Unison Research Unico Secondo en Unico CDE
Unison Research is een Italiaans hifi-merk dat al meer dan twintig jaar schitterend gebouwde en fraai klinkende audioapparatuur maakt. Een vaste rol daarin is weggelegd voor de aloude elektronenbuis. In bijna al hun creaties zitten een of meerdere buizen. Ook zo in de Unico serie, waarvan de nieuwe Secondo versterker en de CDE cd-speler een tijdje bij mij mochten logeren.
Italiaans design heeft naar mijn smaak altijd iets sierlijks. De bewoners van de `Laars van Europa` vinden nog steeds dat het leven te kort is om je te omringen met spullen die alleen maar praktisch zijn. De ontwerpers van Unison Research zijn daarop geen uitzondering, en gebruiken luxe materialen als notenhout en zelfs Venetiaans glas om hun apparatuur af te werken. Bij de Unico serie is dat het minst uitbundig gedaan en beperkt het zich tot een houten plaatje waarin het bedrijfslogo in twee kleuren metaal is ingelegd.
De Unico serie vormt dan ook de instap in het programma van Unison Research. De versterkerontwerpen zijn niet volledig van buizen voorzien, maar werken als hybride. Daarbij wordt de eindversterking door MOSFET’s verzorgd, terwijl de voorversterker is voorzien van buizen. Het voordeel hiervan is tweeledig: de versterkers zijn goedkoper te bouwen omdat de uitgangstrafo’s die nodig zijn voor een hoogwaardig buizenontwerp relatief veel geld kosten, en er is vaak aanzienlijk meer vermogen beschikbaar. De Unico Secondo levert aan 8 Ohm gewoon 100 Watt en verdubbelt dat aan 4 Ohm. Luidsprekers die als ‘moeilijk’ te boek staan worden makke lammetjes in de handen van deze versterker. Een aardige bijkomstigheid is dat MOSFET’s als de meest `buisachtig` klinkende transistoren worden gezien, wat de keuze voor dit type natuurlijk een stuk logischer maakt.
Uiterlijk en innerlijk
De kasten om de Unico apparaten zien er niet alleen fantastisch uit, ze zijn ook buitengewoon degelijk gebouwd. Een dik aluminium front en een kast van plaatmateriaal dat minstens een millimeter dik is zorgen ervoor dat de apparaten uiterst solide aanvoelen.
Om het design-aspect niet te verstoren is er slechts een absoluut minimum aan bedieningselementen op de fronten te vinden. Beide apparaten hebben de aan/uit knop aan de zijkant van de kast zitten, wat ik een buitengewoon slimme oplossing vind. De versterker heeft aan de achterzijde een IEC netentree en twee paar luidsprekeraansluitingen (niet apart schakelbaar). Verder zijn er zes paar lijn ingangen, waarvan vijf ongebalanceerd RCA, en een gebalanceerd XLR. Een van de RCA inputs is optioneel te voorzien van een phonoboard, standaard werkt deze input echter gewoon op lijn-niveau. Deze ingang correspondeert natuurlijk wel met de phono stand op de keuzeschakelaar, wat handig is als je daar je phonotrap op aansluit. Er zijn ook twee outputs op lijnniveau, tape en subwoofer, waarvan de laatste via de volumeregeling loopt en het volledige signaal weergeeft, en dus ook voor een externe eindversterker gebruikt zou kunnen worden.
Zoals gezegd gebruikt de Unico Secondo een paartje buizen in de klasse-A voortrap. In dit geval is het de bekende ECC83/12AX7. De gematchte buizen die Unison Research gebruikt zijn van Tung-Sol. De nieuwe productie van dit legendarische merk komt uit de fabriek van Sovtek, wat een uitstekende constructie en dito klank betekent. Importeur Analogue Audio Products wijst op de mogelijkheid om via het uitwisselen van de buizen (met bijvoorbeeld NOS types -het zgn. tube-rolling) de weergave te beïnvloeden, maar ik zou eerst eens gaan genieten van de klank die door ontwerper Leopoldo Rosetto is gerealiseerd met de goed verkrijgbare en dus ook redelijk betaalbare buizen die er standaard in zitten.
CDE speler/DAC
De cd-speler heeft een centraal geplaatste lade die uit een verdikt deel van het front naar voren schuift. Links daarnaast is een groot en zeer informatief zachtgroen verlicht lcd-display geplaatst, en rechts ervan vinden we vier in een kwart cirkelvorm geplaatste knoppen voor eject, play/pause, terugskippen/spoelen en vooruit skippen/spoelen. Een speciaal voor audiodoeleinden gemaakt TEAC CD-rom loopwerk zorgt voor een zeer stille en stabiele uitlezing van de schijfjes. Het digitale signaal wordt intern ge-upsampled naar een bitrate en frequentie van 24/192 en vervolgens door een Crystal converter in analoog signaal omgezet. Voor wie dat wil is een optioneel DAC-board te koop dat een Wolfson DAC aan boord heeft. Deze extra converter werkt naast de originele, en is naar keuze via de afstandsbediening aan of uit te schakelen! Een afstandsbediening overigens die voor het grootste gedeelte uit notenhout is gebouwd en heerlijk in de hand ligt.
