Dik een jaar geleden kon je het al lezen op de site van Hifi.nl: platenlabel Universal kondigde het uitbrengen van zogenaamde Blu Ray Audio discs aan. Met muziekfiles in de allerhoogst mogelijke geluidskwaliteit van minimaal 24-bit/96 KHz. Een zoveelste poging van de muziekindustrie om de muziekliefhebber te verleiden tot het kopen van muziek op schijf.
Wij waren vooral benieuwd naar hoe dat nou klinkt, zo’n blu ray audio schijf. Drie verschillende blu ray spelers uit drie verschillende prijsklassen mochten laten horen wat zij uit deze schijf kunnen halen. De Pioneer BDP-450-K, de Panasonic DMP BDT700 en de Cambridge Azur 752BD mochten laten horen hoe mooi muziek van een blu ray audio schijf kan klinken.
Ruim een jaar geleden kondigde platenlabel Universal het offensief aan: in de vorm van de blu ray audio schijf zou nog maar eens een poging gewaagd worden om de fysieke audiodrager weer nieuw leven in te blazen. Het label denkt dat er nog steeds voldoende muziekliefhebbers zijn die daadwerkelijk iets in de handen willen hebben en geen genoegen nemen met gedownloade of gestreamde muziekbestanden. Bestanden met een vaak sterk wisselende kwaliteit. Diezelfde liefhebbers willen echte kwaliteit vasthouden en Universal denkt die met het aanbieden van de blu ray audio schijf te bieden. Muziekbestanden kunnen nu immers zonder compressie in de best mogelijke kwaliteit van minimaal 24-bit/96 KHz aangeboden worden. Bovendien kan de muziek via deze schijf in verschillende formaten afgespeeld worden: variërend van standaard 2.0 tot 5.1 surround. Daarnaast is ook nog weergave van audio in Dolby True HD en DTS HD Master Audio mogelijk. Met de (her-) uitgave van classic albums van bijvoorbeeld Amy Winehouse, Beck, Nirvana en Sam Cooke wordt geprobeerd het publiek warm te krijgen voor de nieuwe schijf. Dan hebben we het over ‘old stuff’. Maar er is ook nieuw materiaal beschikbaar. George Michael bracht een opname van zijn laatste tournee met symfonisch orkest ook uit op blu ray audio: Symphonica.
Appels en peren
Erg mooi allemaal natuurlijk voor de ware muziekliefhebber. Wij zijn vooral ook benieuwd naar de praktijk: wat voor geluid weet een moderne blu ray speler uit zo’n blu ray audio schijf te krijgen? Is er een verschil met de cd als geluidsdrager waar te nemen? Kan een blu ray speler met behulp van een blu ray schijf de concurrentie aan met gedownloade muziekbestanden, als het gaat om de geluidsreproductie? Om één en ander te onderzoeken kozen we drie verschillende blu ray spelers uit, uit drie verschillende prijsklassen. Eén uit de zeg maar modale prijsklasse, één uit het ‘hoger middensegment’, en een speler uit het ‘bovensegment’. De Pioneer BDP-450-K (ca. 300 euro), de Panasonic BDT700 (ca. 500 euro) en de Cambridge Azur 752BD (circa 1200 euro) mochten laten horen wat ze in hun mars hebben op audiogebied.
We zeggen het maar bij voorbaat: dit is een test waarbij veel appels met peren en nog ander fruit worden vergeleken. We vergelijken verschillende blu-ray spelers onderling, maar ook met cd-spelers. De verschillende gebruikte schijven bevatten opnames die onderling weer verschillen, omdat de opnames in de betreffende studio nou eenmaal anders zijn verlopen. Deze test is daarom vooral indicatief bedoeld. Waar staat de blu ray audio schijf in het spectrum van muziekdragers globaal gezien en wat kunnen blu ray spelers, als het om kwalitatieve audioweergave gaat? Kan die goeie ouwe cd-speler de deur uit, samen met die dvd-speler die toch ook een mooi muzikaal plaatje neer wist te zetten? Vragen, vragen, vragen…
De geschiedenis van digitale audio op schijf
Wat hebben we allemaal staan juichen bij de komst van de compact disc, op die ‘kleine’ groep vinyladepten na. Zo moest muziek klinken, of beter gezegd: zo kon muziek ook klinken. Een behoorlijke tijd lang waren we maar al te best tevreden over de cd en zijn weergavekwaliteiten. Totdat er een groep mensen kwam die ontdekte dat de c in cd ook stond voor compressie: muziekbestanden bleken ingedikt op het schijfje gebrand te worden. De geluidskwaliteit kon dus nog veel beter. Intussen kwam ook de dvd-schijf op de markt. De dvd was bedoeld om een zelfde kwaliteitssprong als bij de cd te maken. De beeldverbetering op dvd ten opzichte van de vhs-band was al net zo spectaculair. Jammer dat toen min of meer vergeten is om ook het geluid weer een stap te verbeteren. Op een dvd was namelijk voldoende ruimte om het geluid wel zonder compressie te plaatsen. Later is die ‘fout’ min of meer gecorrigeerd door met de sacd en de dvd-audio op de proppen te komen. Deze schijven lieten wel het geluid ‘in volle glorie’ horen, oftewel met meer ruimte voor de data. Ondertussen had het grote publiek reeds massaal een cd- en of dvd-speler aangeschaft. Voor het afspelen van de sacd- of dvd-audioschijf was het noodzakelijk om een nieuwe en vaak veel duurdere speler aan te schaffen. Maar daar bleek de consument niet toe bereid. Sacd en dvd-audio zijn nooit echt doorgebroken bij het grote publiek, ondanks de lovende kritieken vanuit de audiopers.
