Een recent voorbeeld uit de praktijk: een stereosysteem van behoorlijke kwaliteit speelt soms volledig tot genoegen, soms hard en agressief. Oorzaak: als de volledig elektrische auto aan de lader gaat stort het audiosysteem in. Oplossing: het plaatsen van een netfilter; nu kan er altijd van muziek worden genoten. Het is een extreem voorbeeld van vervuiling van het stroomnet, helaas is het wel waar gebeurd.
Onze netspanning is op heel veel plaatsen ernstig vervuild met gelijkstroomcomponenten waardoor transformatoren gaan brommen, en met hoogfrequente ruis die doordringt in de gevoelige delen van onze audio-apparaten. Afkomstig van buiten en aangeleverd door uw netbeheerder, maar ook in eigen huis vanuit LED-voedingen, opladers, apparatuur met hoogfrequent schakelende voedingen enzovoort. Storingen die leiden tot luistermoeheid, scherp klinken, vervorming van het muzieksignaal, kortom afbreuk doen aan hetgeen waar u van wilt kunnen genieten.
De oplossing is in alle gevallen het toepassen van een degelijk netfilter dat niet in de weg zit voor onze 50Hz netspanning, wel voor alle frequenties onder de 10Hz en boven de 100Hz.
Inakustik AC-4500 analoog en/of digitaal netfiler
De AC-4500 is een referentie netfilter van de Duitse onderneming In-akustik. Volledig ontworpen in Zuid-Duitsland, grotendeels gemaakt in de eigen fabriek, voor een klein deel gemaakt door een toeleveringsbedrijf in de nabije omgeving. Dat deels laten maken betreft het etsen van de printplaten en het plaatsen van de onderdelen op de printen onder supervisie van In-akustik. Configuratie, assembleren, testen en verzendklaar maken is in handen van het fabriekspersoneel. Het filter is modulair opgebouwd en in diverse samenstellingen te leveren, afhankelijk van welke componenten de eindgebruiker in huis heeft.
De AC-4500 bevat altijd een printplaat met een IEC C20 connector als ingang. Op de print zit de besturing, een DC blokker, het relais dat alle uitgangen zowel op fase als op de nul uitschakelt en een eerste filtering. Vanaf deze ingangsschakeling gaan drie koperen rails naar één of meer filters. De meest eenvoudige opstelling is één analoog filter of één digitaal filter voor alle zes outlets. Een stap verder is een configuratie met zowel een digitaal als een analoog filter, wat de outlets clustert in twee groepen van drie. Volgende stap is twee filters analoog en één digitaal, of twee digitaal en één analoog. Maximaal wordt de AC-4500 voorzien van drie analoge en drie digitale filters, zodat elke outlet separaat wordt gefilterd. De prijzen variëren van 3.499 euro voor het één filter basismodel tot 4.499 euro met zes filters, hetgeen neerkomt op 200 euro per extra geplaatst filter.
Het analoge filter, dat In-akustik “Filter typ 1” noemt, is een seriefilter met als voornaamste onderdeel een ferriet spoel met een paar koperdraad wikkelingen. Mijn huivering dat de spoel kan zorgen voor dynamiekverlies wordt weggewuifd, het is volgens de ontwikkelaar een kwestie van het juiste aantal wikkelingen toepassen. Te weinig en het filter laat te veel rommel passeren, te veel wikkelingen en de dynamiek van een eindtrap wordt aangetast, precies genoeg geeft wel filtering, geen verlies. Meten is weten, testen en luisteren wordt gedaan in de eigen studio met high-end apparatuur. Dit filter wordt toegepast voor transistor en buizen voor-, eind en geïntegreerde versterkers, voor phonoversterkers, platenspelers, voor tape recorders en andere analoge apparatuur.
