen. Naast de ingang is er een ongefilterde uitgang voor de tweeter die op de betonnen behuizing wordt gezet. Over de tweeter is veel te vertellen. Hans houdt vast aan de door hem gekozen woofer, de tweeter die in een eveneens met notenhout gefineerde module zit kan eenvoudig wisselen.
Er zijn in totaal vijf verschillende tweeter oplossingen leverbaar. Vier tweeters kennen een dome, één model is een bandtweeter. Uniek aan de dB Module Model 1 luidspreker is dat het wisselen van de tweeter een kwestie is van een andere tweeter module op de betonnen kast zetten. Omdat Hans het filter van de tweeter heeft ondergebracht in het bovenste deel. Wie de tweeter wisselt, wisselt dus het filter gelijk mee. Het filter is in alle gevallen aangepast op de woofer met zijn eigen cross-over. De invloed van een woofer is niet te onderschatten in het eindresultaat, dat van de tweeter evenmin. Met plug and play verwisselbare tweeters is het karakter van de dB Module Model 1 aanpasbaar aan de wens van de klant. Karakters die uiteenlopen van mild en compleet voor de liefhebbers van oudere en kwalitatief niet al te beste opnames, via ruimtelijk, diep en vol tot aan pittig en niets verhullend voor high resolution van hoge kwaliteit. Wie op enig moment het karakter van de luidspreker wil aanpassen, kan eenvoudig een andere tweeter module op de weergever zetten. Volgens mij een tot nu toe uniek concept, waar uiteraard wel een prijskaartje aan vast zit.
Over een prijskaartje gesproken, de prijs is afhankelijk van de tweeterkeuze en begint bij pakweg 8.500 euro per paar. Tegen meerprijs kan het beton worden gecoat, kunnen de tweeter module en de sokkel module geleverd worden in andere fineersoorten of in kleur gespoten. De dB Module Model 1 is volledig handwerk en wordt vanuit de fabrikant geleverd, dus is er veel mogelijk. Woofer, tweeters, spoelen en condensatoren worden ingekocht, de betondelen worden in eigen huis gegoten, houten delen worden in Schoonhoven gemaakt bij een interieurbouwer, gelijmd en afgewerkt bij dB Module. Ook de filters zijn handwerk van Hans. Voor het beluisteren van de luidsprekers wordt u gevraagd een afspraak te maken.
Luisteren waarmee?
Als u komt luisteren is het vast geen probleem om uw eigen versterker mee te nemen, waar ik naar luisterde is een Naim Supernait 3 met daaraan een Naim ND 5 XS netwerkspeler. Permanent ter beschikking staat een klasse D versterker van de hand van Vintage Audio Repair uit Dordrecht. De luidsprekers staan in een opgeruimde luisterplek, onderdeel vormend van links het kantoor van Hans en rechts de plek waar de filters worden gemaakt, waar de 3D-printers staan en waar de meetapparatuur staat opgesteld.
In het middendeel staan de luidsprekers ongeveer twee meter uit elkaar en op 2,5 meter luisterafstand. We beginnen met de bandtweeter en gaan later over op een dome tweeter met een eveneens hoge resolutie. De muziekkeuze is wellicht afgezaagd als u mijn recensies kent, in een vreemde omgeving zoek ik houvast. Daarom ben ik ook blij met de Naim opstelling, die ken ik door en door.
Aan de slag
Diana Krall en Adiemus kom ik tegen in de afspeellijst van Hans, daarmee vallen twee zaken gelijk als eerste op, de krachtige, diepe en loeistrakke bas van de niet eens erg grote woofer, opzettelijk bescheiden gehouden want hij moet ook een groot deel van het middengebied afdekken in de niet eens zo heel grote behuizing waarin hij een plekje heeft gevonden. De basreflexpoort ondersteunt het laag zonder het op te gaan bollen.
Al snel ga ik naar mijn geliefde Lori Lieberman en haar opname “Truly”. Weer die strakke en diepe bas, de basis vormend voor de naadloze overgang naar de bandtweeter. De weergave laat zich omschrijven als direct, levendig en zet met de stem van Lori een levend mens neer. Haar stem is helder en natuurlijk, zonder de slis die sommige tweeters veroorzaken met haar uithalen. Levendig in presentatie, rustig door afwezigheid van ongecontroleerde bewegingen van woofer of tweeter. De combinatie met de Naim netwerkspeler en versterker is een regelrechte hit. Al blijft het stereobeeld gevangen tussen de luidsprekers, het blijft daar niet hangen en biedt voldoende hoogte, diepte en breedte. Dit belooft een fijne dag te worden.
