Het is een kunst om anders te durven zijn dan de anderen. Luidsprekers kennen we tegenwoordig allemaal als lang en smal, soms diep maar vooral niet breed. Terwijl vroeger de luidsprekers juist een breed front hadden vanwege het betere afstraalgedrag en/of om grote drivers te kunnen monteren.
Het Britse Neat Acoustics gaat eigenwijs een andere kant op en keert deels terug naar de dagen van weleer. Met een eigenzinnig ontwerp dat al bekend is van het Iota Alpha-model en in de Iota Xplorer wordt uitgebreid met een al net zo aparte opstelling voor woofers. Maak kennis met een luidspreker welke met instemming van alle huisgenoten onopvallend te plaatsen is en in afmetingen bescheiden blijft. “Dare to be different”.
Explore the Xplorer
De Iota Xplorer is bestemd om vrij dicht bij de achtermuur te worden opgesteld, op de grond, waarbij het bovendeel van de voorkant de units schuin omhoog richt zodat geluid de kamer op de juiste hoogte kan vullen. Naast elkaar zijn een 170mm midrange/woofer en een Air Motion Transformer tweeter vastgeschroefd, werkend in een eigen gesloten compartiment. De reden dat de kast 30cm breed is. Een Air Motion Transformer is een type luidspreker waarbij een membraam als een harmonica beweegt en de lucht op die manier in beweging zet.
Het membraam mag heel licht zijn en daarmee krijgt de tweeter snelheid en is ie vrijwel massaloos, goed voor het behoud en het kunnen weergeven van microdetails. Onder het midden/hoog-deel is er een tweede compartiment waarin twee even grote woofers, dit keer geoptimaliseerd voor alleen de lage tonen, een plaats vinden in een Iso-baric opstelling. Iso-baric wil zeggen dat de beide woofers boven elkaar zijn gemonteerd. De onderste woofer zit in de bodem van de kast geschroefd, de reden dat de Iota Xplorer altijd op spikes moet staan.
De onderste woofer heeft intern maar een heel kleine ruimte, omdat de tweede woofer er direct achter zit en deze de kastinhoud benut. De zo gekoppelde woofers bewegen in tandem en hiermee bereikt Neat dat de laagweergave verder naar onder doorloopt in het frequentiegebied. Ook neemt de vervorming af. De behuizing is daarmee 74cm hoog, de diepte blijft beperkt tot 22cm. In de achterwand van de kast is een basreflexpoort gemaakt, een voor mij tot nu toe onbekende keuze bij Iso-baric, waar de bovenste woofer door kan ademen met de buitenwereld. Omdat de twee woofers uitsluitend dienst doen voor de laagste tonen geeft het niet dat de tonen onder en achter uit de behuizing komen, lage tonen zijn niet gericht. Het gespecificeerde frequentiebereik is 33Hz tot 22kHz, binnen welke grenzen laat Neat Acoustics in het midden. De nominale impedantie is 6Ω, met een versterkervriendelijke waarde van 5Ω als minimum. De gevoeligheid is 88dB. De Iota Xplorer weegt 18 kilogram per stuk. Afwerking is mogelijk in walnoot, eiken en zwart of satijn wit gelakt eiken. Een paar kost bij het schrijven van dit verslag € 4.300,- in de winkel, ongeacht de afwerking.
Naim en Pass
Het plaatsen van de Iota Xplorer kan dicht bij een achtermuur, in mijn geval is dat pal voor een meubel, waarbij de reflexpoort wel moet kunnen ademen. De Iota Xplorer is bestemd voor een grotere ruimte dan de kleine Iota Alpha die ooit mijn hart stal en met zijn grotere basunits vult hij met gemak een huiskamer. In een beperkte ruimte tot 15m2 kan het handig zijn om de poort aan de achterzijde losjes te vullen met dempend materiaal. Liever geen afsluitende foamplug, beter een stukje uit een plaat polyesterwol losjes oprollen en gebruiken. Kost vrijwel niets en is zeer effectief om de lucht af te remmen in de poort zonder hem af te sluiten.