Met de komst van de blu ray schijf en de blu ray spelers leken in eerste instantie de zaken wel goed aangepakt te worden. De blu ray schijf bevat zoveel opslagruimte dat er zowel voor beeld als geluid het beste uit te halen viel. Vooral de beeldverbetering ten opzichte van de dvd was spectaculair en werd snel door het grote publiek ontdekt. Ook het audio gedeelte werd ditmaal niet door de fabrikanten vergeten, want merken als Sony, Pioneer en Marantz kwamen al vrij snel met high-end en state-of-the-art topspelers op de markt. Met respectievelijk de BDP-S5000, de BDP-LX91 en de UD9004 kwamen de drie merken met zogenaamde universele disc-spelers: spelers die alle schijven kunnen afspelen; cd, dvd en blu-ray schijf dus. De Marantz is trouwens de enige echte universele: die speelt ook sacd en dvd-audio af. Deze drie topspelers uit het hogere prijssegment lieten naast de vlekkeloze beeldweergave, vooral ook horen hoe goed het audio gedeelte van deze spelers verzorgd was. De spelers waren zo goed dat je met gemak je cd- en dvd-speler de deur uit kon doen. Dat beloofde dus wat, maar die belofte werd niet doorgezet. Bij de goedkopere blu ray spelers is het audio gedeelte min of meer op het tweede plan geschoven, een uitzondering daargelaten. Het is ook nooit specifiek gepromoot door de platenmaatschappijen, totdat Universal verleden jaar met de blu ray audio disk verscheen. En een zekere George Michael zag er ook wel brood in: hij kwam met de blu-ray audioschijf Symphonica.
Hoe klinkt het?
Het wordt tijd voor de test. Maar eerst toch nog een korte introductie van onze blu-ray spelers. Want hoewel het in deze test puur om het audio gedeelte van de spelers gaat, beseffen we heel goed dat je zo’n speler waarschijnlijk niet alleen daarvoor zal aanschaffen en je ook wilt weten wat de speler nog meer kan. Welnu, blu ray spelers kun je tegenwoordig naar onze mening beter (Multi-)mediaspelers noemen. Ze kunnen naast het afspelen van blu ray schijven zoveel meer: beeld en geluid streamen,via een netwerk, of beeld en geluid afspelen via een aangesloten externe harddisk (via USB). Daarom is het wel handig hier te vermelden welke speler zich waarmee onderscheidt.
De Pioneer BDP-450-K is met 300 euro de vertegenwoordiger van de ‘modale klasse’. Deze speler is in deze test de ‘digitale jongen’: er zitten alleen maar digitale uitgangen op de achterkant, twee hdmi- en één coax-uitgang. Voor zover wij weten is deze Pioneer de goedkoopste speler die alle schijven afspeelt (cd, sacd, dvd, dvd-audio en blu ray). Met de 2 hdmi-uitgangen kun je kiezen voor gescheiden uitgangen: het beeld via de ene, het geluid via de andere. Er is een 192 kHz/24-bit D/A omzetter aan boord.
De Panasonic DMP BDT700 is net nieuw op de markt en is met 500 euro een speler uit het hogere middensegment te noemen. Deze speler onderscheidt zich van de anderen door de mogelijkheid van ‘4K ultra hd upscaling’. Verder speelt hij geen sacd of dvd-audio schijven af.
De Cambridge Azur 752BD is hier de vertegenwoordiger van het ‘bovensegment’, zeg maar gerust high end. De 752BD is de zwaarst gebouwde van het stel en met verreweg de meeste aansluitmogelijkheden. Bijvoorbeeld een 7.1 analoge uitgang, twee hdmi uitgangen, maar ook twee hdmi ingangen, naast een s/pdif en een toslink ingang. Daarmee is deze blu-ray speler tevens als DAC te gebruiken. Nog iets noemen? De vijf Wolfson WM8740 24bit DACs aan boord.
Van alle drie spelers heb ik het beeld ook even getest, het gaat hier tenslotte ook om beeldweergevers. Welnu, ik kan niet anders zeggen dan dat alle drie een geweldig mooi plaatjes op mijn plasmascherm van Panasonic neerzetten (test-blu-ray: Hugo).