“Filter typ 2”is een parallel filter waarbij de componenten alle spanning doorlaten, maar aan de zijlijn hoogfrequente rommel wegzuigen. Een heel andere toepassing van filteren, erop gericht om RFI afkomstig uit het net weg te houden van de hoogfrequente schakelingen in digitale apparaten. Typ 2 is bedeacht voor alle klasse D-versterkers, voor dac’s en netwerk spelers, voor cd-spelers en drives, voor netwerk switches, tv, enzovoort. Overigens kan het geen kwaad om een digitaal apparaat aan te sluiten op een Typ 1 of een buizenversterker te gebruiken op Typ 2, maar In-akustik beveelt het niet aan voor een optimale geluidweergave.
Zes outlets zijn vaak voldoende, welke configuratie u nodig heeft is een kwestie van optellen van componenten. Met de AC-4500 mag de maximale belasting 16 Ampère zijn. Ongeacht de hoeveelheid filters meet de behuizing 450 x 386 x 122mm (BxDxH). Met één filter is het gewicht van de zware stalen kast met aluminium frontplaat al 12 kilo, in de zwaarste configuratie 15 kilo. De AC-4500 wordt geleverd met handleiding (Engels en Duits) en een eenvoudig netsnoer met C19 stekker. In-akustik laat de keuze aan de eindgebruiker om te kiezen voor een beter netsnoer, maar zorgt wel dat men gelijk aan de slag kan.
Een aanbevolen kabel als de stroomafname niet hoger gaat dan 10 Ampère is een Inakustik AC-2404 AIR HQ, een kabel die tweemaal twee geleiders samenbrengt in een helix vorm met heel veel lucht als diëlektricum. Een techniek uit eigen huis van In-akustik die eerder te vinden was in luidsprekerkabels en interlinks. De geleiders worden door kunststof clips uit elkaar gehouden, door de clips ten opzichte van elkaar steeds te verdraaien ontstaat de helix vorm. Centraal loopt de aarde, daaromheen tweemaal de fase en tweemaal de nul. Om te eindigen in aluminium hulzen, waarin zonder onderbreking aders wordt gebundeld om te eindigen in hoogwaardige netstekkers en apparaat stekkers. Om de geleiders is een afscherming aangebracht die slechts aan de kant van de wandcontactdoos aan aarde is verbonden. Een heel gerichte keuze van In-akustik, in hun eigen woorden: hoorbaar en meetbaar optimaal.
Een fijne opstelling
Aangeleverd is een AC-4500 met daarin zes filters. Dat komt uitstekend van pas voor mijn kleinere opstelling. Op Typ 1 filter zijn aangesloten een EAR/Yoshino buizenversterker ingezet als eindtrap en een Exposure Audio DAC/preamp als hoofdtelefoon versterker. Op de Typ 2 filters komen een Metrum Acoustics dac/voorversterker, een Auralic Aries netwerkspeler en een Melco ethernet switch. Digitale kabels zijn van Ricable. Aanvankelijk is gespeeld met het meegeleverde netsnoer van de AC-4500 naar de wandcontactdoos, later is daar een AC-2404 AIR HQ ingezet. Netsnoeren naar de apparatuur zijn van Ricable. Analoge interlink tussen dac en eindtrap is een In-akustik, net als de luidsprekerkabel om zo een beetje in de familie van In-akustik te blijven. Luidsprekers zijn Falcon Acoustics LS3/5a Gold badge en de hoofdtelefoon is een Hifiman Arya Stealth. Ethernet is opgebouwd met AudioQuest kabels, stands voor de Falcon komen van Custom Design met daaronder Gaia dempers en op de Falcons staan supertweeters van Townshend Audio.
De In-akustik AC-4500 vervangt ‘for the time being’ een AudioQuest Niagara 3000 netfilter. Waar ik spreek van cd is dat een opgeslagen file op een Melco, afgespeeld via Roon software.