Muziek liet ik spelen met een tijdelijk in huis gekregen Naim Audio Uniti Nova all-in-one en met mijn eigen systeem bestaande uit een Metrum Acoustics Ambre (Roon endpoint) en Adagio (DAC) aangesloten op een Pass Labs XA30.5 (eindversterker). Luidsprekerkabels waren Cadenza van Simply Audio en de voor de Neat over de top Chord Company Signature Reference kabels. De laatsten presteren heel fraai aan Naim en de Neat Iota Xplorer, daarom heb ik ze ermee kunnen verwennen. Een Chord Indigo Tuned Aray ethernetkabel zat eveneens in de dozen van importeur Latham, mooi voor aan de Naim Uniti Nova.
Naim Uniti Nova aan zet
Van start op de Naim Uniti Nova met wat teder werk van de door mij geliefde Stacey Kent. Geliefd vanwege haar zangkwaliteit en vanwege de meestal erg fraaie opnames. Het door George en Ira Gershwin geschreven “They all laughed” dwingt om de stoel verder naar achteren te schuiven zodat het geluid inderdaad de juiste hoogte heeft voor het mijn oren bereikt, dat duidt er op dat een luisterafstand van 2,5 tot 3 meter minimaal is om de Iota Xplorer tot zijn recht te laten komen. Vanaf dat moment valt de vriendelijke weergave op waarin een grote rust te herkennen is. Niet zodanig dat het saai en sloom gaat worden, het is een weergave vrij van vervelende artefacten op een relaxte manier het oor bereikend. Muziek komt helemaal los van de weergevers en blijft netjes op enige afstand van de luisteraar. De breedte van de kamer is benut, diepte is eenvoudig te herkennen en de hoogteafbeelding is zoals geschetst in orde.
Een sax van de echtgenoot van Kent hangt losjes in de lucht, heeft de nodige kracht terwijl het instrument zachtjes wordt aangeblazen. Een andere CD van Kent geeft een zelfde beeld, nog wat transparanter omdat de opname beter is. Ik merk wel dat de Iota Xplorer in mijn situatie het lekkerste klinkt als het volume niet te hoog is opgeschroefd. Hard genoeg om de buren in de avond te irriteren, niet zo luid dat Beter Horen bezocht moet worden na een half uur luisteren. Het losse karakter van de Iota Xplorer spreekt mij erg aan, hier kun je probleemloos lang naar luisteren in combinatie met een Naim Uniti Nova. Van een totaal andere orde is “Continuum” van Nik Bärtsch waarop “Modul 29 14” is opgenomen.
Een recent bezoek aan een luidsprekerfabrikant in het bovenste segment van het high-end audio heeft bewezen hoe ongelofelijk goed de opname is en hoe diep de lage tonen gaan, de Iota Xplorer maakt in vergelijk geen schijn van kans en laat toch horen dat het laag diep kan gaan op een systeem met twee nullen minder voor de komma. Dit compacte en vriendelijke systeem weet de spanning in de muziek van Bärtsch vast te houden en daarmee zijn de bijna negen minuten van de track om voordat je het weet. Een klassiek werk van Georg Phillipp Telemann stal eerder deze week de show. Het zijn hobo concerten die gebruikt werden als tafelmuziek in de tijd dat de edelen het zich konden permitteren van live muziek tijdens de dis te genieten. Bassen en cello zorgen voor het continue dragen van strijkers en hobo.
Als na het rustige andante een allegro molto wordt ingezet leeft de luidspreker op en zet zijn beste beentje voor om mij te plezieren. Een volledig beeld in de ruimte is neergezet, de solo instrumenten worden losgelaten en komen in het voetlicht bij het orkest te staan. Levendigheid, speelsheid en vrolijkheid vechten om voorrang tot het largo de musici afremt. Door met grote sprongen door de collectie te zwerven kom ik langs “50 words for snow” van Kate Bush en ik draai “Misty”. Het kan geen kwaad de poort aan de achterzijde van de Iota Xplorer te vullen met polyesterwol, zoals vaak met popmuziek is het laag extra aangezet en remmen is de enige mogelijkheid om niet te verzanden in een licht boemende bas. Dat is de Neat noch de Naim aan te rekenen, zij doen wat hen wordt opgedragen en dat is energie leveren. Ondertussen laat Bush haar magische krachten op mij los waarin de piano een hoofdrol speelt om de dame naar het einde van de track te brengen. Een mooi moment om de Pass warm te stoken en van systeem te wisselen.
Past een Pass?
