We leven nu. De waan van de dag maakt dat onze aandacht vooral uitgaat naar zaken die nu geproduceerd worden. Dan is het mooi om daarbij te stuiten op een project als de vijftien uur(!) durende serie van filmjournalist Mark Cousins. Hij behandelt de gehele filmgeschiedenis, die nu ruim een eeuw omspant, aan de hand van talloze fragmenten en interviews. Een fascinerende reis door de tijd en rond de wereld, die je met andere ogen doet kijken naar films.

Hoewel de opzet grofweg chronologisch is, associeert Cousins er lustig op los, met zijn zangerige Ierse tongval. Er wordt veel vooruit en achteruit gesprongen in de tijd of tussen continenten om verbanden of invloeden te illustreren. Die aanpak voorkomt dat het een saaie les wordt. Centraal uitgangspunt is dat film zich voortdurend vernieuwt door een niet te stuiten stroom van nieuwe ideeën over beelden, en veel minder door zaken als geld of roem die veel vaker met de filmwereld geassocieerd worden.

Natuurlijk spelen ook technische ontwikkelingen een grote rol. De komst van geluid zorgde ervoor dat de expressie van beelden minder belangrijk werd, en de digitale revolutie van het laatste decennium dreigde special effects op de voorgrond te plaatsen en de mens op de achtergrond. Cousins wijst voortdurend op bijzonderheden in cameravoering, montage en gebruik van grote of kleine scherptediepte door filmmakers. Fascinerende, prikkelende colleges zijn het. Je hangt aan zijn lippen.

De dominantie van Amerikaanse films in de westerse bioscopen betekent voor Cousins niet dat film een door Amerika bepaalde kunstvorm is. Hij schenkt veel aandacht aan Aziatische en Europese films en vergeet ook kleine filmcontinenten als Afrika, Australië en Zuid-Amerika niet, net zo min als vrouwelijke en zwarte regisseurs. Hij reisde overal naar toe en interviewde talloze filmmakers. Met een kleine camera schoot hij tussenbeelden die zijn betoog illustreren en ondersteunen.

De op zijn gelijknamige boek gebaseerde serie is megalomaan breed van opzet, maar tegelijk persoonlijk. Voorkeuren worden niet onder stoelen of banken gestoken, zonder dat bijvoorbeeld de neiging van Amerikaanse megaproducties om de menselijke maat te overschreeuwen en een irreële droomwereld te creëren te veroordelen. Met een zo immens onderwerp ligt het gevaar van oppervlakkigheid op de loer. Er moeten veel films overgeslagen worden en belangrijke stromingen worden vluchtig behandeld. De interviews zorgen voor accenten en rustpunten.  

Absoluut verplichte kost voor iedere filmliefhebber. Je krijgt er zin in om heel veel films alsnog of opnieuw te gaan bekijken. Van welke films er fragmenten te zien zijn, is opgesomd op een aan de film gewijde wiki-pagina. Een indrukwekkende lijst.

Aanvullende informatie:

VK 2012
Speelduur: 915 minuten
Regie en scenario: Mark Cousins
Montage: Timo Langer
Productie: John Archer
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: DD 2.0
Uitgave: Cinemien / Homescreen