Hundstage

Je kunt het zo vreselijk niet bedenken of de werkelijkheid is erger. Dat stelt ook de Oostenrijkse documentairemaker Ulrich Seidl. Hij bewijst in zijn eerste speelfilm dat je ook met fictie redelijk ver kunt komen, qua erg. De ontluisterende teloorgang van de keurig gesocialiseerde Westerse burger is zijn vaste thema. In Hundstage aan de hand van een aantal zwaar zwetende mensen in een Weense voorstad tijdens de heetste dagen van het jaar, de hondsdagen. Het gaat niet goed met deze op het eerste gezicht keurige mensen, en de hitte maakt het nog erger. Angst, geilheid, jaloezie, waanzin, onverdraagzaamheid, machtswellust, masochisme en eenzaamheid vormen een cocktail die het dagelijks leven volkomen onmogelijk maakt.

Er zijn zes verhaallijnen, waarvan er twee elkaar kruisen als een een wanhopige vertegenwoordiger in alarmsystemen de toch wel redelijk gestoorde vrouw treft die voortdurend irrelevante top-tien lijstjes ten beste geeft, van de beste supermarkten, de populairste huisdieren of seksuele standjes. Ze lift steeds vanuit het winkelcentrum mee met mensen, om ze vervolgens te bestoken met impertinente vragen, net zo lang tot ze uit de auto wordt gegooid. Er is een echtpaar dat lijdt onder het verlies van een dochtertje. Het stel leeft letterlijk langs elkaar in de steriele villa die een scheiding in de weg staat. De vrouw vlucht in seks, de man tennist voortdurend tegen de muren, wat een gezellige combinatie is.

Een oude man, die zichzelf van de wereld heeft afgesloten, laat zijn huishoudster voor hem strippen. Een meisje wordt geslagen door haar gewelddadige en ziekelijk jaloerse vriend. Last but not least is er een vrouw die zich vreselijk laat vernederen door haar minnaar, die ook nog een leuke vriend meebrengt. Het melige liedje La Cucaracha klinkt na het zien van Hundstage nooit meer als voorheen.

Seidl bespeelt zijn publiek door middel van humor. Hoe gênant de voorvallen ook zijn, je schiet voortdurend in de lach door de absurditeit van de situaties. Een vrouw bezoekt een soort darkroom, een gigantische berg neukend vlees. Ze kleedt zich aan en loopt de deur uit, die zich midden in een winkelcentrum bevindt, waar ze vrolijk verder gaat met haar boodschappen. Als de oude man zich in zijn tuin ergert aan luidruchtige buren zet hij zijn grasmaaier op volle toeren en gaat zelf naar binnen, rolluiken dicht. Gedurende de film wordt het lachen echter steeds ongemakkelijker en de humor wrang en cynisch. Als een man gedwongen wordt met een brandende kaars in zijn anus het Oostenrijkse volkslied te zingen zijn we de humor redelijk ver voorbij, en is overduidelijk dat Seidl er niet op uit is de kijker te vermaken.

Typisch dat met name kunstenaars uit Oostenrijk zo uitermate fanatiek zijn in het genadeloos fileren van de burgerlijke maatschappij. Bekende voorbeelden zijn filmmaker Michael Haneke en de schrijvers als Thomas Bernard en Elfrida Jelinek, wiens Die Klavierspielerin zo prachtig als La pianiste door Haneke verfilmd werd (https://hifi.nl/recensies/1501). De fenomenen die in hun werken op de hak genomen worden ontbreken ook buiten Oostenrijk bepaald niet, maar leiden juist daar blijkbaar tot heftige reacties.

Speciale aandacht wordt opgeeist door de superstrakke fotografie. De mensen, lelijk maar zelfgenoegzaam in hun volkomen anonieme omgeving, leveren onvergetelijke plaatjes op van een totale leegheid. De eindeloze rijen volkomen identieke saaie huizen in de nieuwbouwwijken dragen sterk bij tot een vervreemdend effect.

De film is niets minder dan een keiharde confrontatie voor de westerse mens als concept an sich. Hufters en slachtoffers, meer smaken zijn er niet. Dat de rollen voor het grootste deel op een volkomen natuurlijke wijze door amateurs gespeeld wordt doet het ergste vrezen voor de overeenkomsten tussen acteur en rol, wat een erg genante, bijna perverse gedachte is. Seidl gaat echt tot op, en soms ruim over het randje. Hij provoceert, maar doet dit vanuit een oprechte walging. Dat maakt Hundstage tot een indrukwekkend grimmige en ongelofelijk verontrustende film. Of je er om kunt lachen of niet, onverschillig zal niemand onder het zien van deze winnaar van de grote juryprijs van het filmfestival van Venetie blijven.