Een andere troef van de Unico CDE is de digitale ingang die, middels een kleine drukknop aan de achterzijde, de speler in een externe DAC omtovert. Handig voor mensen die over een andere digitale bron beschikken, zoals een DAB-tuner of een iPod dock met digitale uitgang. Er zijn twee kleine nadelen aan, namelijk dat de keuze tussen de interne of externe digitale bron uitsluitend via deze knop kan worden ingesteld. Je zult dus altijd toegang moeten hebben tot de achterzijde van de speler. Het was handiger geweest als dit ook via de afstandsbediening kon worden bediend. Ook jammer is dat de maximale bit/samplerate van de digitale input is beperkt tot 16/44.1. Gezien de interne upsampling van de speler vind ik dat een beetje een merkwaardige keuze. Gedownloade HD muziekfiles zullen eerst moeten worden geconverteerd naar een lagere bitrate en samplingfrequentie, waarna ze in de speler weer worden opgerekt. Maar ach, een kniesoor die daar op let, de mogelijkheid op zich is natuurlijk al niet te versmaden. Bovendien zal iemand die bewust kiest voor een cd-speler die ook als zodanig gaan gebruiken, en er niet zo snel een netwerkspeler op gaan aansluiten om vanaf een NAS of computer digitale muziekbestanden af te spelen.
De cd-speler heeft maar liefst vier ECC83 buizen aan boord. Dat was nodig om ook de gebalanceerde uitgang van de buizen-sound te kunnen voorzien. Omdat de XLR-uitgang luider klinkt dan de RCA uitgang heeft Unison Research naast de aansluitterminals nog een tweede knop geplaatst die laat kiezen tussen high en low output. Op die manier is met elke versterker een goede combinatie zonder oversturing aan de ingangen mogelijk. Importeur Wim van Kraanen adviseert bij de combinatie met de Unico Secondo versterker de ongebalanceerde uitgang te kiezen, aangezien die volgens hem net iets beter klinkt. Het verschil in volume tussen de high en low output is trouwens fors. Er is ook een duidelijk verschil in klank, maar daarover straks meer.
Voor het luisteren...
De versterker was gloednieuw toen ik hem kreeg. Volgens de importeur moet hij toch wel eventjes inspelen, en daarom laat ik de versterker ruim een dag zachtjes radio weergeven voor ik de eerste luisterindrukken ga opdoen. Na het aanzetten knipperen eerst de twee groene lampjes op het front een seconde of dertig terwijl de versterker zich inschakelt en de buizen langzaam opgloeien. Gedurende deze dertig seconden gaat er geen geluid door de versterker, wat gunstig is voor de levensduur van de buizen. Een uitstekende keuze! En waar ik helemaal gelukkig mee ben - waar kan een mens zich druk om maken - is de keuze voor groene lampjes in plaats van blauwe. Heerlijk! De combinatie van het geborstelde aluminium front, het houten plaatje van het logo en de zachtgroene verlichting geeft het geheel iets zeer voornaams. Zeker ook omdat de cd-speler zich van hetzelfde kleurschema bedient. Tijdens het opstarten toont het display dertig seconden de mededeling dat de buizen aan het opwarmen zijn, en telt daarbij netjes de seconden af. Een geweldig detail!
Ik heb het advies van Wim van Kraanen opgevolgd en de cd-speler op high-output ongebalanceerd verbonden met de versterker. Wat daarbij opvalt is het vrij hoge volume bij een lage stand van de potmeter. Mijn luidsprekers zijn met 89 dB niet extreem gevoelig, maar drie streepjes op de draaiknop was al aardig luid. Het tweede dat opviel was de enorme dynamiek, levendigheid en detaillering van het geluid. Deze set weet wel raad met ruimtelijke opnames, en projecteert het geluid soms meters ver naast de luidsprekers. Ook de kracht en controle in het laag zijn voorbeeldig. Toen ik op vrij hoog volume naar een opname van Dominic Miller zat te luisteren (Second Vision) schrok ik bijna van de enorme hoeveelheid superstrak en putdiep laag dat de kamer in kwam gerold.
