Vuur het woord “Linn” op een muziekliefhebber af en je de kans is groot dat “Sondek LP12” terug naar je wordt gekaatst - maar de Schotten doen natuurlijk veel meer dan een iconische draaitafel bouwen. Iets dat we opnieuw ontdekten toen we vanuit HiFi.nl/.be ter gelegenheid van een (her)intrede in de CI-markt de Linn-fabriek bij Glasgow bezochten afgelopen week.
Linn staat bijna synoniem voor luisteren naar vinyl, net vanwege die connectie met de legendarische Sondek LP12. De modulair opgebouwde draaitafel is sinds zijn creatie in 1973 continu in productie gebleven (al zijn er onder de motorkap wel wat veranderingen geweest), en wordt door kenners omschreven als een van de beste platenspelers die je kunt kopen. Tijdens een rondleiding door de fabriek worden we gewezen op een metalen ‘jig’ die gebruikt wordt tijdens de assemblage van LP12’s. Een eenvoudig stuk staal, maar wel nog altijd hetzelfde stuk gereedschap als waarmee de allereerste Sondek gebouwd werd. Een bedrijf dat een hulpmiddel bijna veertig jaar in gebruik houdt, dat klinkt wel als een heel traditionele onderneming. En toch is Linn op andere vlakken eerder vooruitstrevend. Zo zagen de Schotten, op aansporen van Gilad Tiefenbrun, zoon van oprichter Ivor, heel vroeg in dat streaming de toekomst zou zijn en dat er dus een nood was aan een digitale bron die muziekbestanden kon afspelen. Van platenspelers naar streaming lijkt een grote stap, maar het was een zet die perfect paste bij de source-first filosofie van het bedrijf.
Nu lijkt het in tijden van Spotify en co nauwelijks een controversieel standpunt, maar toen – we spreken 2007 – was het ongehoord dat een hifi-merk streaming resoluut bovenaan het menu zou zetten. Linn deed dat niet enkel door het lanceren van de DS-netwerkspelers en het lanceren van een downloadwinkel met hi-res audio, maar ook door even later volledig te stoppen met de productie van hun cd-spelers. Een stap die in de jaren daarna door nagenoeg elke rivaal eveneens genomen zou worden.
Linn Kustom DSM
Als enig medium van het Europese vastenland werden we uitgenodigd om naar de Linn-fabriek in Eaglesham te komen en kennis te maken met een nieuwe lijn die alweer een nieuwe richting moet inluiden. Deze nieuwe Kustom DSM-toestellen zijn bedoeld voor de installatiemarkt, en hebben bijgevolg een vorm en aansluitingen die passen bij een audiosysteem dat in een rack geplaatst wordt. Zoals de DSM in de naam aangeeft, zijn het apparaten die muziek streamen of een aangesloten bron (zoals een TV of een cd-speler) afspelen. Naargelang welke van de twee Kustom DSM-apparaten er ingezet worden, kan één toestel muziek streamen naar twee of vier ‘zones’. Per zone zijn er twee paar analoge cinch-uitgangen die je verbindt met een versterker en speakers. Eén centraal geplaatste Kustom DSM kan dus heel wat kamers in een woning van muziek voorzien, bediend vanuit een (vernieuwde) app.
Linn is deze maal minder een pionier dan voorheen, want nogal wat hifi-merken hebben in de recente jaren de custom install (CI) of de installatiemarkt ontdekt. Wie goed heeft opgelet, zal gemerkt hebben dat heel wat grote namen uit de hifi-wereld nu ook hun pijlen richten op professioneel geplaatste audiosystemen. Je moet niet heel hard zoeken naar een verklaring: de CI-markt groeit heel hard, terwijl hifi een volwassen markt is met bescheiden groeimogelijkheden. Linn zelf is ook geen onbekende in de inbouwmarkt, want het biedt al lange tijd de Sekrit-lijn aan. Maar dat zijn toestellen die eerder ontworpen zijn om per kamer weg te werken, terwijl de Kustom-lijn met zijn meerdere zones de integrator zal aanspreken.