Emmanuelle Dauvin speelt haar viool terwijl haar voeten een kerkorgel bespelen. Het orgel in de akoestiek van de kerk staat als een huis, zowel de geluiden van de bewegende pedalen als de tonen uit de pijpen zijn duidelijk en afzonderlijk waar te nemen. Dauvin’s viool is los gemaakt van het orgel, dichtbij opgenomen zodat de vioolklank niet teveel mengt met de akoestiek, toch is de invloed van de kerk hoorbaar maar niet te opvallend. De weergave is heel zuiver en direct, met een mooie hoogte afbeelding en een rustig frequentieverloop. Fijne nuances worden blootgelegd, afgezet tegen het orgel dat echt en diep grommend bijzonder strak aanwezig blijft. De verbazing wordt telkens iets groter. Lang leve beton voor een wooferkast!
Anja Lechner speelt haar cello, eerst voor een vleugel gezet, als het spel vordert komt ook de vleugel naar voren. Geweldig goed gepositioneerd in de luisterruimte. Met Lechner is er geen wanklank te bespeuren, de weergave kent heel veel rust echter zonder ook maar een seconde slaapverwekkend te zijn. Muziek weet zich los te maken van de weergevers, is nimmer scherp, juist perfect in balans. Heeft alle positieve punten in zich van snelheid, dynamiek en ruimte. Janine Jansen laat ik wat stukken uit de “Vier jaargetijden” spelen. Het adagio wordt heel zacht gespeeld, is ondanks het geringe volume volkomen geloofwaardig met haar solo viool en de zachte klanken van andere strijkers op de achtergrond. Verfijnd en vol definitie. Het Presto juist rijk aan power en snelheid, toch vliegt haar viool geen seconde uit de bocht. Veel is hoorbaar van het moment dat de strijkstok op de snaren belandt, waarna de viooltonen verbluffend goed overeind gehouden worden. Bassen en cello’s vormen een stabiele basis.
Als ik hetzelfde werk speel maar dan uitgevoerd door Anne Akiko Meyers, laat de dB Module Model 1 horen dat hij de muziek en de speelster nauwkeurig volgt. Het werk is door haar sneller gespeeld, ruiger met een krachtiger viool. Daarmee directer, minder romantisch, met meer spektakel, maar ook hier vind ik geen enkele belemmering. Hoe lastig het vioolspel ook is en hoe verschillend tussen de dames, de luidspreker kan het gemakkelijk aan.
Andere genres
Allan Taylor met “Colour the moon” is een uitstekende bastest, hoe blijft de bas staan met de Stockfish opnames? Uiteraard best veel laag en behoorlijk aangezet overeenkomstig de opname, maar niet opblazend of too much. Taylor’s diepe stem is vol en overtuigend. Zijn gitaar heeft hij op zijn schoot. De pittig zware bas helpt gelukkig niet de snelheid in de weergave om zeep, de basis van diepe bas lijkt eerder snelheid aan te moedigen in meer heldere tonen. Plaatsing is in orde, stereobeeld hoog en diep, breedte wat behoudender, losgekomen maar niet tot ver in de linker en rechter hoek van de ruimte.
Patricia Barber met “The hours” brengt eerst een grommende bas, vervolgens helder pianonoten, haar duidelijke stem, gelardeerd met puntig slagwerk. Haar stem verkrijgt echt alle ruimte en wordt gedragen op de muziek van de band. Slagwerk klinkt lang na, zakt langzaam weg in de overige tonen. Een gitaar weet te spetteren. Een basdrum is overtuigend in zijn power explosies. Contrabas is duidelijk een akoestische bas die wordt geplukt, daarvan trillen zijn snaren hoorbaar na. Als het koor gaat invallen om Barber te ondersteunen wordt dat niet schreeuwend zoals op veel systemen, hier juist harmonieus en het koor bestaat uit verschillende stemmen. Het koortje staat duidelijk achter de band opgesteld, met Barber helemaal voorop, dicht bij een microfoon zo lijkt het.
