In de DVD-bakken van wat vroeger platen of CD-zaken waren kom je naast veel bagger soms ook pure kunst tegen, ware museumstukken. Paul en zijn zoon Menno de Nooijer zijn fotografen, beeldend kunstenaars en experimenteel filmmakers. Een aantal van hun korte films wordt door het Filmmuseum en Moskwood gewoon op zo’n goedkoop schijfje te koop aangeboden. Opdat u ze kunt zien.

Veertien films zijn er samengebracht, gemaakt tussen 1972 en 2005, en daarnaast nog een vijf minuten durend overzicht van fotografisch werk. De vage grens tussen fotografie en film wordt in veel van de films ter discussie gesteld. Film is natuurlijk in wezen een opeenvolgende reeks foto’s, maar ook daarbuiten zijn er opvallend veel foto’s te zien, vooral in de vroegere films van Paul de Nooijer. In het met leermeester Frans Zwartjes gemaakte Moving Stills komen worden portretfoto’s zodanig over elkaar geplaatst dat ze veelkleurig tot leven lijken te komen. Daarna zijn er meestal in een enkele shot opgenomen films waarin polaroids gemaakt worden, die zodanig naast elkaar geplakt worden dat het beeld er uiteindelijk mee gevuld wordt. Beelden die je het zicht lijken te ontnemen.

Veel van de films zijn een soort performance. Mannen, vaak de makers zelf, die strak en wezenloos in de camera kijken. Routineuze omgangsvormen worden uitvergroot, de keurige kunstmatigheid van het dagelijks leven, de zogenaamde civilisatie, wordt veelvuldig op de korrel genomen.

Eindeloos worden er hoeden opgetild, maar het nette pak raakt bezoedeld door wat er uit de hoed valt, of door de verf waarmee de mannen elkaar bekladden. Onder het nette colbert lopen ze niet zelden veelzeggend in de blote kont.

Mooi te zien is dat het oeuvre tegelijk hecht en extreem veelvormig is. Tal van beelden en ideeen keren terug in meerdere films, maar de aanpak verschilt hemelsbreed. Van de Spartaanse ‘one shot’ films tot duizelingwekkend virtuoze animatie. Een videoclip voor de Golden Earring en een protestfilmpje om de gevolgen van het broeikaseffect te tonen zijn voorbeelden van de meer flamboyante kant van de de Nooijers.

Persoonlijk vind ik het wat oudere, meer conceptuele werk meer verfrissend dan de visuele overkill van de recente films. Mijn favoriet is op dit moment At One View, waarin het wezen van de fotografie onnavolgbaar ontleed wordt. “Maakt u pasfoto’s?” “Nee, al jaren.” Voor alle films en foto’s geldt dat ze aanzetten tot een andere manier van kijken. Wat toch eigenlijk de kern is van alle vormen van beeldende kunst. Een uiterst inspirerende DVD om heel vaak te bekijken.


Aanvullende informatie:
Speelduur: 75 minuten
Uitgave: Filmmuseum, Serie experimentele films
Distributie: Moskwood 
Beeld: 4:3
Website: www.denooijer.org