“Om zeker te zijn dat het alles doet wat nodig is, hebben we tijdens het ontwerpen belangrijke partners en dealers betrokken, waaronder ook CEDIA”, aldus Gilad Tiefenbrun, inmiddels de general manager van Linn. Zaken als Crestron en Control4 ontbreken bijgevolg niet, want die heb je nodig als je installateurs wil overtuigen.
De woning zoals de Schotten het zien
De lancering valt Kustom DSM valt samen met de presentatie van het Linn Whole Home-concept. De Schotten willen op deze manier de CI-markt net iets anders benaderen dan rivalen die puur op professionele apparaten inzetten. Hun visie is dat veel mensen een mix van inbouw en traditionele hifi willen. In de keuken en eetkamer speakers in het plafond, in de eetkamer losse luidsprekers die een echte hifi-ervaring bieden.
Om het concept te demonstreren heeft Linn in zijn fabriek een woning tot in de puntjes nagebootst, met een volledig uitgeruste keuken, eetkamer, living, studeerkamer, slaapkamer en badkamer. Incluis bordje op de wc in die laatste: “Gelieve niet te gebruiken”.
Omdat Linn vanuit zijn source-first filosofie actieve luidsprekers aanbiedt (“enkel de laatste centimeters tussen versterker en luidspreker zijn een analoog signaal”), denkt het bedrijf over de nodige troeven te beschikken. Een tijdje terug lanceerde het ook de Linn Series 3, een eigenzinnige, luxueuze draadloze luidspreker met een vanafprijs van circa 3.400 euro. Dat prijskaartje is niet min, maar tijdens een rondleiding op de Linn-fabrieksvloer werd uitgelegd dat onder meer de productie van een toestel met deze vorm en de gebruikte materialen nog goedkoop zijn. Met de Series 3 heeft Linn in elk geval een heel eigen designalternatief voor Sonos te bieden, met de integratiemogelijkheden van een pro-product, luidt het. Hiermee kunnen kamers worden uitgerust waar er geen netwerkkabels liggen en inbouw niet mag.
Bij de Whole Home-concept hoort ook een nieuwe app. De app is de opvolger van Linn Kazoo, software die nog altijd alle Linn-toestellen kan bedienen maar die inmiddels wat ouderwets overkomt. De nieuwe Linn-app is mooier en meer gestroomlijnd, met een helder overzicht van alle toestellen die je in huis hebt. Het bevat ook een aantal instellingen die voorheen enkel via aparte pc-software (Konfig) bereikbaar waren. Dat is een stukje handiger, ook voor het instellen van een netwerkspeler als de Selekt DSM die we een tijdje terug getest hebben. Tijdens ons bezoek krijgen we trouwens de kans om te ontdekken hoe de verlichte volumeknop in elkaar zit en hoe de knap afgewerkte behuizing van een highend DSM-speler uit een solide blok aluminium gefrezen werd (met 80 procent - gelukkig gerecycleerd - verlies!).