De opname en de muziek zijn heel fijn om naar te luisteren en in echtheid overtuigend. Met een intense rust laten de weergevers de muziek vrijkomen zonder artificiële bijgeluiden. Nog een klein stukje klassiek met zang van Francesca Aspromonte. Haar klassiek geschoolde stem leent zich voor aria’s met daarbij een zacht en lief klavecimbel. Het is zeker niet gemakkelijk om deze stem zuiver te houden. Edoch, zelfs in de lastigste uithalen ontdek ik geen narigheid, wel zuiverheid en kracht. Als er strijkers bijkomen zijn die helder, terwijl het klavecimbel lieflijk tinkelend naast de zang en andere instrumenten aanwezig blijft.
Een onmogelijk contrast met Francesca vormt London Grammar met “Hey now”. Zangstem duidelijk met intonatie. Elektronische en andere geluiden goed gepositioneerd in aanloop naar de aardbeving. Hoe hard de woofer ook moet werken, het heeft geen invloed op de stem en de hogere tonen. Ook als de Supernait 3 zachter speelt blijft de indruk van de aardbeving bestaan. Ik zoek op deze manier duidelijk naar de grenzen van wat dB Module Model 1 kan. Dat is veel en de grens lijkt nog ver weg.
Voordat we een lange en plezierige luistersessie afsluiten verruilen we de bandtweeter voor een dome type. Nog geen twee minuten werk vanwege de slimme en modulaire opzet van het weergave systeem. Als ik nu tracks speel van Anne Akiko Meyers, eerst Vivaldi en dan van haar album “Summertime”, dan speelt de muziek in een breder stereobeeld. Verder van de luisteraar afgezet en met een toegenomen diepte in de weergave.
Een interessant concept deze uitwisselbaarheid waarbij ultradefinitie in een handomdraai te veranderen is in een beeld op afstand. Het plaatsen van het wisselfilter in de tweeter module met zijn eigen afstemming is een gouden greep. Net als met de bandtweeter is de overgang tussen tweeter en woofer niet waarneembaar en vloeien de drivers in elkaar. Lori Lieberman nog een keer, nu met “Martha and me”, teder en gevoelig met een zachte tweede stem die af en toe invalt. Het Matangi Quartet als muzikale omlijsting.
De opname en de keten brengen precies datgene wat je als luisteraar wenst. De sfeer, de tekst, de instrumenten, alles in balans met elkaar. Het is een lastige keuze welke tweeter te prefereren. Gelukkig voor mij ben ik te gast en geen klant die een keuze moet maken.
Na afloop
Als echte afsluiting terug naar de ruime muziekkeuze van Hans waarbinnen klassieke muziek valt, singer/songwriter en een prachtige cover gezongen door Heather Nova. De dB Module Model 1 luidsprekers lijken werkelijk alles aan te kunnen. Zijn nooit te helder, stemmen zijn een zegen, lage tonen gaan vloeiend naar de diepte. Bas niet losgemaakt van de rest van de muziek zoals een slecht afgestelde poort of een slechte sub weten te veroorzaken. Een heel strak verloop van hoog naar laag. Ongeacht de gekozen tweeter, die zich alleen laat herkennen in ruimtelijkheid, directheid, snelheid en plaatsing.
De manier waarop Hans de Bakker zijn dB Module Model 1 heeft ontworpen en gemaakt, geeft naast zijn professionele aanpak met goede foto’s, duidelijke uitleg en fijne luisterplek aan hoe zeer de luidsprekers hem aan het hart gaan. Het is geen project om snel geld te verdienen of kortstondig te scoren, hier staat een man met ervaring in het zakenleven, plezier in muziek, een paar handige handen en doorzettingsvermogen. Wat heeft geleid tot een voor mij verbazingwekkende luidspreker die heel hoge ogen gooit op elk gebied dat benoembaar is. Laat er instrumenten op los, geef stemmen de kans, gebruik klassieke muziek om te oordelen over de weergave van akoestische instrumenten, of pop voor de elektronische zijde.
De dB Module Model 1 gaat met alle muzieksoorten en stemmen net zo gemakkelijk om. Goed, u vindt de luidspreker niet op elke hoek van de straat, het merk heeft nog geen bekendheid, maar wat niet is kan nog komen. Voorlopig kan Hans liefhebbers die hun nek uitsteken en de moeite nemen naar Dordrecht te rijden gelukkig maken met de dB Module Model 1.
De luidsprekers zijn het waard om gehoord te worden. Proficiat met deze prachtige prestatie.
Pascalstraat 17K, Dordrecht
dB Module | www.dbmodule.nl