Tot leven komen
Na de AC-4500 even de tijd te hebben gegeven om te settelen en de condensatoren te formeren is er een meter gebruikt van Isotek om de vervuiling op het lichtnet te meten. Voor de AC-4500 fluctueren waarden tussen 300 en 500 op deze WCD, achter de AC-4500 is de gemeten waarde nul, zowel op de analoge als de digitale filters. Wat de aanduiding inhoudt op een schaal van 0 tot 1000 is onduidelijk, nul is de ideale waarde dat weet ik wel. In mijn keuken meet ik als voorbeeld over de 1000 vanwege LED, TL, voedingen etc. Andere merken filters die met succes zijn gebruikt meten ook nul aan de uitgangen, filters die uiteindelijk zijn vervangen of nu aan een tv-toestel hangen meten waardes tot 100 aan de outlets. Fijn dat meten, maar de oren zeggen meer. Zoals de Engelsen het fijntjes uitdrukken: “the proof of the pudding is in the eating”. De AC-4500 heeft een rode LED aan de voorzijde, na inschakelen wordt de LED fel blauw. Te fel naar mijn zin zoals op veel apparaten.
Streamer, dac, eindversterker, switch en hoofdtelefoonversterker, ze komen allemaal tot leven. Vandaag klinken na 30 minuten opwarmen de eerste muzieknoten door de speakers. De keuze voor Lori Lieberman en haar cd “The girl and the cat” is verre van toevallig. In de afgelopen weken zijn er veelvuldig stukken van gedraaid omdat de opname heel schoon en natuurlijk is. Naast het belangrijkste feit, de muziek is heerlijke luistermuziek. Waar de AC-4500 aan bijdraagt is het brengen van rust en van stilte op de achtergrond. Daarmee ruimte gevend aan de muzieknoten zelf, aan heel kleine geluidjes die opduiken op de achtergrond. Zorgend voor een onvervormde weergave van zowel stem als akoestische instrumenten.
Strijkers van het Matangi Quartet en de piano van Lori vormen een mooie eenheid en zijn nergens op de cd tot aan nul decibel uitgestuurd. De opname is een voorbeeld van hoe het behoort te zijn. Daarmee kan de AC-4500 zijn kwaliteiten bewijzen. De goede plaatsing van stem en instrumenten, zowel in hoogte als diepte, laat beluisteren dat het stereobeeld wat breder zou mogen zijn. Een ander filter, gebaseerd op een scheidingstransformator, deed dat wat beter, zorgde ervoor dat de weergave tussen de muren kwam te staan. De AC-4500 geeft geen klachten over loskomen van de weergevers, doet daar voorbeeldig werk, maakt van muziekluisteren een nog plezieriger bezigheid.
Zo ook met “Beat” van het Tingvall Trio waar heldere en snelle pianonoten samen klinken met slagwerk en bas. Opvallend helder zonder hard of schel te worden. Zonder de dynamiek aan te tasten waar iedereen altijd zo bang voor is met filters. Daarover heb ik wel een theorie: stel u een zomerse dag voor op het strand. Verderop staat een transistor radio aan met een vermogen van 1 Watt en een vervorming van 10 procent. Die blèrt hard, altijd te hard. Draai dezelfde muziek op een versterker van 100 Watt thuis, met goede weergevers en het staat lang niet zo luid. Want de vervorming is geen 10 procent maar slechts 1 procent of minder. Hard en irritant is vervorming, niet het aantal decibellen. Zo werkt het ook met filters, haal de vervorming weg en dan lijkt het zachter te staan, met minder dynamiek. Nee zeg ik, met minder vervorming. Al geef ik direct toe, er zijn filters te koop waar een eindversterker niet op thuis hoort. De In-akustik AC-4500 behoort gelukkig niet tot die categorie.
Nog een schoolvoorbeeld, vioolconcerten gecomponeerd door Tartini en uitgevoerd door I Solisti Veniti. Een heldere Erato opname uit 1985, de tijd dat cd nog in de kinderschoenen stond. Op een systeem met vervuiling op de netspanning die niet adequaat wordt afgevangen een hel om naar te luisteren vanwege het prominente vioolspel. Op dit systeem een klein feestje om naar te luisteren. Rijk aan details, ruim in de dynamiek, los en vrijuit spelend. Zou dat nog beter kunnen als ik de dropveter uit de doos van de AC-4500 vervang door een Inakustik Referenz AC-2404 AIR netsnoer? Tijd voor een wissel.