Dezelfde Kate Bush track laat horen dat de Neat Iota Xplorer strakker kan weergeven en minder last heeft van een overdreven laag met een versterker in een drogere/hogere klasse. Het maakt de opname helaas niet beter, wel meer te pruimen. Het prijsverschil is navenant, alleen al de DAC heeft een hogere prijs dan de gehele Uniti Nova. Veel lekkerder spelen tracks van “Norwegian mood” van de hand van Kari Bremnes. Veel percussie dat goed los weet te komen van de units, heldere stem, sterk ritmisch als dat wordt verwacht. De Iota Xplorer blijft een luidspreker met een donkerder karakter dan veel Deense en Duitse fabrikanten neerzetten, de sound doet ouderwets aan, wat zeker door veel mensen als erg prettig wordt ervaren. Vooral de oudere luisteraar vindt een moderne tweeter te scherp en het middengebied te fel. Daar is deze Neat ideaal voor en je mag hem gerust naast zijn Engelse vrienden als Spendor en PMC zetten in dat opzicht. Stemmen komen tot nu toe goed uit de verf en lijden niet onder het karakter, juist niet zou ik haast willen zeggen.
Het nummer “The Copenhagen tavern” is gewoon een feest van herkenning, vroeger gebruikte ik dat heel vaak voor het beoordelen van apparatuur, aan waarde heeft het niets verloren. Stem en percussie vallen in positieve zin op, veel details, verstaanbaarder kan haast niet, het stereobeeld is groot en los. Pluimpje op de hoed van Neat. L is een Franse zangeres die met haar CD en gelijknamige track “Initale” een klein en intiem meesterwerkje neerzet voor intimi. Opgeduikeld in een Franse supermarkt en op de gok meegenomen komt L met enige regelmaat langs. Haar stem blijft met de Neat heel eigen en herkenbaar, licht zuchtend zoals een Française dat alleen kan, een beetje sexy en vertederend. Uiteindelijk gaan de laatste tonen van de luistersessies met Neat naar een pianoconcert van Mozart, gespeeld door Murray Perahia en het English Chamber Orchestra. De concertvleugel toont zich een machtig instrument waarin tederheid en kracht hand in hand gaan. Het orkest laat zich van de beste kant horen en de enorme dynamiek in de ALAC 24/96 file doet er alles aan om van de zachtste passage tot het volle crescendo de ruimte te geven. Met de ogen dicht luister ik tot de laatste noot na ruim een uur voorbij is gekomen vooraleer ik een slotsom kan maken over deze Neat Acoustics.
Geef de ruimte
Na een eerdere succesvolle kennismaking met de Neat Acoustics Iota Alpha was dit keer het grotere en nieuwe model aan de beurt, de Iota Xplorer met zijn dubbele woofer in een Iso-baric opstelling. Was de gewone Iota Alpha een luidspreker voor een kleinere ruimte, de Xplorer vult met gemak de huiskamer en wil zelfs graag een grotere ruimte voor zich zien. De uitbreiding in de lage tonen bereikbaar met de Xplorer is een wezenlijke verandering in het systeem dat verder dezelfde fijne eigenschappen heeft als de eerste Iota Alpha.
Een groot beeld, mooie stemmen, rustige weergave, genoeg details en het systeem is fijn te plaatsen in een huiskamer zonder dat het opvalt. Probeer de Iota Xplorer te koppelen aan een frisse versterker met een strakke weergave in de lage tonen voor het beste resultaat. Heel veel vermogen hoeft niet, met 30Watt per kanaal kun je meestal prima uit de voeten, in een tijd dat vermogen geen probleem meer is mag het gerust veel meer zijn. De afwerking van de Iota Xplorer is in de eiken versie welke ik thuis had nogal “simpel” voor het geld. Netjes zonder opsmuk, ver verwijderd van de veelal in China gemaakte kasten met strakke lak en zacht glimmende ornamenten. Ach, wie weet is dat voor velen juist een reden te meer om naar een Neat Acoustics te gaan kijken. Voor de muziekweergave hoeft u de Iota Xplorer niet te laten staan.
Neat Acoustics Iota Xplorer
€ 4.300,- per paar
Importeur:
Latham Audio B.V.
Belsebaan 3-A
5131 PH Alphen (NB)
Telefoon: +31 (0)13 - 5082411
www.lathamaudio.nl
