Hoeveel audio componenten kent u die al vijfendertig jaar aan de top van hun segment meedraaien? Geen nood, ik zal het u niet kwalijk nemen wanneer u het antwoord op deze vraag schuldig moet blijven. Toch weet ik zeker dat veel liefhebbers van het wederom zo populaire vinyl zonder nadenken op de proppen komen met de naam van een draaitafel die in 1972 geïntroduceerd is en die dankzij de nodige tussentijdse opwaarderingen ook heden ten dage nog steeds een belangrijk deuntje meespeelt.
Misschien weet u het nu wel en anders zult u bij het lezen van de naam Linn Sondek LP 12 ongetwijfeld denken; ach ja, natuurlijk! De aanleiding voor deze inleiding heeft alles te maken met de recent geïntroduceerde upgrades voor dit ontwerp en met de presentatie van de nieuwe LP 12 SE in de luisterruimte van Audio Excellence. De in Zevenbergen gevestigde dealer die hiermee een onvervalste Nederlandse primeur heeft.
Het Systeem
Daartoe heeft het Schotse Linn een actief topsysteem samengesteld waarmee de fabrikant momenteel door Europa toert. Men is begonnen in Scandinavië en zakt langzaam af in de richting van Spanje, daarbij gedurende twee dagen een pitsstop makend in het Brabantse land. Kosten - hier aangegeven in prijzen waar u nog wel 19 % BTW bij op moet tellen - noch moeiten zijn gespaard om de demo tot een succes te maken.
Het hart van het systeem wordt gevormd door de zilverkleurige referentie voorversterker van het merk, de Klimax Kontrol van 8620 euro met de strak vormgegeven uit één stuk aluminium gefreesde behuizing die zo kenmerkend is voor de Klimax lijn. Ook al zijn Linn luidsprekers zowel in actieve als in passieve uitvoering te leveren, zelf geeft de fabrikant de voorkeur aan de veel efficiëntere actieve variant. Het is dus logisch dat ook deze demoset uitgevoerd is met Aktiv crossovers in de vorm van twee eveneens zilverkleurige exemplaren van de Komri Tunebox die per stuk 6000 euro aan de totale setprijs toevoegen. Daarmee is ook de naam van de speaker genoemd; de Komri.
Bill Livingston achter de Linn Komri
Linn’s vlaggenschip luidspreker van ruim 116 centimeter hoog die per paar 35.960 euro kost. Wat direct opvalt is het lepelvormige metalen chassisdeel waarin van boven naar beneden de middentonen weergever, de tweeter en de supertweeter (tot 28 kHz) een plek gevonden hebben. Daarachter een zwarte schotel waarin de upper bas unit gemonteerd is die daarmee tezamen met de ervoor geplaatste units een puntbron vormt. Elk van deze units heeft in deze set een eigen 500 watt leverende Klimax 500 Solo reference quality mono eindversterker ter beschikking waardoor en tussen de twee weergevers voor een totaalbedrag van 36.960 euro acht monoblokken mooi staan te zijn. Onder in elke speaker twee onafhankelijke servo gecontroleerde bas weergevers die het laag doen doorlopen tot 20 Hz. Als digitale bron wordt Linn’s duurste universele speler ingezet; de Unidisk 1.1 van 9120 euro. Daarnaast zijn er drie analoge bronnen. De eerste is de bekende Sondek LP 12 (1920 euro) met Akito arm (890 euro) en Benz Ace element. De tweede is daaraan gelijk met dit verschil dat hij uitgerust is met het nieuwe, 2583 euro kostende, uit één stuk aluminium gefreesde subchassis, armboord en armhoudermonocoque luisterend naar de naam Keel.De derde variant voegt daar als volledig opgetuigde versie dan nog de Ekos Super Evolution toonarm (3896 euro) - met titanium armbuis en nauwere toleranties – en het metalen baseboard Trampolin Base (170 euro) aan toe. Bovendien is hier het element vervangen door de top van Linn in de vorm van een Akiva MC element ten bedrage van 2500 euro. Als phono voorversterker doet Linn’s bekende Linto van 1360 euro dienst.
Strong personalities
De man die verantwoordelijk is voor het opstellen en het fine-tunen van de set is Bill Livingston. Nu Linn zonder tussenkomst van een distributeur rechtstreeks levert aan de dealers in Nederland is hij ook de man die verantwoordelijk is voor de toelevering van Linn producten in dit deel van de Europese Gemeenschap. Mijn eerste vraag aan hem is waarom hij voor deze luisterruimte van gemiddelde afmeting toch gekozen heeft voor een dergelijk groot en duur systeem dat maar voor weinigen financieel haalbaar zal zijn. Zijn antwoord luidt dat bij Linn alles draait om het zo goed mogelijk weergeven van de muziek zoals die tijdens de opname uitgevoerd werd. Dit uitgangspunt blijft als een rode draad terugkomen gedurende het verdere gesprek dat zich tussen de luistermomenten door ontwikkelt. Geen enkel systeem zal ooit exact die muziek kunnen reproduceren. Er kan slechts gestreefd worden naar een zo getrouw mogelijke weergave van die originele gebeurtenis waarbij een groot systeem als het hier opgestelde veel dichter het origineel benadert dan een kleiner, minder onthullend, minder efficiënt spelend systeem. Hij schat het verlies bij een passief systeem op dertig tot veertig procent terwijl hij dat percentage in dit actieve systeem eerder schat op een tiende daarvan.
Linn heeft altijd veel tijd, geld en energie gestoken in ontwikkeling van nieuwe, betere producten. Mijn opmerking dat dit voor een groot deel van de fabrikanten geldt pareert hij met de stelling dat het bedrijf waarvoor hij werkt dat op meer manieren doet dan enig ander merk. Als voorbeeld noemt hij het luisterpanel dat zich door de jaren heen gevormd heeft en dat bestaat uit een bonte verzameling van sterke persoonlijkheden die stuk voor stuk hun sporen op meerdere terreinen verdiend hebben. Volgens hem zijn er twee soorten mensen bij Linn. Aan de ene kant zij die in dienst treden en er in twee tot drie jaar achterkomen dat dit niet hun soort bedrijf is en aan de andere kant zij die zich helemaal kunnen vinden in de heersende bedrijfscultuur en er vervolgens gedurende de rest van hun beroepsleven blijven. Uit deze laatste categorie worden mensen uitgenodigd in het luisterpanel plaats te nemen. Uiteraard ben ik benieuwd naar de achtergrond van deze leden en het blijkt dat die heel divers is terwijl er tegelijkertijd ook veel onderlinge overeenkomsten zijn. Zo loopt de basiskennis uiteen van een technische achtergrond tot een commerciële of muzikale achtergrond. Opvallend is echter dat ieder lid van deze groep zich vervolgens op meerdere terreinen bekwaamd heeft. Deelgebieden die allemaal met elkaar te maken hebben waardoor de persoon vanuit meerdere invalshoeken naar muziek en zowel de opname als weergave daarvan kan kijken.
Linn LP12 SE met Akiva element
Als voorbeeld noemt hij Philip Hobbs. Deze man is niet alleen verantwoordelijk voor het ontwerp van de hier spelende Komri luidspreker maar heeft daarnaast ook veel opnames gemaakt voor het eigen label van de fabrikant; Linn Records. Ook Bill zelf is actief geweest binnen Linn Records en heeft opnamen gemaakt in diverse studio’s en op locaties met de meest uiteenlopende apparatuur.