Referenz AC-2404 AIR HQ
De set is uitgegaan, weer even opwarmen, volume bij benadering op dezelfde stand. Wat als eerste opvalt is de groei van het stereobeeld in alle richtingen. Met name de breedte waar ik eerder over ‘klaagde’ is nu een stuk gegroeid, losraken van de weergevers is toegenomen omdat muziek wat verder naar voren staat. Hoogte en diepte komen verder tot hun recht. Van scherpte is nog steeds geen sprake, maar dat het een oude opname betreft is wel duidelijker geworden.
Hoe gek is het dat een deel van het stereobeeld wordt bepaald door twee meter netsnoer tussen wandcontactdoos en netfilter. Dat de klank van een systeem in lichte mate verandert. Toch is dat precies het geval en gaat het niet alleen op voor In-akustik, maar net zo goed voor het netfilter en netsnoer dat hier normaal aanwezig is. Muziek speelt in de toegenomen ruimte nog wat fijner, neemt je meer mee omdat in een groter vlak extra dingen hoorbaar zijn. De viool die eerder strak op zijn plaats stond bij de microfoon beweegt nu mee met de schouder van de violist.
De beleving waar we allemaal naar op zoek zijn, het speelse element dat al te vaak ontbreekt op audiosystemen die meer op meten dan op horen gebaseerd zijn, het is hier aanwezig.
Een fijn en kritisch stuk om te spelen is “Over the rainbow” van Jane Monheit. De AC-4500 doet precies het goede met Jane, namelijk haar stem binnen de perken houden en niet laten klinken als een scheurend laken. Waar Jane op diverse plaatsen kan staan, voor, achter, zelfs in de piano, is ook haar plaatsing perfect. Je ziet haar los van de piano geplaatst, voor het instrument en helemaal vrij opgesteld. In alle jaren dat ik de cd speel is deze perfectie eerder uitzondering dan regel. De trompet van Tom Harrell mag wat hoger afgebeeld worden, meer aanmerkingen heb ik echt niet. Ruim voorzien van dynamiek is “Hey now” van London Grammar. Een maatje te groot in de lage tonen voor een schoenendoos formaat luidspreker. De gesimuleerde aardbeving komt er niet uit, wel een strakke bas, stevig slagwerk en de grote mond van de zangeres. In een stereobeeld dat als een halve cirkel voor mij wordt geprojecteerd.
Opnieuw een opvallend goed resultaat dat ik niet had verwacht en dat mede te danken is aan het Referenz netsnoer dat zo mooi aansluit op de AC-4500. Spektakel van Mor Karbasi, haar uitvoering van “La hija de la primavera” is een feestje van stem en instrumenten. Geboren in Jeruzalem en wonend in Sevilla, met ouders uit Iran en Marokko, zingt zij in een oude taal van verbannen Spaanse en Portugese Joden. Met recht wereldmuziek. Goed opgenomen op de gelijknamige cd. Haar bijzondere stem vraagt om een systeem dat schoon is en rust kent, anders is Mor soms niet om aan te horen. Zelfs met een AC-4500 en AC-2404 loopt het op het randje, het is de muziek die de luisteraar bijna dwingt om track na track door te laten spelen.
Over-ear
Beloofd is beloofd, ik zou met een hoofdtelefoon luisteren of er nog enige vorm van ongerechtigheid te bespeuren is vanuit de Referenz AC-4500. Het is genieten geworden met albums van Anne Akiko Meyers, Melody Gardot, Patrick Bruel en vooral met het live album van Adèle opgenomen in de Royal Albert Hall in 2011. Mijn versie is geript van een Blu-ray en heeft een erg goede kwaliteit. Dat laatste album is van voor tot achter gespeeld waarbij mijn Auralic streamde naar de ingebouwde dac van de Exposure en vanuit de Exposure regelrecht de hoofdtelefoon in. Natuurlijk is hier geen sprake van een zware stroomafname die de dynamiek kan aantasten, wel wordt met een vergrootglas geluisterd naar vervorming, schraalheid en/of harde tonen. Ze waren er niet, zelfs niet met de felste gezongen uithaal van Adèle of tijdens haar praten met plat Londens accent tegen het publiek. Alle gespeelde muziek bracht finesses naar voren die met luidsprekers niet altijd opvallen, afgezet tegen een doodstille achtergrond.