Een blik op de productie
De productie van alle Linn-toestellen vindt plaats in hetzelfde gebouw net buiten Glasgow. Het is niet zomaar een grauwe hangar op een bedrijventerrein, maar een behoorlijk opvallend pand dat mooi ingebed is in de omgeving. Het werd dan ook ontworpen door Richard Rogers, een van de architecten die het iconische Centre Pompidou in Parijs tekende. Wie dat monument van de industrieel-moderne architectuur kent, onder meer vanwege de grote gekleurde buizen en wandelgangen langs de buitenkant, herkent meteen elementen in het Linn-gebouw. Tegelijkertijd lonkt de structuur naar het excentrieke karakter van de oprichter van het bedrijf, Ivor Tiefenbrun, die Linn opstartte omdat hij in de jaren zeventig teleurgesteld terugkeerde van een winkelexpeditie om een nieuw hifi-systeem aan te schaffen. Wat hij kocht, klonk niet goed, vond Tiefenbrun. Maar terwijl hij knoeide met de spullen die hij uit de winkel meebracht, kwam de Linn-oprichter wel tot de conclusie dat de bron – in dit geval een platenspeler – een cruciale rol speelde. Het zette Tiefenbrun aan om zelf een draaitafel te ontwerpen – en dat werd de Sondek LP12 waarvan de productie in 1973 van start ging. Nu nog altijd wordt het gebouwd in Glasgow, zij het in aangepaste vorm. Dankzij een modulair ontwerp is het doorheen de jaren mogelijk gebleken om de Sondek op verschillende vlakken te verbeteren, zonder het oorspronkelijke basisdesign aan te tasten.
“Een deel van de populariteit van de LP12 komt ook doordat je hem achteraf kunt upgraden en nog beter doen klinken”, zo vernemen we tijdens de rondleiding. We leren er ook iets opmerkelijk: een draaitafel wordt volledig door één persoon, van het begin tot het einde, gebouwd. Helemaal anders dan bij de meeste fabrikanten, die meestal werken met een productielijn waar iedere medewerker een bepaalde taak altijd opnieuw uitvoert. Toen de LP12 echt populair werd in de jaren tachtig, overwoog Tiefenbrun om de productie ook op deze manier aan te pakken. Maar hij realiseerde snel dat het beter was om één persoon helemaal verantwoordelijk te maken. Elk Linn-product bevat daarom de naam van die persoon.
“Ieder persoon dat je hier ziet kan elk Linn-product volledig zelf bouwen, en dat doen ze ook. Van het begin tot het testen gebeurt door één medewerker. Dat geeft iedereen meer beroepstrots en maakt ons team ook vaardiger. En klanten vinden het leuk, want een naam geeft een connectie die je anders niet hebt. Daarom dat Bentley en AMG net hetzelfde doen.” Die connectie leverde leuke momenten op tijdens de regelmatige fabrieksbezoeken waar iedereen zich voor kan inschrijven – een tip voor hifi-liefhebbers die toevallig in Glasgow terechtkomen: “Soms krijgen we klanten hier op bezoek die vragen naar de persoon die hun Linn-toestel heeft gebouwd.”
Modulair aangepakt
Niet alle aspecten van de productie vinden in dezelfde grote hal plaats. In de Surface Mounting-afdeling worden de onderdelen op printplaten geplaatst en vindt er een heel deel kwaliteitscontrole plaats, zowel handmatig met het blote oog als met een machine die een optische analyse maakt van een bevolkte printplaat. Daarna volgen nog functionele tests. “Er worden per dag 80 tot 150 printplaten afgewerkt, afhankelijk van de bestellingen. We werken build-to-order, want we willen geen grote voorraden opbouwen.”
De fabrieksvloer is een aparte mengeling van oud en nieuw. Er rijden bijvoorbeeld robots autonoom rond die onderdelen aanvoeren uit een volledig geautomatiseerd magazijn, maar er wordt ook gereedschap gehanteerd die nog uit de begindagen van het bedrijf dateert. Knap is ook dat Linn werkt met vaste buildstations voor populaire producten én met verplaatsbare werkbanken voor apparaten die sporadisch besteld worden. Wordt er op een bepaalde dag een reeks exemplaren van product 1 gebouwd, dan wordt de juiste werkbank op een pallet uit de opslag gehaald en geplaatst. Morgen een ander toestel? Dan gaat deze buildstation terug en wordt er een ander geïnstalleerd. De productie is daarmee even modulair als de LP12 zelf, zo lijkt het.
Zelf eens op bezoek bij Linn? Meld je dan aan voor een Factory Tour op de website van het merk.