Luisteren
Tijdens de recensieperiode is afwisselend naar cd’s via het interne loopwerk van de CDE en flac-bestanden via mijn Sonos ZP-90 geluisterd. Daarbij kon ik al gauw constateren dat er geen significant klankverschil is tussen beide opties. Dat is ergens ook wel logisch, omdat het in beide gevallen om een 16/44.1 signaal gaat dat voor conversie wordt opgewaardeerd. Het moet me alleen van het hart dat ik om een belangrijke reden geen onvoorwaardelijk voorstander ben van upsampling. Ik kan me namelijk niet aan de indruk onttrekken dat de voordelen (lichtvoetiger, dynamischer, sneller, ruimtelijker, gedetailleerder) vaak een beetje ten koste gaan van de rust in het geluid en dat met name de detaillering wel eens doorschiet.
Dat geldt in zeker mate ook voor de Unico CDE. Het geluid is bij sommige opnames naar mijn smaak net iets te helder. De laagweergave is dan wel weer dieper en strakker dan met mijn eigen DAC, en de dynamiek en tonale rijkdom in het middengebied zijn fabelachtig. Als ik naar Jane Siberry’s She’s Like The Swallow van Hector Zazou’s schitterende album Songs From The Cold Seas luister beneemt het enorme geluidsbeeld me haast de adem. De kleine details die door Zazou in de opname zijn verstopt zijn stuk voor stuk hoorbaar, en haarscherp afgebeeld in breedte en diepte. Het is bijna een holografische ervaring. Maar in de hoge transiënten hoor ik wel een klein spoortje hardheid.
De Trinity Session van Cowboy Junkies levert een soortgelijke ervaring op. De atmosfeer van het kerkje waarin deze bijzondere opname is gemaakt was nog nooit zo goed hoorbaar. De ruimte is bijna letterlijk aanwezig in mijn huiskamer, en de muren lijken te vervagen. Het verkeer dat buiten de kerk gewoon doorraast is veel gedetailleerder vastgelegd dan ik tot nu toe had aangenomen, en geeft wederom een bijna holografisch beeld. De s-klanken die zangeres Margo Timmins produceert zijn in deze opname wat aan de felle kant, en de Unico CDE benadrukt dat nog een beetje.
En dat levert een dubbel gevoel op. De combinatie doet eigenlijk alles goed, sommige dingen zelfs aanzienlijk beter dan mijn eigen set, maar in mijn setup vind ik het hoog vaak iets te enthousiast. Wanneer ik de schakelaar naast de outputs op `low` zet wordt het geheel wel een stukje rustiger, maar lever je ook aanzienlijk in op ruimtelijkheid, dynamiek en klankkleur. Het lijkt me zaak om de CDE niet ook nog eens met een helder klinkende interlink met de versterker te verbinden.
De Unico Secondo versterker toont zich tijdens de luistersessies trouwens een toonbeeld van kracht én subtiliteit. Er is veel reserve in de voeding, en dat merk je. De laagweergave is van een zeer hoog niveau, diep en strak, en uitstekend in verhouding tot het ruimtelijke en neutrale klankbeeld. Bij het luisteren naar vinyl via mijn onlangs verworven Thorens TD-160 met Pickering XV-15D1200E element is de weergave heerlijk los en ruimtelijk, snel en gedetailleerd en met een perfect gedoseerde ‘warmte’. Wie bij buizentechniek nog denkt aan een omfloerst en wollig geluid moet zijn oren laten uitspuiten of zijn tot op de draad versleten buizen eens vervangen. De Unico Secondo is een moderne versterker met een modern klankbeeld dat een diep inzicht in de opname verschaft en tegelijkertijd enorm muzikaal is.
Conclusie
De Unison Research Unico Secondo en CDE zullen regelmatig als set verkocht worden. Dat levert qua design in elk geval een fantastisch plaatje op, en ook in muzikaal opzicht valt er heel veel te genieten. Ik wil er echter wel een tip bij geven, want het nogal levendige karakter dat de CDE cd-speler in mijn luisterruimte tentoon spreidde verdient enige aandacht. Vooral omdat ik van andere gebruikers heb gehoord dat ze de CDE juist een beetje terughoudend vonden in het hoog. Een mooier voorbeeld om de noodzaak van een thuisdemo te illustreren is er niet.
Op basis van mijn eigen waarneming zou ik zeggen dat de combinatie met warmer klinkende luidsprekers een fantastisch resultaat zal opleveren, maar daarmee is niet gezegd dat dit naar ieders smaak (of in ieders luisterruimte) zo zal zijn. Als je zorgvuldig luistert en combineert zul je lang en gelukkig leven met deze Unison Research producten. Vooral de fabelachtige ruimtelijkheid en dynamiek zijn verslavend. Ondanks mijn persoonlijke aantekeningen kan ik de Unico Secondo en CDE dan ook van harte aanbevelen.