Ruim drie uur achtereen luisteren met een hoofdtelefoon op is voor mij nog altijd vreemd, ik blijf een luidsprekerman, het was met de AC-4500 een prettige en vooral aangename tijdsbesteding. Herhaal ik een deel van de luistersessie zonder een netfilter tussen te schakelen en prik ik streamer en hoofdtelefoonversterker rechtstreeks in een toch niet onaardige verdeeldoos, dan is de weergave harder van klank, irriteert eerder en wordt de weergavekwaliteit afhankelijk van het tijdstip op de dag. Licht aan of uit, buren wel of niet thuis en druk met wifi, het heeft zonder netfilter allemaal invloed terwijl de AC-4500 die invloed positief elimineert.
Geen discussie
Laten we de discussie over vervuilde netspanning vermijden. Je kunt er in geloven of niet, het is te meten, zichtbaar te maken op een scoop, het is van invloed op audio en video apparatuur. Vervuiling wil niemand hebben in de audioketen, niet in de voeding, niet in de signaalweg die volledig afhankelijk is van de voeding. Niet in digitale apparatuur, niet in analoge apparaten. Hoe zuiverder de netspanning des te beter is de prestatie van een apparaat. Ook van apparaten waarin al heel veel is gedaan om de netspanning sinus schoner te maken. Hoe goed de invloed van een netfilter hoorbaar is te maken hangt af van de omstandigheden.
Wat overigens ook negatief kan uitvallen als een slecht ontworpen netfilter meer kwaad dan goed doet. In een appartement wordt de mate van vervuiling mede bepaald door de buren, door ons zelf met alle opladers, door wifi en andere stralende apparatuur. In een eengezinswoning idem, met daarbij mogelijk omzetters voor zonnepanelen en autoladers. Ook op het platteland, vooral met een nabij gelegen industriegebied. Daarom blijf ik bij mijn stelling dat een goed functionerend netfilter in ons druk bezette Nederland zo ongeveer een must is. Welk filter is aan de koper, is ook afhankelijk van het systeem en het budget.
De AC-4500 is te configureren naar uw behoefte en dat kan aardig wat geld besparen. Mij is de AC-4500 erg goed bevallen. Hij doet wat hij moet doen zonder negatieve bijwerkingen. Brengt rust in de muziek, stilte in en tussen de muziekstukken. Uit het lichtnet afkomstige vervorming niet meer mee laten moduleren in de muziek is een zegen voor elke kritische luisteraar. Net als het uitbreiden van de configuratie met een AC-2404 AIR HQ netsnoer, dat vertaalt zich in een optimaal stereobeeld. In-akustik is heel ver met toepassen van lucht als isolator in hun Referenz kabels en ook met een netsnoer zijn de voordelen daarvan evident. De combinatie van AC-4500 en AC-2404 AIR HQ is een gouden greep en zal menig muziekliefhebber de oren doen spitsen om van favoriete artiesten te kunnen genieten. Zoals alle AIR Helix kabels is ook deze kabel, net als het AC-4500 filter, 100 procent Made in Germany, met de hand vervaardigd en daar hangt zowel een prijskaartje en als kwaliteitslabel aan.
In-akustik Referenz
Referenz AC-4500 3x analoog en 3x digitaal filter | 4.449 euro
Referenz AC-4500 1x analoog en 2x digitaal filter | 3.899 euro
Referenz AC-4500 2x analoog en 1x digitaal filter | 3.899 euro
Referenz AC-4500 1x analoog en 1x digitaal filter | 3.699 euro
Referenz AC-4500 1 x analoog of digitaal filter | 3.499 euro
Referenz AC-2404 AIR HQ netsnoer 2 meter | 2.249 euro
Importeur: Livet Audio
